7 cách định hướng nghề nghiệp cho bản thân trong tương lai

Đối với mỗi người, việc định hướng nghề nghiệp giống như việc chọn con đường dẫn lối đến tương lai. Mỗi lựa chọn có thể mở ra cơ hội hoặc thách thức khác nhau. Vì vậy, biết cách lắng nghe bản thân và khám phá thế mạnh của mình sẽ giúp chúng ta tự tin hơn trong việc chọn lựa công việc.

Định hướng nghề nghiệp là gì?

Với xã hội ngày càng phát triển, việc định hướng nghề nghiệp không còn là điều xa lạ mà trở thành nhu cầu của nhiều người. Nó là quá trình giúp mỗi cá nhân hiểu rõ khả năng, sở thích và giá trị của mình để tìm ra con đường sự nghiệp phù hợp nhất.

Việc định hướng nghề nghiệp không chỉ dành cho những người trẻ mới bước vào đời, mà còn là hành trình xuyên suốt cuộc đời mỗi người. Bất kỳ ai, từ học sinh trung học đến người đã có công việc đều cần định hướng để điều chỉnh, lựa chọn hướng đi phù hợp với năng lực và sở thích cá nhân. Đặc biệt, trong môi trường có vô vàn lựa chọn như hiện nay, một sự hướng dẫn đúng đắn sẽ đem đến đam mê thật sự.

Tại sao định hướng nghề nghiệp lại quan trọng?

Định hướng nghề nghiệp có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hình thành và phát triển sự nghiệp của mỗi cá nhân. Dưới đây là những lý do cụ thể về tầm quan trọng của việc định hướng này:

• Giúp xác định mục tiêu nghề nghiệp:

Định hướng nghề nghiệp cho phép cá nhân vạch ra hướng đi rõ ràng cho tương lai. Nếu xác định được nghề nghiệp phù hợp với sở thích, tính cách và khả năng của mình thì sẽ dễ lựa chọn để đặt ra mục tiêu cụ thể. Chúng sẽ là nền tảng xây dựng kế hoạch phát triển sự nghiệp hiệu quả, mở ra con đường ngắn nhất để gặt hái thành công.

• Cải thiện chất lượng cuộc sống:

Có định hướng nghề nghiệp từ sớm giúp tiết kiệm thời gian cùng công sức học tập, rèn luyện và phát triển bản thân. Lựa chọn được công việc phù hợp với đam mê vừa nuôi sống bản thân vừa tạo dựng cuộc sống ổn định cho gia đình. Hài lòng với công việc cũng đồng nghĩa với việc cá nhân có nhiều cơ hội phát triển tiềm năng và đạt được thành tích cao.

• Gia tăng năng suất lao động:

Hoạt động trong lĩnh vực yêu thích thì động lực và niềm đam mê sẽ giúp cá nhân làm việc hiệu quả hơn, phát huy năng lực và gia tăng năng suất lao động. Ngược lại, việc ép bản thân vào công việc không yêu thích chỉ gây ra chán nản khiến hiệu suất công việc giảm sút.

• Tránh được quyết định sai lầm:

Định hướng nghề nghiệp giúp cá nhân nhận ra đâu là lựa chọn phù hợp và có thể thay đổi con đường nếu cần thiết. Qua đó tìm ra đam mê thật sự và giảm thiểu nguy cơ bỏ nghề hoặc làm trái nghề để tạo điều kiện phát triển sự nghiệp lâu dài.

• Xác định mục tiêu học tập rõ ràng:

Có định hướng nghề nghiệp rõ ràng giúp mỗi người xác định chính xác những gì cần học tập để phát triển bản thân. Cùng với đó, biết được cần trang bị kiến thức, kỹ năng gì để đạt được mục tiêu nghề nghiệp và tiết kiệm thời gian, chi phí cho việc học.

Những nghề nghiệp có triển vọng trong tương lai

Sự phát triển của các ngành công nghiệp mới nổi đang mở ra những triển vọng vô cùng rộng lớn cho tương lai. Alec Ross – tác giả cuốn sách “Công nghiệp tương lai” đã chỉ ra những ngành nghề sẽ thay đổi diện mạo nền kinh tế, xã hội và chính trị trong thời gian tới. Mỗi ngành nghề này không chỉ đại diện cho một lĩnh vực kinh tế mới mà còn mang lại những cơ hội và thách thức lớn cho nhân loại.

1. Robot

Trái ngược với hình ảnh cỗ máy chỉ làm nhiệm vụ phục vụ con người, tương lai hứa hẹn rằng robot sẽ tham gia vào các hoạt động như chăm sóc bệnh nhân, giảng dạy, giúp việc nhà,… Các nước như Nhật Bản, Mỹ và Trung Quốc đang dẫn đầu trong việc phát triển công nghệ robot, tạo ra những cỗ máy tự động hóa quy trình làm việc. Sự chênh lệch giữa các quốc gia càng làm nổi bật tầm quan trọng của việc chuẩn bị cho cuộc sống tương lai bên cạnh “người máy” này.

2. Di truyền học

Ngành di truyền học đang mở ra một kỷ nguyên mới với tiềm năng trị liệu và nâng cao sức khỏe con người. Alec Ross nhấn mạnh rằng ngành công nghiệp này có khả năng giúp con người hiểu rõ bộ gen của mình, phát hiện nguy cơ mắc bệnh trước khi sinh, có khả năng phục hồi sinh vật đã tuyệt chủng,… Bên cạnh đó, việc tạo ra trẻ em trong tương lai gần sẽ đặt ra nhiều câu hỏi đạo đức, khiến xã hội cần cân nhắc kỹ lưỡng về ảnh hưởng mà nó có thể mang lại.

3. Tiền kỹ thuật số

Thế giới đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ với sự xuất hiện của tiền tệ kỹ thuật số. Alec Ross cho rằng đây không chỉ là cuộc cách mạng về phương thức thanh toán mà còn là sự phá vỡ quyền lực truyền thống của các ngân hàng và nhà nước. Các khái niệm như bitcoin, blockchain và thị trường tín thác mã hóa đang trở thành những phần thiết yếu trong nền kinh tế toàn cầu nhưng vẫn chưa được hiểu rõ. Điều này càng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học hỏi trong thị trường đầy biến động này.

4. An ninh mạng

Trong thời đại số hóa, an ninh mạng đã trở thành một trong những ngành công nghiệp phát triển nhanh nhất với sự chú ý ngày càng tăng từ các công ty, tổ chức và chính phủ. Sự gia tăng các cuộc tấn công mạng đe dọa đến an ninh quốc gia và đời sống cá nhân đã khẳng định vị trí của ngành này. Việc bảo vệ thông tin cá nhân và tài sản trực tuyến trong khi vẫn duy trì quyền tự do cá nhân là vấn đề cần được giải quyết khéo léo và lâu dài.

5. Phân tích dữ liệu

Phân tích dữ liệu có khả năng giải quyết nhiều vấn đề xã hội như nghèo đói và rào cản ngôn ngữ. Alec Ross nhấn mạnh rằng việc sở hữu và quản lý dữ liệu là vấn đề then chốt mang đến những thay đổi tích cực trong nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, việc đảm bảo rằng dữ liệu này được sử dụng đúng cách và không gây hại cho người khác là thách thức lớn mà con người cần tìm hiểu sâu hơn.

Ngoài ra, ngành năng lượng sạch tại Việt Nam đang phát triển nhờ vào địa lý và khí hậu thuận lợi cùng với chính sách ưu đãi của chính phủ. Những nghề liên quan đến nghiên cứu, phát triển và triển khai công nghệ năng lượng sạch sẽ góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững cho đất nước.

Cách định hướng nghề nghiệp hiệu quả cho bản thân

Việc xác định con đường sự nghiệp không chỉ giúp bản thân có cái nhìn rõ ràng về tương lai mà còn mở ra cơ hội để phát triển đam mê. Để có thể định hướng nghề nghiệp hiệu quả, cần có một kế hoạch rõ ràng và cụ thể như sau:

1. Dành thời gian để định hướng

Hành trình xác định nghề nghiệp là một quá trình dài nên rất cần sự kiên trì và đầu tư thời gian của mỗi cá nhân. Vì vậy, hãy dành thời gian để tìm hiểu về bản thân cùng các ngành nghề, đồng thời tham gia các bài test định hướng nghề nghiệp để có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề này.

2. Loại bỏ sai lầm khi chọn nghề

Đừng để những rào cản bên ngoài ảnh hưởng đến quyết định nghề nghiệp của bản thân. Hãy chọn ngành nghề dựa trên nguyện vọng và khả năng của chính mình, thay vì “sao chép” và chạy theo lựa chọn của người khác.

3. Xác định ngành nghề phù hợp

Một trong những cách hướng nghiệp đúng đắn là biết được thế mạnh của bản thân để biến nó thành chìa khóa nhằm chọn lựa chính xác ngành nghề. Mỗi cá nhân có thể tham khảo ý kiến từ những người xung quanh hoặc tự đánh giá qua những thành tựu đã đạt được.

4. Đặt ra mục tiêu nghề nghiệp cụ thể

Thiết lập mục tiêu cụ thể về công việc tương lai sẽ giúp bản thân dễ dàng tìm được công việc mà mình yêu thích. Một mục tiêu cụ thể, rõ ràng sẽ tạo động lực cho bản thân không ngừng phấn đấu và hoàn thành nó.

5. Tìm hiểu thông tin ngành nghề

Nắm rõ yêu cầu chuyên môn, nhu cầu nhân sự và xu thế phát triển của ngành nghề mà mình lựa chọn sẽ giúp bản thân đánh giá đúng khả năng của mình. Vì vậy, hãy nghiên cứu thật kỹ để đưa ra quyết định đúng đắn.

6. Xác định năng lực học tập

Nhận thức rõ thế mạnh học tập của chính mình sẽ giúp bản thân lựa chọn được ngành nghề phù hợp. Như vậy có thể thấy, lựa chọn công việc tương đồng với năng lực học tập sẽ tạo cơ hội thành công cao hơn.

7. Lập phương pháp học tập

Khi đã chọn được nghề phù hợp, hãy xây dựng một kế hoạch học tập và rèn luyện thật cụ thể để đáp ứng yêu cầu của ngành nghề đó. Nỗ lực nâng cao giá trị, tri thức của mình sẽ giúp bản thân phát triển tiềm năng và mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong tương lai.

9 bước lựa chọn nghề nghiệp phù hợp trong tương lai

Lựa chọn nghề nghiệp phù hợp là quá trình đòi hỏi sự tìm hiểu kỹ lưỡng và tự đánh giá. Qua đó cá nhân sẽ có cơ hội lựa chọn được công việc phù hợp với bản thân.

1.  Xác định sở thích, sở trường của bản thân

Lựa chọn nghề nghiệp là quyết định quan trọng vì nó có thể theo một người rất lâu. Để có định hướng tốt, cần xác định rõ mong muốn của bản thân bao gồm thế mạnh, sở thích và thiên hướng. Lắng nghe mong muốn này sẽ giúp cá nhân chọn đúng ngành, tránh việc chạy theo xu hướng khi mà tỷ lệ thất nghiệp do tình trạng này lên tới 80% đáng báo động.

2. Tham khảo ý kiến gia đình, người có chuyên môn

Nếu chưa xác định được khả năng của bản thân, việc tham khảo ý kiến từ gia đình hoặc những người có kinh nghiệm là rất hữu ích. Người có chuyên môn đã từng trải qua giai đoạn tương tự và có thể hướng dẫn người khác chọn ngành nghề phù hợp. Gia đình và nhà trường thường hiểu rõ tính cách và sở trường của học trò nên sẽ có những lời khuyên quý giá.

3. Cân nhắc trước khi quyết định

Đam mê một lĩnh vực, ước mơ nghề nghiệp tương lai là điều tốt nhưng mỗi ngành nghề có đặc thù riêng. Do đó, cần tìm hiểu và cân nhắc kỹ khi định hướng nghề nghiệp. Hãy liệt kê những nghề mà mình mong muốn, so sánh với các yêu cầu của từng nghề để biết đâu là lĩnh vực phù hợp với bản thân.

4. Vượt qua định kiến

Mặc dù xã hội ngày càng phát triển, nhưng ở đâu đó vẫn tồn tại định kiến về nghề nghiệp. Một số gia đình ép con cái theo nghiệp truyền thống hoặc lựa chọn nghề theo mong muốn của cha mẹ. Khi lựa chọn ngành nghề, phải có chính kiến và không phụ thuộc quá nhiều vào gia đình cũng như ý kiến từ bên ngoài.

5. Tìm hiểu kỹ ngành nghề xã hội

Hãy dành thời gian tìm hiểu các ngành nghề để có thật nhiều sự lựa chọn. Chẳng hạn, nếu bạn đam mê tiếng Anh, hãy khám phá các lĩnh vực như tiếng Anh biên/phiên dịch, tiếng Anh sư phạm hay văn phòng vì mỗi ngành đòi hỏi kỹ năng và chuyên môn khác nhau.

6. Liệt kê yếu tố liên quan nghề nghiệp

Bước tiếp theo để lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai hiệu quả là xác định các yếu tố mà mình mong muốn trong công việc như môi trường làm việc, tính chất công việc (giao tiếp, làm việc nhóm,….).

7. Phát triển kỹ năng mềm quan trọng

Ngoài kiến thức chuyên môn, phát triển kỹ năng mềm trở thành yêu cầu cần thiết để lựa chọn ngành nghề dễ hơn. Kiến thức chiếm 30%, trong khi 70% còn lại phụ thuộc vào kỹ năng mềm. Hãy thử tham gia các khóa học, câu lạc bộ để học hỏi các kỹ năng mềm khác như giải quyết vấn đề, thích nghi và giao tiếp.

8. Tự mình trải nghiệm

Không nhất thiết phải chọn công việc liên quan đến ngành nghề mà mình chọn. Tìm công việc làm thêm trong thời gian học cũng có thể tích lũy được kinh nghiệm. Những trải nghiệm khác nhau sẽ giúp bản thân hiểu rõ hơn về mình và điều chỉnh định hướng nghề nghiệp.

Những lưu ý khi xây dựng định hướng nghề nghiệp

Khi nhiều yếu tố xung quanh làm ảnh hưởng đến quyết định định hướng nghề nghiệp, việc lưu ý đến những điểm quan trọng sẽ giúp bản thân đưa ra lựa chọn đúng đắn và phù hợp:

• Ý kiến của gia đình, người thân chỉ là tham khảo:

Khi đứng trước ngưỡng cửa tương lai, bạn có thể nhận được nhiều lời khuyên từ gia đình và bạn bè. Tuy nhiên, ý kiến của họ chỉ là tham khảo nên bạn cần tự xác định đam mê và khả năng bởi điều phù hợp với người khác chưa chắc đã phù hợp với mình.

• Tuyệt đối không chạy theo số đông:

Nhiều bạn trẻ chọn nghề chỉ vì đó là xu hướng, vì bạn bè cũng chọn ngành nghề đó. Điều này không hề sai, nhưng cần hiểu rằng mỗi người có một con đường riêng. Hãy lắng nghe trái tim mình và chọn công việc phù hợp với sở thích và năng lực của bản thân

• Nên tham khảo nhiều ngành nghề khác nhau:

Để tìm ra đam mê thực sự, nên tham khảo và khám phá nhiều lĩnh vực khác nhau bởi điều mình yêu thích không có nghĩa đó là lựa chọn duy nhất. Việc mở rộng tìm hiểu sẽ tìm ra cơ hội nghề nghiệp đa dạng và phù hợp với bản thân.

• Suy nghĩ thật kỹ, đừng qua loa:

Khi bạn bè đã có định hướng rõ ràng, đừng để bản thân thấy áp lực. Mỗi người có một tốc độ phát triển khác nhau nên đừng vội vàng quyết định. Hãy dành thời gian suy nghĩ kỹ lưỡng và tìm hiểu thật cẩn thận để không mắc phải những sai lầm đáng tiếc.

Vai trò của định hướng nghề nghiệp cho học sinh, sinh viên và người trẻ

Đối với học sinh lớp 9, 10 thì định hướng nghề nghiệp giúp xác định bước đi đầu tiên trên con đường học vấn. Ở độ tuổi này, việc tạo dựng kiến thức cơ bản giúp các em nắm rõ điểm mạnh và điểm yếu của bản thân. Những kiến thức được học trong giai đoạn này sẽ là nền tảng cho lựa chọn nghề nghiệp sau này. Các cố vấn nghề nghiệp có thể hỗ trợ học sinh lựa chọn hướng đi phù hợp để không chỉ học tốt mà còn chuẩn bị hành trang cho tương lai.

Khi học sinh bước vào lớp 11 và 12, việc lựa chọn chuyên ngành trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Cố vấn nghề nghiệp có thể giúp học sinh hiểu rõ hơn về các ngành học từ y khoa đến nhân văn và kết nối các em với cơ hội thực tiễn. Việc có được sự hướng dẫn từ người có chuyên môn giúp học sinh tự tin đưa ra quyết định để đặt nền tảng vững chắc cho tương lai.

Đối với sinh viên đại học, người đã bước vào thị trường lao động thì định hướng nghề nghiệp trở thành cách thức để phát triển sự nghiệp. Sự định hướng nghề nghiệp từ các chuyên gia sẽ giúp họ xác định lại mục tiêu và tìm kiếm những cơ hội mới để vươn tới tầm cao.

Các công cụ giúp bạn định hướng nghề nghiệp

Những bài trắc nghiệm sau đây sẽ hỗ trợ cá nhân xác định bản thân và tìm kiếm công việc phù hợp, từ đó định hướng nghề nghiệp một cách hiệu quả hơn.

• Trắc nghiệm tính cách MBTI: MBTI (Myers – Briggs Type Indicator) là một bài kiểm tra chia tính cách thành 16 nhóm. Bài kiểm tra này giúp bạn hiểu rõ hơn về bản thân và ngành nghề phù hợp với tính cách của mình.
• Career Explorer by Sokanu: Bài kiểm tra này chia thành 3 phần giúp cá nhân khám phá hơn 5,000 ngành nghề phù hợp với bản thân.
• Trắc nghiệm DISC: DISC giúp mỗi người xác định nhóm tính cách chiếm ưu thế nhất trong 4 nhóm: Tự tin, Cạnh tranh, Có xu hướng dẫn đầu và Thẳng thắn. Qua đó, bản thân có thể tìm được định hướng nghề nghiệp phù hợp.
• Sinh trắc vân tay (DMIT): Đây là bài kiểm tra phân tích mối liên hệ giữa vân tay và khả năng thiên bẩm của bản thân để qua đó nhận diện điểm mạnh và điểm yếu của mình.
• Big Five (OCEAN): Một trong những bài kiểm tra giúp cá nhân có cái nhìn tổng quan về 5 mặt tính cách: Cởi mở, Tận tâm, Hướng ngoại, Dễ chịu và Tâm lý bất ổn nhằm tìm ra công việc phù hợp.
• Trắc nghiệm The Creative Type: Bài kiểm tra này do Adobe Create Magazine phát triển để người dùng khám phá phong cách sáng tạo của bản thân thông qua 15 câu hỏi về thói quen và xu hướng sáng tạo như nghệ sĩ, người sâu sắc,…

Mỗi người đều có một con đường sự nghiệp riêng và việc định hướng nghề nghiệp giúp bạn nhìn thấy rõ hơn tiềm năng của mình. Đừng ngại thử thách bản thân, khám phá những lĩnh vực mới để phát triển toàn diện.

Có thể bạn quan tâm:

• Bí quyết giúp bạn nắm bắt được tâm lý nhà tuyển dụng
• 10 Kỹ năng giao tiếp với người không cùng quan điểm

Nguồn tham khảo:

• https://www.mindler.com/career-guidance-meaning-benefits-importance
• https://www.coursera.org/articles/career-counseling
• hrchannels.com,…