Tâm trạng buồn chán sau sinh: Điều mẹ cần biết để khắc phục

Sau khi sinh con, phụ nữ sẽ bị thay đổi rất nhiều về ngoại hình và tâm trạng. Cảm xúc của họ sẽ trở nên nhạy cảm, dễ buồn chán, mệt mỏi và hình thành các suy nghĩ tiêu cực. Đây được xem là một trong các triệu chứng bình thường và thường gặp ở phụ nữ sau sinh. Tuy nhiên, nếu tâm trạng buồn chán sau sinh cứ kéo dài liên tục thì nó có thể là dấu hiệu cảnh báo về một bệnh lý nào đó.

Tâm trạng buồn chán sau sinh – Thực trạng hiện nay

Mang thai và sinh con là một trong những thiên chức cao cả của người phụ nữ. Tuy nhiên đây là một hành trình khá gian khổ bởi chị em phải liên tục trải qua những thay đổi về cả mặt thể chất lẫn tinh thần. Trong quá trình mang thai, phụ nữ đã phải đối mặt với hàng loạt những triệu chứng như ốm nghén, buồn nôn, mệt mỏi, chóng mặt, tăng cân, stress. Không chỉ dừng ở đó, sau khi sinh họ còn phải đối mặt với hành trình chăm sóc con nhỏ và hàng loạt các vấn đề khác.

Theo chia sẻ từ các chuyên gia thì giai đoạn sau sinh, tâm trạng phụ nữ sẽ trở nên nhạy cảm hơn so với bình thường. Họ có thể xúc động, cáu gắt, buồn chán với những sự việc nhỏ nhặt trong cuộc sống. Theo thống kê cho biết thì có đến gần 80% các trường hợp mẹ bỉm rơi vào trạng thái buồn bã, chán nản sau khi sinh xong.

Tuy rằng việc chào đón đứa con của mình chào đời là một niềm hạnh phúc và vui sướng khôn nguôi của các bà mẹ nhưng đau đó lại là sự xen lẫn giữa những cảm xúc bất an, lo lắng và mệt mỏi. Sau khi sinh, nội tiết tố bên trong cơ thể sẽ bị biến đổi một cách nhanh chóng và làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm trạng, cảm xúc của mẹ bỉm.

Dựa vào số liệu khảo sát thực tế nhận thấy rằng, có khoảng từ 4 đến 5 các bà mẹ bỉm sữa xuất hiện các cảm xúc tiêu cực ngay sau khi sinh xong. Họ sẽ trở nên buồn chán, ủ rũ, mệt mỏi, tuyệt vọng và không còn hứng thú gì với các hoạt động xung quanh. Một số trường hợp có thể tự thuyên giảm sau một thời gian nhưng cũng có vài người cần đến các biện pháp can thiệp chuyên khoa.

Tâm trạng buồn chán sau sau sinh có thể xuất hiện và kéo dài trong thời gian khác nhau. Có những bà mẹ chỉ tồn tại cảm xúc này trong khoảng 1 đến 3 ngày nhưng cũng có những trường hợp kéo dài dai dẳng hơn 10 ngày hoặc lâu hơn. Trong thực tế, các cảm xúc tiêu cực xảy ra sau quá trình sinh nở là một hiện tượng bình thường và phổ biến. Tuy nhiên, nếu trạng thái tâm lý này cứ liên tục kéo dài thì nó có thể trở thành một bệnh lý tâm thần nguy hiểm nào đó.

Vì sao mẹ bỉm thường buồn chán sau sinh?

Tâm trạng buồn chán sau sinh của các mẹ bỉm sữa là một hiện tượng thường gặp. Tuy nhiên hiện nay vẫn chưa có bất kì nghiên cứu nào chứng minh cụ thể và chi tiết về lý do gây nên tình trạng này. Qua khảo sát thực tế và những thông tin đã tìm hiểu được thì các chuyên gia cũng đã đưa ra được một vài yếu tố liên quan như sau:

• So sự thay đổi đột ngột của nội tiết tố bên trong cơ thể: Sau khi trải qua quá trình sinh con đầy gian khổ thì hàm lượng nội tiết tố bên trong cơ thể của phụ nữ sẽ bị thay đổi nhanh chóng. Theo nghiên cứu thì nồng độ estrogen và progesterone sẽ bị giảm đi đáng kể. Đồng thời, mức độ tuyến giáp cũng bị suy yếu, làm ảnh hưởng đến tâm trạng, khiến cho chị em dễ buồn chán, mệt mỏi, bi quan. Hơn thế, mẹ bỉm còn phải đối mặt với những cảm xúc tiêu cực do sự kết hợp với những thay đổi bất thường về hoạt động của huyết áp, hệ miễn dịch, quá trình trao đổi chất.
• Do áp lực, căng thẳng quá mức: Nhiều người cho rằng sau sinh là giai đoạn mà mẹ bỉm có thể nghỉ ngơi, thư giãn sau hành trình mang thai cực khổ. Tuy nhiên, đây lại là lúc mà các chị em lại phải đối mặt với những áp lực do việc chăm sóc con nhỏ. Đặc biệt là những người mẹ lần đầu sinh con, chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc chăm sóc trẻ sơ sinh sẽ trở nên bối rối, lo lắng quá mức. Chỉ cần những biểu hiện khác thường của con hoặc đôi khi con quấy khóc nhiều cũng khiến cho các bà mẹ cảm thấy căng thẳng, lo lắng. Tình trạng này nếu liên tục kéo dài sẽ gây cho họ sự mệt mỏi, sức khỏe suy giảm, dễ hình thành các cảm xúc tiêu cực, chán nản, buồn bã.
• Sự biến đổi về vật lý: Bên cạnh những sự thay đổi về cảm xúc thì phụ nữ sau sinh còn phải trải qua những ảnh hưởng lớn về mặt thể chất. Nhất là những trường hợp sinh khó, quá trình sinh nở gặp nhiều trở ngại lại càng dễ hình thành nên những triệu chứng về thể chất. Mẹ bỉm cần thời gian để phục hồi sức khỏe bởi lúc này cơ thể sẽ bị suy yếu khá nhiều, vóc dáng cũng không được thon gọn như xưa. Cũng chính vì những điều này mà nhiều bà mẹ trở nên mặc cảm, tự ti, xấu hổ và cảm thấy buồn chán, bế tắc. Không ít các trường hợp do e ngại về ngoại hình mà liên tục từ chối việc gần gũi với chồng hoặc gặp gỡ, trò chuyện với những người xung quanh.
• Do thiếu sự quan tâm, yêu thương từ gia đình: Tâm trạng của phụ nữ sau sinh vô cùng nhạy cảm, đồng thời lúc này sức khỏe của họ không được đảm bảo tốt nên rất dễ tủi thân, buồn bã. Vì thế, nếu chồng và những người thân trong gia đình không dành nhiều thời gian quan tâ, chăm sóc và san sẻ công việc với mẹ bỉm thì dễ khiến cho họ trở nên mệt mỏi, suy sụp và chán ghét cuộc sống hiện tại.

Ngoài những yếu tố có liên quan nêu trên thì trạng thái tâm lý buồn chán sau sinh của nhiều phụ nữ còn có thể xuất hiện do những lý do sau đây:

• Người đã từng có tiền sử mắc phải hội chứng baby blues hoặc trầm cảm sau sinh. Theo nghiên cứu thì những đối tượng này sẽ có nguy cơ tái phát trạng thái buồn chán sau sinh rất cao, chiếm từ 30 đến 35%.
• Phụ nữ sau sinh phải đối mặt với nhiều vấn đề căng thẳng, áp lực như thiếu thốn về kinh tế, sự ra đi đột ngột của người thân, chồng ngoại tình,…
• Gia đình đã có người thân như mẹ, chị gái đã từng rơi vào tình trạng buồn chán liên tục sau sinh.

Buồn chán sau sinh là dấu hiệu cảnh báo bệnh gì?

Buồn chán sau sinh là một trạng thái thường gặp và được đánh giá là triệu chứng bình thường của những bà mẹ bỉm sữa. Đôi khi nó chỉ là những cảm xúc lẫn lộn do sự tác động của nhiều yếu tố bên trong lẫn bên ngoài. Tuy nhiên, đây cũng có thể là triệu chứng cảnh báo về một số bệnh lý như:

1. Baby blues

Baby blues là giai đoạn thường xuyên xuất hiện đối với phụ nữ sau khi sinh, theo số liệu thống kê thì có từ 30 đến 75% các trường hợp mẹ bỉm đã từng trải qua tình trạng này. Đây là một giai đoạn ngắn hạn mà người phụ nữ cảm thấy buồn chán, mệt mỏi, ủ rũ, bứt rứt, lo lắng, dễ kích động, cáu gắt, ăn uống không ngon miệng, rối loạn giấc ngủ, tâm trạng thay đổi bất thường sau khi sinh xong.

Thông thường thì các triệu chứng của Baby blues sẽ khởi phát từ sau 2 đến 3 ngày sau sinh. Mức độ biểu hiện đỉnh điểm có thể là từ ngày thứ 5 sau sinh sinh bé và kéo dài trong khoảng 14 ngày. Các dấu hiệu của Baby blues thường sẽ không gây nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe và sinh hoạt của mẹ bỉm. Đồng thời chúng cũng sẽ tự biến mất sau khi người mẹ đã bắt đầu thích nghi tốt với cuộc sống sau khi sinh con.

2. Trầm cảm sau sinh

Trầm cảm sau sinh cũng là một trong các vấn đề sức khỏe tâm thần thường gặp đối với các bà mẹ bỉm sữa. Khác với hội chứng Baby Blues, trầm cảm sau sinh có những biểu hiện đa dạng và phong phú hơn. Đồng thời, các triệu chứng của bệnh cũng sẽ kéo dài liên tục tối thiểu 2 tuần với mức độ nghiêm trọng hơn.

Bên cạnh dấu hiệu buồn chán, ủ rũ đặc trưng thì những bà mẹ bỉm sữa bị trầm cảm sau sinh sẽ kèm theo một số triệu chứng như mất dần hứng thú đối với các hoạt động xung quanh, tự đổ lỗi cho chính mình, cho rằng bản thân vô dụng, thu mình, không muốn tiếp xúc với bất kì ai. Thậm chí có nhiều trường hợp còn xuất hiện những hành vi tự làm tổn thương bản thân, thực hiện hành vi tự sát hoặc có ý định giết hại chính đứa con mình vừa sinh ra.

Có thể thấy các triệu chứng của trầm cảm sau sinh được biểu hiện ở mức độ nặng nề hơn và chúng diễn ra liên tục. Tuy nhiên, rất khó nhận biết trầm cảm ở những giai đoạn đầu, chúng sẽ không xuất hiện ngay khi vừa mới sinh xong mà có thể tiến triển âm thần và khởi phát vào khoảng vài tuần hoặc vài tháng sau đó.

Nếu các dấu hiệu cảnh báo bệnh trầm cảm sau sinh không được sớm phát hiện và có biện pháp can thiệp phù hợp sẽ gây nên nhiều hệ lụy nguy hiểm đối với sức khỏe của mẹ bầu lẫn sự phát triển của thai nhi. Do đó, nếu tình trạng buồn chán sau sinh cứ kéo dài dai dẳng và không có dấu hiệu thuyên giảm thì tốt nhất các mẹ nên chủ động tiến hành thăm khám và chẩn đoán tại các cơ sở chuyên khỏe để có biện pháp khắc phục kịp thời.

3. Rối loạn tâm thần sau sinh

Tuy không có mức độ phổ biến bằng hai tình trạng Baby blues và trầm cảm sau sinh nhưng rối loạn tâm thần sau sinh cũng là một hiện tượng hậu sản với triệu chứng buồn chán, ủ rũ mà bạn cần phải xem xét. Tình trạng này khá hiếm gặp, thường chỉ ảnh hưởng đến khoảng 0,1% trên tổng số các bà mẹ mới sinh.

Ngoài dấu hiệu suy giảm về cảm xúc, thường xuyên có những suy nghĩ tiêu cực, buồn chán không rõ nguyên nhân thì người bệnh có xuất hiện các triệu chứng sau đây:

• Đôi khi hay có dấu hiệu mất ý thức
• Suy giảm nhận thức, lú lẫn bất chợt
• Xuất hiện ảo tưởng hoặc ảo giác.
• Có những hành vi vô tổ chức hoặc các hành động khó hiểu.

Thông thường, hiện tượng rối loạn tâm thần ở phụ nữ sau sinh sẽ diễn ra trong khoảng vài ngày đến gần 3 tuần, lâu nhất là trong 3 tháng kể từ khi sinh bé. Một điều đặc biệt là những bà mẹ đã từng mắc phải chứng rối loạn lưỡng cực trước đó sẽ có nguy cơ bị rối loạn tâm thần sau sinh cao hơn bình thường, tỉ lệ lên đến 30%.

Tuy nhiên, căn bệnh này vẫn có nhiều khả năng xuất hiện ở những chị em chưa từng có tiền sử bệnh lý tâm thần. Theo đánh giá của các chuyên gia thì đây là một dạng cấp cứu tâm thần cần phải được chăm sóc y tế đặc biệt ngay lập tức để giảm thiểu nguy cơ tự sát hoặc gây hại cho sức khỏe, tính mạng của trẻ nhỏ.

Cách kiểm soát và vượt qua sự buồn chán sau sinh

Như đã chia sẻ ở trên, nếu chỉ là tình trạng buồn chán thông thường sau khi sinh thì chỉ cần nhanh chóng thay đổi thói quen sinh hoạt, áp dụng tốt các biện pháp thư giãn sẽ giúp mẹ bỉm mau chóng cải thiện được sức khỏe tinh thần. Lúc này các mẹ bỉm sữa không cần phải quá căng thẳng hay lo lắng về tình trạng của mình mà hãy tập trung vào việc điều chỉnh thói quen ăn uống, dành thời gian để nghỉ ngơi nhiều hơn.

Dưới đây là một số biện pháp có thể giúp phụ nữ sau sinh khắc phục tốt tâm trạng buồn chán:

• Dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn để cơ thể được phục hồi sức khỏe một cách tốt nhất. Trong thực tế, thời gian sau sinh mẹ bỉm phải tất bật và bận rộn cho việc chăm sóc trẻ sơ sinh. Do đó, nhiều bà mẹ không còn thời gian để tự chăm sóc cho bản thân. Tuy nhiên, bạn cần phải biết cách sắp xếp thời gian hoặc tranh thủ những lúc bé ngủ để chợp mắt lấy lại năng lượng. Nếu cảm thấy quá mệt mỏi và căng thẳng, hoặc đôi khi cảm thấy buồn chán thì hãy tự tìm cho mình những biện pháp thư giãn như nghe nhạc, đọc sách, chăm sóc cây cảnh, xem phim, ngâm mình trong bồn tắm,….
• Chú ý hơn đến việc xây dựng và thiết lập chế độ ăn uống lành mạnh. Sau sinh cơ thể mẹ bỉm sẽ bị kiệt sức rất nhiều do đó cần được bổ sung thêm nhiều các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất có lợi cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Nếu chưa biết cách để chọn lựa món ăn phù hợp thì tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia để nhận được những lời khuyên hữu ích nhất.
• Chủ động hơn trong việc chia sẻ và tâm sự với những người thân bên cạnh. Đôi lúc bạn sẽ cảm thấy bản thân buồn bất chợt, không rõ lý do. Những lúc thế này hãy tìm kiếm một ai đó, có thể là chồng, bạn bè hoặc bất cứ ai mà bạn cảm thấy tin tưởng để chia sẻ về trạng thái tâm lý hiện tại. Hãy thoải mái chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc của bản thân để xua tan bớt những nỗi ưu phiền, mệt nhọc. Đôi khi những người bên cạnh cũng có thể cho bạn lời khuyên hữu ích. Hoặc những ai đã từng trải qua giai đoạn này cũng sẽ biết cách chia sẻ và động viên bạn thật tốt.
• Nếu cảm thấy buồn chán hãy tìm kiếm cho mình những hoạt động mới mẻ hoặc đơn giản là làm những điều bạn cảm thấy thoải mái, hạnh phúc. Bất cứ điều gì giúp cho bạn cảm thấy vui vẻ, hãy thực hiện chúng.
• Khi cảm xúc trở nên tồi tệ, cách tốt nhất bạn hãy nhờ đến sự hỗ trợ của những người bên cạnh. Bạn nên hiểu rằng, chăm con là một hành trình dài và đòi hỏi bạn phải có một sức khỏe tốt mới giúp con phát triển được mạnh khỏe. Do đó, đừng cố gắng gượng và chịu đựng một mình. Khi cần thiết hãy nhờ chồng hoặc ông bà, người thân chăm trẻ để bạn có được thời gian nghỉ ngơi, thư giãn thoải mái.
• Viết nhật kí cũng là một gợi ý hay dành cho những bà mẹ bỉm sữa đang cảm thấy buồn chán sau sinh. Nếu không thể tâm sự và bày tỏ cảm xúc của mình bằng lời thì cách tốt nhất là bạn hãy viết chúng ra trang giấy. Theo nhiều nghiên cứu khoa học thì đây là một trong các cách giải tỏa tâm trạng hiệu quả và đã được nhiều người áp dụng thành công.
• Vận động nhẹ nhàng sẽ giúp sức đề kháng được nâng cao, đồng thời cơ thể sẽ được kích thích sản sinh ra hormone serotonin tạo cảm giác vui vẻ, thoải mái, hào hứng. Tùy vào thể trạng của mỗi người mà bạn có thể lựa chọn các vận động phù hợp. Đối với phụ nữ sau sinh chỉ nên đi bộ, tập yoga, ngồi thiền. Một lưu ý nhỏ đó chính là bạn hãy ưu tiên chọn lựa không gian thoáng mát, thiên nhiên để vận động và hít thở được bầu không khí trong lành. Việc ngắm nhìn cảnh vật thiên nhiên bên ngoài cũng góp phần xoa dịu được tâm trạng và các cảm xúc tiêu cực của bạn.
• Học cách kiểm soát cảm xúc và suy nghĩ theo chiều hướng tích cực. Mọi vấn đề khi xảy ra điều có 2 mặt. Nếu bạn cứ mãi tập trung vào những điều tiêu cực thì mọi chuyện sẽ càng trở nên tồi tệ hơn. Ngay cả khi buồn chán cũng thế, nếu bạn cứ mãi suy nghĩ đến nỗi buồn của mình thì tâm trạng sẽ càng trở nên tiêu cực.

Lưu ý: Nếu tình trạng buồn chán sau khi sinh cứ mãi kéo dài liên tục thì mẹ bỉm cần phải chủ động tiến hành thăm khám và chẩn đoán tại các cơ sở uy tín. Đối với các trường hợp bị trầm cảm hoặc rối loạn tâm thần sau sinh sẽ được cân nhắc áp dụng các biện pháp điều trị chuyên khoa. Phổ biến nhất có lẽ là trị liệu tâm lý và sử dụng thuốc điều trị. Người bệnh cần phải tuân thủ đúng theo phác đồ của bác sĩ để có thể mau chóng phục hồi sức khỏe và hạn chế tối đa các hệ lụy nguy hiểm có thể xảy ra.

Tâm trạng buồn chán sau sinh có thể là hiện tượng bình thường của các bà mẹ bỉm sữa nhưng đôi khi cũng là dấu hiệu cảnh báo về một bệnh lý tinh thần nào đó. Hi vọng qua thông tin của bài viết này bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về trạng thái tâm lý tiêu cực này và có các khắc phục hiệu quả.

Tham khảo thêm:

• 10 Việc Chồng Nên Làm Khi Vợ Bị Trầm Cảm Sau Sinh
• Mẹ bầu hay khóc khi mang thai và những ảnh hưởng đến bé
• 10 Cách Phòng Tránh Trầm Cảm Sau Sinh Mẹ Bầu Nên Quan Tâm