Biết ơn chính mình – Bí quyết chữa lành và nuôi dưỡng bình an từ Chuyên gia tâm lý Trương Tấn Tài
Biết ơn chính mình không chỉ là lời nói mà là trạng thái tâm hồn giúp bạn chạm tới sự bình an sâu nhất, trái tim mở rộng và năng lượng sống được hồi sinh.
Chuyên gia tâm lý Trương Tấn Tài (Trung tâm Tâm lý và phát triển Con người NHC Việt Nam chi nhánh Phan Chu Trinh) đã có nhiều chia sẻ sâu sắc về chủ đề này để cùng bạn khám phá những phương pháp thực hành biết ơn, kết nối lại với bản thân, giải phóng tổn thương ẩn sâu và nuôi dưỡng sự an nhiên, hạnh phúc.
Vì sao phải biết ơn chính mình?
Trong guồng quay bất tận của công việc, trách nhiệm và những mối quan hệ, chúng ta dễ bị cuốn trôi lúc nào chẳng hay. Có người bên ngoài trông như đang rất thành công, nhưng bên trong lại mệt mỏi, trống rỗng. Có người miệt mài sống theo kỳ vọng của người khác, đến mức quên mất điều quan trọng nhất là lắng nghe chính mình.
Hãy nghĩ lại xem bạn có đang rơi vào các “bẫy” tâm lý này không:
- Kỳ vọng vào người khác nhưng lại quên dành sự công nhận cho bản thân.
- Dễ dàng tha thứ cho người khác nhưng lại khắt khe, phán xét chính mình.
- Chạy theo tiêu chuẩn, hình mẫu mà bỏ quên nhu cầu cảm xúc thật bên trong
Và hậu quả là:
- Kiệt sức trong nội tâm dù bên ngoài cố tỏ ra vẫn “ổn”.
- Không hiểu nổi bản thân mong muốn gì dù rất giỏi giao thiệp xã hội, đoán ý người khác.
- Luôn nỗ lực phấn đấu để “tốt hơn” nhưng càng cố gắng càng thấy mình kém cỏi, dậm chân tại chỗ.
Đó là lý do cần trở về bên trong để thấu hiểu – chữa lành – biết ơn chính mình.
Chuyên gia Trương Tấn Tài gợi mở: “Nhiều người dành cả đời để hiểu mong muốn của người khác, nhưng lại chưa từng dừng lại để hỏi: Mình thực sự muốn gì? Khi không biết mình muốn gì, rất khó để chuyển hóa và phát triển. Vì vậy, hãy bắt đầu từ việc biết ơn chính mình, kết nối với bên trong, từ đó mới lan tỏa yêu thương và cống hiến trọn vẹn cho gia đình, tổ chức và xã hội.”
Giống như bạn muốn rót nước mời khách thì trong bình của bạn phải có sẵn nước, chỉ khi bạn có tình yêu mới trao được tình yêu, có hạnh phúc mới lan tỏa được hạnh phúc. Nếu bên trong trống rỗng, việc trao đi chỉ khiến ta thêm kiệt quệ.
Nhiều nghiên cứu cho thấy thực hành biết ơn – chẳng hạn viết nhật ký cảm ơn bản thân – cải thiện đáng kể hạnh phúc, giảm căng thẳng và nâng cao sự hài lòng với cuộc sống.
Theo positivepsychology.com, Emily Fletcher – người sáng lập Ziva (trang web đào tạo thiền nổi tiếng) đã đề cập trong một ấn phẩm của mình rằng lòng biết ơn như một “liều thuốc chống trầm cảm tự nhiên”. Khi được thực hành hàng ngày, nó tạo ra cảm giác hạnh phúc và mãn nguyện lâu dài, mà nền tảng sinh lý của nó nằm ở mức độ dẫn truyền thần kinh.
Khi chúng ta bày tỏ lòng biết ơn và nhận lại điều tương tự, não bộ sẽ giải phóng dopamine và serotonin, là hai chất dẫn truyền thần kinh quan trọng chịu trách nhiệm cho cảm xúc của con người. Chúng khiến chúng ta cảm thấy “vui vẻ”, cải thiện tâm trạng tức thì.
Bằng cách thực hành lòng biết ơn một cách có ý thức mỗi ngày, chúng ta có thể giúp các con đường thần kinh này tự củng cố và cuối cùng tạo ra bản chất biết ơn và tích cực lâu dài bên trong mỗi người.
Vậy làm thế nào để bắt đầu thực hành biết ơn chính mình, dưới đây sẽ là 3 giải pháp được chia sẻ bởi chuyên gia Trương Tấn Tài.
Phá vỡ vòng lặp tự tổn thương bằng nghi vấn tích cực và biết ơn
Nếu có một bài toán đặt ra cho bạn: “Làm sao để bắt được 10.000 con bướm?” – bạn sẽ giải đáp như thế nào?
Hãy cùng tìm hiểu câu trả lời thông qua hiểu biết về vòng lặp tự tổn thương và nghi vấn tích cực nhé!
Vòng lặp tự tổn thương – chiếc “lồng giam” vô hình
Chuyên gia Tấn Tài chỉ ra rằng mỗi con người, dù mạnh mẽ đến đâu, đều mang trong mình một thế giới nội tâm phức tạp. Thế giới ấy gồm bốn phần gắn bó chặt chẽ với nhau: Đứa trẻ bên trong, cảm xúc, cái ngã (cái tôi), trí tuệ.
Đứa trẻ bên trong là gốc rễ của nhiều câu chuyện đời sống. Nó cần được yêu thương, biết ơn, ghi nhận và chữa lành nếu đã từng bị tổn thương.
Thế nhưng trước những tình huống bất như ý trong cuộc sống bạn lại thường vô tình làm đau chính mình, khiến “đứa trẻ” ấy chẳng những không được ôm ấp vỗ về mà còn trở nên méo mó và co rúm.
Có thể bạn đã từng:
- Lời nói khắt khe với bản thân.
- Hành vi so sánh liên tục: so sánh con mình với con người khác, so sánh bạn đời với người ngoài, so sánh bản thân với hình mẫu lý tưởng.
- Phán xét và ép buộc mình phải “trở thành” một ai đó để được công nhận.
Những so sánh và phán xét ấy, dù xuất phát từ ý muốn tốt, lại làm tăng khoảng cách giữa ta với chính mình. Giống như một mối quan hệ: càng đẩy xa thì càng mất kết nối, và khi mất kết nối, ta bắt đầu tìm kiếm giá trị bên ngoài – từ gia đình, công việc, thành tích… thay vì nuôi dưỡng giá trị bên trong.
Lâu dần, bạn tạo ra một vòng lặp tự tổn thương:
Kỳ vọng → Thất vọng → Tự trách → Mất kết nối với bản thân → Tìm kiếm sự bù đắp từ bên ngoài → Kỳ vọng cao hơn → Thất vọng lớn hơn…
Khi vòng lặp này kéo dài, bạn dần đánh mất kết nối với chính mình. Và giống như đẩy một người bạn thân ra xa rồi mong vẫn thân thiết như cũ – điều đó thật khó khăn.
Chuyên gia Tấn Tài cũng đã có nhiều trải lòng về hành trình 15 năm bản thân sống trong vòng lặp này:
“Suốt 15 năm trong ngành tài chính ngân hàng, tôi mải mê làm hài lòng khách hàng, nhân viên, đối tác. Tôi lao vào công việc và danh vọng, dùng mọi cách để đạt mục tiêu. Nhưng khi trở về căn phòng của mình, tôi cảm thấy trống rỗng.
Tôi nhận ra mình đang sống để đáp ứng kỳ vọng của người khác và cả kỳ vọng khắc nghiệt của chính mình. Mỗi khi không đạt chuẩn đặt ra, tôi tự trách, tự hạ thấp giá trị của mình. Năm 2018–2019, những biến cố lớn khiến tôi mất phương hướng hoàn toàn. Nhưng cũng từ đó, khi tìm được một người thầy, tôi bắt đầu hành trình chữa lành: Học cách lắng nghe, thấu hiểu và làm bạn với những nỗi đau của chính mình.”
Nghi vấn tích cực – “Chìa khóa” mở lối hạnh phúc và bình an
Để phá vỡ “lồng giam” là những vòng lặp tự tổn thương, Chuyên gia Tấn Tài đã đưa ra “chìa khóa” mang tên nghi vấn tích cực. Sức mạnh của nghi vấn tích cực là hướng tâm trí vào giải pháp, chứ không sa vào trách móc.
Thay vì hỏi:
- Tại sao mình chưa có tiền” → Hãy hỏi: “Mình cần gieo hạt gì hôm nay để tạo ra giá trị?”
- Tại sao mình chưa hạnh phúc? → Hãy hỏi: “Điều gì làm mình vui ngay lúc này?”
- Tại sao mình chưa được yêu thương? → Hãy hỏi: “Mình có thể yêu bản thân bằng cách nào hôm nay?”
Đó cũng chính là cách để giải đáp cho bài toán: “Làm sao để bắt được 10.000 con bướm?”.
Thay vì lao ra ngoài để vợt bắt, nếu bạn dành khoảng sáu tháng gieo hạt, chăm đất, trồng hoa, sáu tháng sau bướm sẽ tự tìm đến, ở lại và sinh sôi trong khu vườn. Bạn thậm chí còn có thể bán hoa, chia sẻ vẻ đẹp ấy cho người khác.
Khi bên trong đủ đầy và hấp dẫn, bạn không cần săn đuổi, mọi điều tốt đẹp sẽ tự nhiên tìm đến.
Nếu bạn chỉ tập trung “hiểu người khác” để họ mang lại hạnh phúc cho mình, bạn đang vô tình trao quyền quyết định niềm vui vào tay người khác. Cách duy nhất để hạnh phúc bền vững là hiểu mình, thay đổi mình, nuôi dưỡng chính mình, từ đó tự tạo ra niềm vui và lan tỏa nó ra bên ngoài.
Chuyên gia Tấn Tài chia sẻ:
“Khi ta quay về thấu hiểu chính mình, ta sẽ nhận ra mình đã từng mạnh mẽ và kiên cường đến mức nào. Đừng chờ người khác mang đến niềm vui hay sự công nhận – hãy bắt đầu từ việc biết ơn bản thân, bởi đó là nguồn sức mạnh bền vững nhất. Khi bên trong đủ đầy, hạnh phúc sẽ tự nhiên lan tỏa ra xung quanh.”
Ba bước kết nối với chính mình để nuôi dưỡng lòng biết ơn
Ba bước kết nối với chính mình là hành trình quay về bên trong để lắng nghe, chấp nhận và thấu hiểu bản thân. Khi thực hành, bạn sẽ nuôi dưỡng được lòng biết ơn, giải tỏa áp lực tinh thần và khôi phục sự cân bằng, từ đó sống bình an và hạnh phúc hơn mỗi ngày.
Bước 1: LẮNG NGHE
Để hiểu một ai đó, trước tiên chúng ta cần lắng nghe họ. Với chính bản thân mình cũng vậy, muốn hiểu mình, phải bắt đầu bằng việc lắng nghe.
Thoáng qua tưởng chừng đơn giản nhưng thực tế phần lớn cuộc đời chúng ta là… lắng nghe người khác: Ngày nhỏ là nghe lời cha mẹ, lớn lên là thầy cô, đi làm là sếp và đồng nghiệp, về nhà là vợ/chồng và con cái, thậm chí còn lắng nghe những lời khuyên từ cộng đồng xã hội hay tôn giáo nào đó.
Tuy nhiên, có một câu hỏi quan trọng: Liệu những người cho ta lời khuyên đó có thật sự hiểu mình không?
Lắng nghe bản thân khác với lắng nghe người khác. Bản chất của “lắng nghe” là “lắng” lại để “nghe”. Nếu xung quanh luôn ồn ào là: mạng xã hội, tin nhắn, cuộc gọi, công việc thì tiếng nói bên trong sẽ bị lấp đi.
Vì vậy, nguyên tắc đầu tiên là tìm cho mình một không gian tĩnh lặng.
Có người tìm được khoảnh khắc ấy vào buổi sáng sớm, khi vừa thức dậy và nhâm nhi tách cà phê. Có người là lúc chạy bộ, tập yoga, đánh cầu lông, hay đơn giản là ngồi yên ở một góc yêu thích trong nhà.
Quan trọng không phải hoạt động đó là gì mà là nó giúp bạn “lắng” lại và kết nối với chính mình.
Khi lắng nghe, hãy trò chuyện với bản thân: hôm nay mình cảm thấy gì? Vui, buồn, giận, hay trống rỗng? Có người viết nhật ký để ghi lại cảm xúc, có người viết thư cho chính mình.
Khi nhận diện được cảm xúc thật, bạn sẽ nhận ra những điều mới mẻ về bản thân và đôi khi là cả những ước mơ thầm kín mà lâu nay bị bỏ quên.
Bước 2: CHẤP NHẬN
Nhiều người thường muốn né tránh nếu thấy mình đang buồn/giận, hay thất vọng về bản thân. Nhưng né tránh không phải là chấp nhận.
Chấp nhận nghĩa là nhìn thẳng vào cảm xúc đó và nói: “Ừ, nó đang ở đây”.
Đối diện với nỗi đau hay những khuyết điểm không hề dễ dàng, song nếu không chấp nhận, thì hiểu mình chỉ là lý thuyết.
Bước 3: THẤU HIỂU
Theo Chuyên gia Tấn Tài: “Thấu hiểu là khi bạn nhận ra lý do tại sao mình lại có cảm xúc đó, mình cần gì, mình muốn gì. Khi đã hiểu, bạn mới có thể kết nối thật sự với bản thân. Đó có thể không phải một phiên bản lý tưởng, mà là con người thật với cả điểm mạnh lẫn yếu.”
Khi gặp vấn đề, phản ứng phổ biến của chúng ta là “làm sao để giải quyết cho xong”. Nhưng kết nối với bản thân không chỉ nằm ở hành động, mà ở cách ta nhìn nhận vấn đề.
Nếu căn phòng tối, ta chỉ cần bật đèn lên. Trong đời sống cũng vậy: tìm “ánh sáng” tức là tìm góc nhìn tích cực trong tình huống hiện tại sẽ giúp bạn hóa giải các vấn đề.
Ví như một cơn mưa lớn có thể phá hỏng kế hoạch ngoài trời nhưng cũng là cơ hội để ta nghỉ ngơi, đọc sách hoặc đơn giản là cảm nhận mùi đất sau mưa.
Khi ta tìm ra chủ đích tích cực của một sự kiện, ta đã bắt đầu chấp nhận nó. Và chấp nhận là bước đầu để giải phóng mình khỏi cảm xúc tiêu cực.
Kỹ thuật hỗ trợ: Thay vì hỏi “Tại sao chuyện này lại xảy ra với tôi?” – một câu hỏi vốn kéo ta vào vòng luẩn quẩn trách móc, hãy hỏi:
- Làm thế nào để mình học được điều gì đó từ tình huống/vấn đề này?
- Làm thế nào để mình vẫn bình an và hạnh phúc trong tình huống này?
Thay câu hỏi tiêu cực bằng câu hỏi tích cực, bạn có thể thay đổi cả chất lượng cuộc đời.
Thực hành 5 ngôn ngữ yêu thương để biết ơn và trân trọng bản thân
Chúng ta thường dễ dàng nói “cảm ơn” với người khác, nhưng lại quên nói lời cảm ơn với chính mình – người đã vượt qua biết bao khó khăn để tồn tại và trưởng thành đến hôm nay.
Biết ơn là chiếc chìa khóa kích hoạt những “phép màu” của cuộc sống. Khi ta trân trọng những gì mình đang có, từ vật chất như chiếc điện thoại, xe máy, cho đến vô hình như sức khỏe và tình yêu thì cuộc sống sẽ phản chiếu lại những điều tốt đẹp hơn.
Có thể bạn đã từng nghe về “5 ngôn ngữ yêu thương” trong các mối quan hệ, nhưng hãy nhớ rằng bạn cần áp dụng điều đó… với chính bản thân mình.
Bởi lẽ, nếu chỉ biết yêu người khác mà quên yêu mình, trái tim sẽ dần cạn kiệt. Yêu bản thân không phải là ích kỷ, mà là nền tảng để ta có thể yêu thương và trao đi một cách trọn vẹn.
1. Nói lời yêu thương với chính mình
Lời ta nói với bản thân mỗi ngày chính là “dinh dưỡng” cho tâm hồn.
Đừng ngại ngần tự nhắc:
- Tôi xứng đáng với hạnh phúc.
- Tôi trân trọng con người tôi hôm nay.
- Tôi đang trên hành trình trưởng thành hơn mỗi ngày.
Những câu nói nhẹ nhàng, tử tế ấy giúp bạn xây dựng lòng tin, giảm tự phán xét và mở ra cảm giác an yên trong chính cuộc sống mình.
2. Dành thời gian chất lượng cho bản thân
Không phải lúc nào cũng là đi nghỉ dưỡng hay du lịch xa hoa. Đôi khi chỉ là 30 phút đọc sách, một buổi chiều đi bộ giữa công viên, hay một ly cà phê trong không gian yên tĩnh. Thời gian chất lượng chính là khoảnh khắc ta thật sự hiện diện với bản thân, không bị cuốn vào công việc hay mạng xã hội.
3. Tặng quà cho bản thân
Quà tặng không nhất thiết phải đắt tiền. Đó có thể là một bó hoa, một món ăn yêu thích, hay thậm chí là… cho phép mình nghỉ ngơi mà không cảm thấy tội lỗi. Nhưng món quà giá trị nhất lại là sự ghi nhận – dừng lại để tự nói với mình: “Mình đã cố gắng rất nhiều. Mình xứng đáng được tự hào về bản thân.”
4. Hành động chăm sóc bản thân
Ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh, tập thể dục, đi khám sức khỏe định kỳ… là những hành động tuy nhỏ nhưng gửi đi thông điệp mạnh mẽ: “Tôi quan tâm và trân trọng cơ thể này.”
Cơ thể và tâm trí là hai người bạn đồng hành, chăm sóc một bên là đang chăm sóc cả hai.
5. Tiếp xúc cơ thể một cách yêu thương
Sau quá trình đồng hành cùng nhiều khách hàng, Chuyên gia Tấn Tài nhận ra rằng chúng ta thường quên rằng cơ thể cũng cần sự vỗ về. Một cái ôm tự an ủi, một vài động tác giãn cơ nhẹ nhàng, đặt tay lên trái tim và hít sâu. Những cử chỉ này giúp cơ thể cảm nhận sự an toàn và yêu thương từ chính ta.
Khi thực hành 5 ngôn ngữ này với bản thân, bạn không chỉ chữa lành những tổn thương bên trong mà còn dần trở thành người bạn tốt nhất của chính mình. Và một khi mối quan hệ với bản thân trở nên trọn vẹn, mọi mối quan hệ khác trong đời cũng tự nhiên trở nên hài hòa hơn.
Chúc bạn luôn tìm được niềm vui, sự bình an và trọn vẹn trong hành trình yêu thương chính mình và người khác! Nếu bạn cần sự đồng hành, hỗ trợ của chuyên gia tâm lý Trương Tấn Tài, vui lòng liên hệ ngay Hotline: 096 589 8008
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!