Châm cứu bấm huyệt chữa tự kỷ có hiệu quả không?

Tuy rằng không phải là phương pháp điều trị đặc hiệu nhưng hiện nay có rất nhiều nước trên toàn thế giới ứng dụng châm cứu bấm huyệt để chữa tự kỷ và mang lại hiệu quả rất tốt. Biện pháp Y học cổ truyền này có thể giúp trẻ tự kỷ thanh nhiệt, dưỡng huyết, cân bằng âm dương, tỉnh thần, cải thiện tốt chất lượng giấc ngủ. 

Tự kỷ theo quan điểm của y học cổ truyền

Theo y học hiện đại, tự kỷ hay còn gọi là rối loạn phổ tự kỷ là một nhóm bao gồm nhiều các rối loạn phức tạp của sự phát triển não bộ. Tỉ lệ mắc phải căn bệnh này trên toàn thế giới chiếm khoảng 1/150 người và phổ biến hơn ở trẻ em, đặc biệt là các bé nam.

Tự kỷ hiểu theo nghĩa Hán Việt tức là tự mình, rộng hơn nữa là không quan tâm, hứng thú với mọi thứ diễn ra xung quanh, thay vào đó người bệnh chỉ tập trung vào bản thân của họ. Theo quan niệm của Y học cổ truyền thì tự kỷ sẽ thuộc nhóm “Nhi khoa thất thập chứng”. Nó sẽ bao gồm tổng cộng 70 chứng bệnh nhi khoa đã được đúc kết từ thực tiễn lâm sàng.

Cụ thể hơn, trong chứng “Ngũ trì” đã miêu tả về bệnh tự kỷ, bao gồm sự chậm phát triển về vận động, ngôn ngữ, rối loạn thần trí. Theo đó, Đông y cho rằng, tự kỷ sẽ liên quan đến quá trình mang thai và nuôi dưỡng trẻ nhỏ. Nếu trong thời gian mang thai, mẹ bầu bị ốm nặng, ăn nhiều thực phẩm cay nóng, thường xuyên căng thẳng, độ tuổi của bố mẹ quá lớn cũng có thể là lý do khiến trẻ sinh ra mắc phải các triệu chứng của tự kỷ.

Đồng thời quá trình sinh nở khó khăn, trẻ sinh non, không được nuôi dưỡng tốt, môi trường sống kém, bị cô lập, không nhận được tình thương từ gia đình cũng là các yếu tố nguy cơ làm gia tăng khả năng khởi phát bệnh. Theo đó, mỗi đứa trẻ cũng sẽ có các biểu hiện tự kỷ khác nhau, nhưng nhìn chung trẻ đều có những dấu hiệu như:

• Lười vận động, nhút nhát, sợ hãi,…chủ yếu là do thận suy, không đủ khí huyết.
• Thờ ơ, vô tâm, không chú ý đến những sự việc xảy ra xung quanh, tính tình dễ thay đổi, buồn vui thất thường,…là do sự mất cân bằng và điều hòa của can khí.
• Trẻ tăng động, phá phách, nghịch ngợm, chống đối, không nghe lời,…theo Đông y là do “Can hỏa uất sinh phong”.
• Trẻ nhỏ có xu hướng thu mình, ngại giao tiếp, hồi hộp, mất ngủ,..nguyên nhân là do sự ảnh hưởng của Tâm khí hư đối với công năng phủ Đởm, Đởm chủ quyết đoán, Tâm chủ thần minh.

Theo y học cổ truyền, tùy vào từng biểu hiện của người bệnh mà các thầy thuốc sẽ cân nhắc để sử dụng những biện pháp tiếp cận và điều trị khác nhau.

Tác dụng của châm cứu bấm huyệt chữa tự kỷ

Thầy thuốc ưu tú BS Nguyễn Quốc Văn, Trưởng khoa Điều trị chăm sóc đặc biệt cho trẻ tự kỷ, Bệnh viện Châm cứu Trung ương cho biết rằng, tự kỷ là một chứng rối loạn phát triển thường gặp ở trẻ em với đặc trưng là sự suy giảm về khả năng dùng ngôn ngữ, giao tiếp, hành vi, trí tuệ, cảm xúc, quan hệ xã hội,…Các triệu chứng bệnh thường khởi phát sớm từ trước 3 tuổi và gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe và đời sống.

Chính vì thế, với hầu hết các trường hợp bệnh tự kỷ thì nguyên tắc điều trị chung đó chính là điều chỉnh và cân bằng lại các hành vi, cảm xúc, thuộc tính, giao tiếp và các tương tác xã hội. Trong Y học cổ truyền, có rất nhiều các phương pháp hỗ trợ điều trị đã được nghiên cứu kỹ lưỡng, trong đó chữa tự kỷ bằng châm cứu là một trong các biện pháp được đánh giá cao về cả mức độ hiệu quả và an toàn.

Tuy rằng châm cứu không phải là phương pháp điều trị đặc hiệu nhưng nó vẫn mang đến những hiệu quả nhất định cho quá trình chữa tự kỷ và hiện đang được áp dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia trên toàn cầu. Thông qua việc tác động và kích thích vào những huyệt vị tương ứng trên cơ thể mà người bệnh sẽ được:

• Thanh nhiệt, tỉnh thần, gia tăng sự tỉnh táo, minh mẫn.
• Khai khiếu, hiểu theo Đông y đó chính là khai mở tiếng nói.
• Dưỡng huyết, ích khí, bồi bổ lục phủ ngũ tạng.
• Thông kinh mạch, cân bằng âm dương.
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Bên cạnh việc áp dụng châm cứu trong chữa trị tự kỷ thì các thầy thuốc Đông y cũng kết hợp thêm các phương pháp như điện châm, thủy châm, điện nhĩ châm, cấy chỉ để giúp gia tăng hiệu quả điều trị. BS Nguyễn Quốc Văn cũng chia sẻ: “Các nghiên cứu cho thấy, nếu áp dụng phương pháp phối hợp: điện châm, thủy châm, giáo dục kỹ năng sống, đạt kết quả 60% hòa nhập, trong đó có trên 20% các trẻ đi học được. Các trẻ đã biết giao tiếp với mọi người xung quanh, đã biết nghe lời ông bà và bố mẹ, nói đúng mục đích, học tập và tiếp thu tốt hơn…”.

Một trong các ưu điểm vượt trội và được nhiều người đánh giá tốt thì áp dụng châm cứu trong chữa tự kỷ đó chính là khả năng phục hồi cao, không gây ảnh hưởng hay độc hại đối với hệ thần kinh. Đặc biệt hơn, quá trình châm cứu bổ não và những nhóm vitamin cần thiết cũng sẽ không tác động đến sức khỏe của người bệnh.

Tuy nhiên, chuyên gia cũng khuyến cáo rằng, việc áp dụng châm cứu để chữa tự kỷ sẽ có hiệu quả tốt nhất đối với những trẻ dưới 3 tuổi. Đây được xem là thời điểm “vàng” để có thể giúp trẻ tự kỷ sớm phục hồi được các chức năng. Nếu việc điều trị được áp dụng đối với những đứa trẻ trên 6 tuổi thì tỉ lệ hòa nhập, kết nối cộng đồng sẽ thấp hơn. Chính vì thế, cha mẹ cần chú ý quan sát và theo dõi để kịp thời phát hiện các dấu hiệu cảnh báo tự kỷ ở trẻ, từ đó nhanh chóng áp dụng các phương pháp điều trị thích hợp, giúp trẻ phục hồi sức khỏe tốt nhất.

Cách châm cứu bấm huyệt cho trẻ tự kỷ hiệu quả

Sau khi thăm khám, chẩn đoán chính xác về tình trạng bệnh thì các chuyên gia, thầy thuốc sẽ cân nhắc đến việc áp dụng phương pháp châm cứu với phác đồ chữa tự kỷ cụ thể, sử dụng các công thức huyệt khác nhau. Quá trình châm cứu chỉ được thực hiện đối với các trường hợp trẻ được chẩn đoán bị tự kỷ dựa theo tiêu chuẩn của DSM IV. Đồng thời, phương pháp này sẽ chống chỉ định đối với các trường hợp trẻ bị tự kỷ nhưng đang mắc phải đồng thời các bệnh lý nhiễm khuẩn cấp tính hoặc vị trí cần châm cứu gặp phải các vấn đề nhiễm trùng, bệnh ngoài da.

Sau đây là một số phương pháp châm cứu bấm huyệt giúp chữa tự kỷ cho trẻ:

1. Điện châm

Huyệt:

• Châm bổ: Thái khê, Thái xung, Tam âm giao
• Châm tả: Phong phủ, Thần môn, Nội quan, Thượng tinh, Thái dương, Hợp cốc, Phong trì, Ấn đường, Bách hội.

Tần số: Tiến hành nối cặp dây của máy điện châm cùng với kim đã châm vào các huyệt trên theo tần số bổ tả của máy châm.

• Tần số bổ 1-3 Hz
• Tần số tả 5 – 10 Hz

Cường độ: Tùy vào mức chịu đựng của mỗi người mà cường độ có thể dao động từ 0 đến 150 micro Ampe.

Thời gian châm: Kéo dài từ 20 đến 30 phút.

Cuối cùng là rút kim ra, sát khuẩn và vệ sinh da sạch sẽ. Nên duy trì liệu trình 1 lần/ ngày và kéo dài trong khoảng 10 đến 15 buổi.

2. Nhĩ châm (điện nhĩ châm)

Huyệt:

• Châm bổ: Thận, Tỳ
• Châm tả: Thận môn, Dưới não, Giao cảm, Tâm

Sau khi đã xác định các huyệt cần châm, thầy thuốc sẽ tiến hành sát trùng và châm kim nhanh qua da, đẩy kim nhẹ nhàng theo chiều hướng đã được định trước. Cho đến khi đạt được cảm giác “đắc khí” thì dừng lại, tránh việc châm xuyên qua sụn.

Tần số:

• Tần số bổ 1-3 Hz.
• Tần số tả 5-10 Hz.

Cường độ: Tùy vào mức chịu đựng của mỗi người bệnh mà cường độ có thể dao động từ 0 đến 30 micro Ampe.

Thời gian châm: kéo dài từ 20 đến 30 phút

Cuối cùng rút kim, sát khuẩn. Mỗi ngày thực hiện 1 lần, duy trì trong khoảng 25 đến 30 lần.

3. Cấy chỉ

Đối với những trẻ tự kỷ không có điều kiện để thủy châm hoặc điện châm mỗi ngày hoặc nghỉ giữa các đợt điều trị thì sẽ được cân nhắc đến phương pháp cấy chỉ. Loại chỉ được sử dụng trong quá trình này là chỉ tự tiêu, nó sẽ có tác dụng kích thích huyệt đạo, hỗ trợ chữa bệnh hiệu quả.

Tùy vào từng loại chỉ mà thời gian để chỉ tiêu hết sẽ có phần khác nhau. Mỗi lần thực hiện cấy chỉ có thể tiến hành trên 10 đến 15 huyệt, số lượng tùy thuộc vào mức độ tổn thương của mỗi người bệnh. Thông thường, người bệnh sẽ được cấy chỉ ở các huyệt như Thần môn, Tâm du, Thận du, Tam âm giao, Thái dương, Nội quan, Khúc trì, Phong trì, Thượng liêm tuyền.

4. Thủy châm

Đây là phương thức sử dụng các loại thuốc dương não, bổ não, hỗ trợ gia tăng thần kinh để tiêm vào huyệt vị. Một số thuốc được dùng như vitamin B1, B12, các loại thuốc thần kinh ( cerberolysin, ginkgo biloba, piracetam), thuốc tăng dẫn truyền phản xạ thần kinh (citicholine, choline alforcerate, Magne B6).

Huyệt: Thận du, Tam âm giao, Nội quan, Khúc trì, Thái dương, Phong trì. Mỗi huyệt sẽ được bơm từ 1 đến 2 ml thuốc.

Mỗi ngày thủy châm 1 lần, mỗi lần châm vào 2 đến 3 huyệt. Một liệu trình sẽ được tiến hành trong 25 đến 30 ngày.

4. Cứu

Thông thường sẽ áp dụng cho trẻ tự kỷ thể sợ lạnh, tay chân lạnh hoặc thích uống nước ấm.

Huyệt: Tam âm giao, Thận du, Thái khê, Thái xung, Phong phủ, Thần môn, Giản sử, Nội quan, Thượng tinh, Thái dương, Hợp cốc, Phong trì, Ấn đường, Bách hội.

Mỗi huyệt sẽ thực hiện khoảng 10 đến 15 phút, nhiệt độ được điều chỉnh ở mức vừa phải để tránh gây phỏng.

Mỗi ngày cứu khoảng 1 đến 2 lần, một liệu trình duy trì trong khoảng 10 đến 15 ngày.

Lưu ý khi chữa tự kỷ bằng phương pháp châm cứu

Áp dụng phương pháp châm cứu bấm huyệt chữa tự kỷ được đánh giá cao về mức độ an toàn. Tuy nhiên, để đảm bảo tốt sức khỏe cho trẻ thì người thân cũng cần theo dõi toàn trạng của người bệnh sau khi tiến hành châm cứu và biết cách xử lý khi có tình huống phát sinh trong quá trình châm cứu.

• Nếu người bệnh bị hoa mắt, chóng mặt, sắc mặt tái nhợt, mạch đập nhanh thì cần tắt máy điện châm, rút kinh ra ngay. Sau đó tiến hành lau mồ hôi, ủ ấm, dùng một ít nước chè với đường nóng, nghỉ ngơi tại chỗ. Bên cạnh đó, có thể thực hiện thao tác day bấm huyệt Nội quan và Thái dương để giúp người bệnh thư giãn, thả lỏng. Đồng thời cần tiếp tục quan sát và theo dõi huyết áp, mạch của họ.
• Nếu khi rút kim có hiện tượng chảy máu thì sử dụng bông vô khuẩn để ấn ngay tại điểm đó nhưng không day.
• Sau khi châm cứu cảm thấy đau và sưng ở nơi cấy chỉ thì cần chườm nóng, sử dụng thuốc phù nề cùng một số loại kháng sinh nếu có nghi ngờ bị nhiễm khuẩn.
• Đối với trường hợp kim bị cong thì cần rút kim ra từ từ theo chiều cong của kim và vuốt kim thẳng lại.

Để hạn chế các triệu chứng khó chịu khi châm cứu thì cha mẹ nên cho trẻ ăn trước khi tiến hành điều trị, tuy nhiên không nên để trẻ ăn quá no. Nếu trẻ phải di chuyển một khoảng đường xa thì nên cho trẻ nghỉ ngơi, thư giãn và giữ tinh thần thoải mái trước khi châm cứu. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần ưu tiên lựa chọn những trang phục thoải mái, rộng rãi để không chị khó chịu, bức bối.

Trên đây là những thông tin về việc áp dụng phương pháp châm cứu trong chữa trị tự kỷ. Các bậc phụ huynh cũng cần phải tìm hiểu và tiến hành tư vấn cụ thể với chuyên gia để nhận được lời khuyên tốt nhất.

Tham khảo thêm:

• Phương pháp cấy ghép tế bào gốc có chữa được tự kỷ?
• Tìm hiểu phương pháp PECS: Dạy trẻ tự kỷ bằng hình ảnh
• Các biện pháp can thiệp giáo dục cho trẻ tự kỷ hiệu quả nhất