Thiếu Tự Tin Là Gì? Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Khắc Phục
Người thiếu tự tin thường không tin tưởng vào chính bản thân mình nên hành động thường thiếu quyết đoán và rất khó thành công. Thiếu tự tin có thể khiến bạn bỏ qua rất nhiều cơ hội tuyệt vời trong cuộc sống, công việc và cả chuyện tình cảm. Thay đổi tư duy, suy nghĩ tích cực và có niềm tin vào năng lực của bản thân mình chính là cách để khắc phục điều này.
Thiếu tự tin là gì?
Với sự phát triển của thời đại đòi hỏi mỗi chúng ta cần có tư duy độc lập, sáng tạo, dám thể hiện bản lĩnh, thể hiện cái tôi của chính mình trong mọi vấn đề thì mới có thể thành công. Sự tự tin được ví như chìa khóa để mở ra cánh cửa thành công còn sự thiếu tự tin có thể là một chiếc chìa khóa hỏng. Chính bởi sự chần chừ, thiếu quyết đoán, thiếu tự tin đã làm chúng ta bỏ lỡ rất nhiều cơ hội chạm tay vào đỉnh vinh quang.
“Tự” trong “tự tin” có thể hiểu là bản thân, là chính mình đang làm một hành động nào đó, ví dụ như tự đi học, tự ăn uống..; “tin” có nghĩa là tin tưởng, tin cậy, niềm tin. Niềm tin trong “tự tin” thường mang mục đích ám chỉ về bản thân, về chính mình. Như vậy có thể hiểu “thiếu tự tin” chính là thiếu sự tin tưởng, tin cậy vào khả năng của chính bản thân mình.
Trong bất cứ một vấn đề gì thì niềm tin luôn là một thứ gì đó mơ hồ nhưng lại cực kỳ quan trọng để đạt tới thành công. Khi chính chúng ta mà còn không tự tin tưởng vào bản thân mình thì không thể khiến người khác đặt niềm tin được. Tự tin có thể coi là tính cách và cũng là một kỹ năng rất cần thiết với tất cả mọi người người nên việc thiếu mất điều này sẽ làm hạn chế rất nhiều trong cuộc sống của mỗi chúng ta.
Cần hiểu rằng không phải cứ thiếu tự tin là người đó kém cỏi, không có năng lực là chỉ là do họ suy nghĩ quá nhiều, luôn không chắc chắn về những thứ mình đang có nên mới không dám bộc lộ. Những người thiếu tự tin cũng thường có tính cách nhút nhát, e dè, ít nói, khả năng giao tiếp kém nên càng trở nên thiếu tự tin khi phải đứng trước những nơi đông người hay phải thuyết trình.
Dấu hiệu của thiếu tự tin
Hầu hết ai cũng đã từng trải qua cảm giác thiếu tự tin ít nhất một lần bởi không phải ai sinh ra là đã có ngay sự tự tin. Chẳng hạn như lúc nhỏ bị giáo viên gọi lên bảng trả bài khi chưa kịp học bài cũ, lớn lên phải bước vào phòng phỏng vấn xin việc hay những lúc cần phải ra một quyết định quan trọng nào đó trong cuộc sống. Tuy nhiên cảm giác này chỉ là đôi lúc, còn nếu lúc nào bản thân bạn cũng cảm thấy mình thật kém cỏi, thất bại, thiếu tự tin trong tất cả mọi vấn đề thì có thể liên quan đến “mặc cảm tự ti”.
Thực tế sự thiếu tự tin thường bộc lộ rõ ràng khi đứng trước một hoàn cảnh, tình huống cần bạn phải đưa ra quyết định hay phải phát biểu ý kiến. Tuy nhiên nó cũng xuất hiện trong cả những suy nghĩ thường ngày của bạn. Cụ thể, một vài dấu hiệu thường gặp ở những người thiếu tự tin như
- Khi được người khác khen người có thể cảm thấy rằng ngại ngùng hoặc không tin
- Thường không dám đưa ra ý kiến trong các cuộc hội họp hay ở những nơi đôn người, luôn nói rằng “sao cũng được” hay “mình theo ý kiến của mọi người” mặc dù có thể không thích như thế
- Không thích ngồi ở trung tâm, ngồi ở đầu hay những nơi có nhiều người chú ý
- Tránh việc phải thuyết trình hay phải phát biểu ý kiến. Nếu cần phải làm những công việc này thường cảm thấy hồi hộp, run rẩy, mặt đỏ, đổ mồ hôi, tim đập nhanh, lời nói lắp bắp khiến việc thuyết trình không được suôn sẻ mặc dù đã chuẩn bị rất cẩn thận trước đó
- Ít hoặc không dám nhìn vào mắt người đối diện khi nói chuyện
- Thường nuốt nước bọt, hắng giọng hay chớp mắt, chân tay cử động liên hồi, chẳng hạn như bấm tay vào nhau mỗi khi cảm thấy hồi hộp
- Thường không dám làm theo ý muốn của bản thân vì sợ không đúng, không phù hợp hoặc mọi người sẽ chú ý
- Luôn có cảm giác rằng mình sẽ thất bại, kém cỏi và không ngừng lo lắng
- Thường chỉ sống trong một vòng quay lặp đi lặp lại, ít dám trải nghiệm những điều mới
- Quan trọng hóa lời nói của người khác và ít dám hỏi lại các vấn đề dù không hiểu
- Dễ bỏ cuộc vì luôn cho rằng mình sẽ không thể thành công
- Nhạy cảm hơn với lời phê bình, dễ cảm thấy tự ái
- Có xu hướng đổ lỗi cho người khác cho dù đó là lỗi của mình và bản thân cũng biết điều đó
- Đôi lúc việc thấy ai kém cỏi hơn có thể làm bạn cảm thấy vui vẻ và ổn hơn
- Chú ý thái quá đến các hành động đơn giản, chẳng hạn như nên ngồi thế nào, đặt tay thế nào và cố gắng làm giống những người xung quanh để không bị chú ý
Một lưu ý rằng người thiếu tự tin không phải người khiêm tốn và cũng không phải người sống nội tâm. Những người này cũng thường không thích bị chú ý, ít nói nhưng một khi cần làm một chuyện gì họ sẽ cực kỳ quyết đoán, nói chuyện rành mạch, xử lý các vấn đề đâu ra đấy. Kể cả trong trường hợp họ không quá am hiểu về một vấn đề nào đó thì cách giải quyết, chia sẻ của họ thường vẫn tràn đầy sự tự tin làm những người khác cũng thấy tin tưởng.
Nguyên nhân gây thiếu tự tin
Như đã nói, không phải ai sinh ra cũng đã là một người tự tin hay thiếu tự tin. Các kỹ năng này hoàn toàn có thể được rèn luyện trong cuộc sống, từ thời điểm còn là một đứa trẻ cho đến khi trưởng thành. Tuy nhiên những yếu tố gia đình, môi trường, nền tảng giáo dục được tiếp nhận hoàn toàn có liên quan đến sự hình thành nhân cách của một người, bao gồm cả tính tự tin.
Yếu tố gia đình
Gia đình có mối liên quan mật thiết đến sự phát triển và hình thành nhân cách của một đứa trẻ cho đến giai đoạn trưởng thành, do đó việc giáo dục sai cách hoàn toàn có thể là nguyên nhân dẫn đến thiếu tự tin. Chẳng hạn khi nhỏ ba mẹ luôn muốn con không được tự qua đường, sẽ bị xe đụng; không được chơi với chó mèo vì có thể nhiễm bệnh; không được cãi lời cho mẹ.. Tất nhiên mục đích của những lời căn dặn này là muốn bảo vệ con, muốn tốt cho con nhưng dần dần lại khiến con luôn e dè, sợ hãi, không dám thử trải nghiệm những điều mới, sống trong một vỏ bọc quá an toàn.
Bên cạnh đó yếu tố gia đình còn liên quan đến vấn đề tính cách của cha mẹ hay những người trong gia đình. Nếu cha mẹ cũng là những người thiếu tự tin thì con cũng bị ảnh hưởng rất lớn bởi tính cách này. Mặt khác ở những cha mẹ thường xuyên chê bai con, so sánh con với những người khác cũng khiến con dần mất niềm tin vào chính mình, cho rằng mình thật sự kém cỏi như cha mẹ nói.
Kể cả với những đứa trẻ tự tin nhưng qua lối giáo dục thiếu mành mạnh từ cha mẹ thì cũng hoàn toàn có thể trở thành một người thiếu tự tin, luôn trốn tránh ánh mắt của mọi người.
Ám ảnh từ sự thất bại
Chắc hẳn rằng ai cũng từng cố gắng ít nhất một lần trong đời trong một vấn đề gì đó. Nhưng nếu kết quả của sự cố gắng này không được như mong muốn, kỳ vọng và công sức của bản thân bỏ ra sẽ dẫn tới thất vọng. Ám ảnh từ thất bại này khiến họ tin rằng bản thân mình thực sự kém cỏi, không dám tiếp tục và trở nên thiếu tự tin, không muốn tiếp tục nỗ lực nữa.
Thất bại là mẹ thành công nhưng nếu không vượt qua được giai đoạn này, tâm lý quá tiêu cực thì thường sẽ bỏ cuộc. Đặc biệt ở những người thất bại sau kinh doanh thường mất đi sự tự tin vốn có ban đầu của mình, không dám gây dựng lại sự nghiệp một lần nữa nếu không có những lời hỗ trợ, động viên kịp thời.
Thiếu tự tin và ngoại hình
Thực tế trong cuộc sống hiện nay, ngoại hình là một yếu tố rất quan trọng, đôi khi có thể so sánh với năng lực. Rõ ràng việc có một ngoại hình xinh đẹp, sáng sủa thường gây thiện cảm với người khác và cũng khiến bản thân cảm thấy tự tin hơn khi đứng trước những nơi đông người. Đặc biệt ở thời đại mà ngành công nghiệp làm đẹp đang phát triển mạnh mẽ, việc có một vẻ ngoài nổi bật giống như một lớp áo giáp bảo vệ đưa chúng ta tiến về phía trước nhanh chóng hơn.
Ở những người có ngoại hình không mấy nổi bật chẳng hạn như quá béo, quá gầy, quá lùn thường luôn có một chút tự ti nho nhỏ, sợ bị người khác bàn tán đánh giá nên không dám thể hiện bản thân mình, mặc dù họ có năng lực hơn cả những người có vẻ ngoài xinh đẹp. Sự tự ti này càng lớn bao trùm trên mọi suy nghĩ, hoạt động của họ thường ngày và làm cản trở rất nhiều đến bước đường thành công của mỗi người.
Kỹ năng chưa đủ gây thiếu tự tin
Chưa đủ năng lực, kỹ năng, hiểu biết vẫn là một trong những nguyên nhân gây ra sự thiếu tự tin trong cuộc sống. Kho tàng kiến thức là vô tận và chính chúng ta cũng chẳng thể biết rằng học bao nhiêu là đủ, nghiên cứu bao lâu thì mình mới có thể đứng đầu. Chính vì không biết được năng lực của mình tới đâu hoặc biết rằng bản thân thật sự không đủ kỹ năng khiến chúng ta không tự tin để làm bất cứ một vấn đề gì cả.
Chẳng hạn như khi đi chơi trong một đội nhóm mà ai cũng có một đặc điểm nổi bật, người thì xinh đẹp, người thì ăn mặc phong cách, người thì nói tiếng anh giỏi nhưng bạn lại chẳng có một đặc điểm riêng nào. Điều này sẽ khiến bạn bị lu mờ, không được người khác chú ý đến. Ban đầu chỉ là cảm giác tủi thân, ngại ngùng nhưng rồi dần dần trở thành những cảm xúc tiêu cực, thiếu tự tin, không dám giao tiếp và nói chuyện với những người xung quanh.
Không có mục tiêu, không phấn đấu
Ngoại hình, kiến thức hay các kỹ năng hoàn toàn là những yếu tố có thể thay đổi được nếu bạn có mục tiêu, có sự cố gắng. Tuy nhiên nếu bạn chấp nhận với thất bại, chấp nhận sự yếu kém của bản thân thì mãi mãi sẽ chỉ dậm chân một chỗ, sống cùng lớp vỏ bọc an toàn và sự thiếu tự tin mãi mãi mà thôi. Một người có thói quen trì hoãn, không có mục tiêu, không có sự cố gắng phấn đấu cũng luôn kèm theo sự thiếu tự tin.
Vậy nếu đã từng cố gắng mà lại không thành công thì sao? Thực tế khi bản thân chúng ta đã từng làm một việc đó hết mình, hết công suất thì cho dù thất bại bản thân chúng ta cũng thường không cảm thấy thất vọng quá lâu vì mình đã làm được hết sức có thể. Thay vì chìm đắm mãi trong thất bại thì những người này thường dùng đó làm bài học để tiến tới thành công. Vì vậy sự thiếu tự tin thường chỉ diễn ra ở một giai đoạn nào đó mà thôi.
Những hệ lụy từ thiếu tự tin đến cuộc sống
Tự tin là một kỹ năng rất cần thiết trong cuộc sống, đặc biệt nếu bạn muốn làm chủ cuộc đời mình, muốn chạm tay đến thành công. Bởi nếu không có tự tin, không dám đứng lên phát biểu ý kiến, không dám thể hiện bản thân thì bạn mãi mãi chỉ có thể làm nhân viên, không có con đường thăng tiến, khó có thể thực hiện được ước mơ của chính bản thân mình.
Bởi thiếu tự tin nên lúc nào bạn cũng phải phụ thuộc vào những người khác, kể cả đôi khi đó là thành quả của bản thân mình. Không dám thuyết trình, không dám trò chuyện, không dám đưa ra ý kiến nên lúc nào bạn cũng chỉ đóng vai trò sau hậu trường chứ không thể đứng trên bục cao với ánh sáng danh vọng chiếu vào.
Khi chính bạn không thể tin vào bản thân mình, không thể nói năng rành mạch thì làm thế nào để yêu cầu người khác tin tưởng mình? Trong khi những người khác đang tận hưởng hào quang của sự thành công thì bạn vẫn đang ngồi đây, đấu tranh với việc có nên cố gắng hay không, có nên thử tiến về phía trước hay có nên đưa ra ý kiến hay không. Và hầu như kết quả là bạn chọn không hoặc đưa ra quyết định quá chậm trễ.
Bên cạnh đó thiếu tự tin còn ảnh hưởng đến cả các mối quan hệ hay chính là tình yêu, đặc biệt nếu bạn là nam giới. Tình yêu rất cần có sự chủ động, tin tưởng, nếu vì thiếu tự tin mà cứ chần chừ thì chắc chắn sẽ bỏ lỡ những người mà mình đã thầm mến từ rất lâu. Cho dù bạn có âm thầm làm bao nhiêu chuyện cho người đó nhưng nếu không chủ động tiến đến nói cho họ biết tình cảm của mình thì đó cũng thực sự là điều vô nghĩa.
Người thiếu tự tin cũng thường yếu kém trong kỹ năng giao tiếp, các kỹ năng xã hội nên cũng thường sống khép kín, ít bạn bè. Những người dễ mắc các vấn đề tâm lý như rối loạn lo âu xã hội, trầm cảm hay rối loạn cảm xúc cũng thường là những người nhút nhát, thiếu tự tin.
Hướng khắc phục sự thiếu tự tin
Thay đổi bản thân mình, không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức, sống hết mình chính là cách giúp bạn xây dựng sự tự tin cho chính mình. Thực tế rằng, so với một người có ngoại hình quyến rũ nhưng tính cách không tốt, năng lực yếu kém thì một người có ngoại hình bình thường nhưng luôn vui vẻ, nói chuyện tự tin, thông minh lại dễ duy trì được những mối quan hệ lâu dài hơn đó!
Nghĩ về những điều tích cực cải thiện sự thiếu tự tin
Người thiếu tự tin thường đi kèm với những suy nghĩ tiêu cực, chính những điều này khiến họ cảm thấy chùn bước khi đưa ra sự lựa chọn. Vì vậy để khắc phục sự thiếu tự tin thì bạn cần học cách suy nghĩ tích cực, luôn nhìn nhận các vấn đề theo nhiều chiều hướng. Henry Ford – cha đẻ của ngành sản xuất ô tô hiện đại đã từng nói rằng: “Thất bại đơn giản chỉ là cơ hội để bắt đầu lại mọi thứ một cách sáng suốt hơn”.
Thất bại không phải lúc nào cũng do mình kém cỏi mà có thể do bạn chưa đủ may mắn mà thôi. Tuy nhiên chỉ cần bạn đã cố gắng quyết tâm hết sức mình thì chắc chắn dù thất bại cũng không làm bạn chán nản quá lâu. Mặt khác khi những người xung quanh chẳng hạn như sếp bạn nhìn thấy được sự nỗ lực của bạn thì sẽ công nhận và cất nhắc bạn mà thôi. Vì vậy cho dù có thất bại đi nữa thì hãy cứ tích cực hơn, tự tin lên vì ít nhất mình đã làm hết những gì có thể nên cũng không có gì phải hối tiếc.
Hãy luôn nói rằng “ Mình có thể làm được”
Thay vì đưa ra hàng loạt lý do cho rằng mình không thể làm được điều này, nó quá khó, khó quá mới mẻ, mình làm sẽ thất bại mà thôi thì hãy luôn nhẩm trong đầu “câu thần chú”: “ Tôi có thể làm được”. Nếu chưa thử sao bạn có thể chắc chắn rằng mình lại thất bại? Trải nghiệm những điều mới chắc chắn sẽ đem đến cho bạn những điều thú vị và khi bạn dám đối mặt với nỗi sợ của bản thân thì bạn sẽ thấy rằng, hóa ra nó không đáng sợ như mình nghĩ.
Có một câu nói rằng “Nếu thực sự muốn thì người ta sẽ tìm cách, còn nếu không muốn thì người ta sẽ tìm lý do.” Nghĩa là nếu bạn thực sự muốn làm điều đó bạn sẽ không ngừng cố gắng tìm cách để hoàn thành, còn nếu không muốn thì sẽ có thể đưa ra hàng loạt lý do để trốn tránh. Hãy thử dũng cảm một lần thay vì luôn trốn tránh vì bạn không thể sống với sự thiếu tự tin suốt cả cuộc đời.
Ngoài ra bạn cũng nên đặt cho mình các mục tiêu từ nhỏ đến lớn và từng bước thực hiện nó thay vì đặt một mục tiêu quá xa vời. Từng bước, từng bước bạn mới có thể lên cầu thang an toàn chứ không nên nhảy cóc sẽ rất dễ ngã và càng làm bạn thất vọng và tổn thương nhiều hơn.
Không ngừng trau dồi kiến thức
Kiến thức là một con đường vô tận mà bạn có học tập hay nghiên cứu cả đời cũng không bao giờ hết, bạn học xong đến kỹ thuật này sẽ lại có những kiến thức mới hơn xuất hiện. Vì vậy học tập không bao giờ là thừa thãi, không bao giờ là muộn. Năng lực không chỉ chiếm 1% là bẩm sinh còn 99% còn lại chính là nỗ lực. Trở thành một người uyên bác, hiểu biết sẽ khiến bạn trở nên “lung linh” hơn trong mắt những người xung quanh.
Tham gia các lớp học kỹ năng mềm
Hiện nay có rất nhiều trung tâm mở các lớp học kỹ năng mềm có thể giúp bạn cải thiện kỹ năng giao tiếp, trở nên tự tin hơn, biết cách nói chuyện, dám đứng thuyết trình nơi đông người. Và nếu bạn đang bị thiếu tự tin thì rất nên tham gia các lớp này để cải thiện dần tình trạng của bản thân. Việc học tập và được thực hành trực tiếp thường mang đến cho bạn kết quả rõ ràng hơn là chỉ ngồi ở học qua màn hình máy tính.
Chăm sóc hơn về ngoại hình
Tất nhiên có một bộ não thông minh sẽ giúp bạn dễ thành công hơn nhưng cũng đừng như vậy mà quá xuề xòa. Chẳng hạn đi gặp đối tác mà bạn mặc áo phông, quần đùi, chân đi dép tông chính là không tôn trọng họ. Mặt khác việc chăm chút cho bản thân mình cũng để chứng tỏ bạn yêu thương chính bản thân mình chứ không nhất thiết là bởi vì một ai khác.
Nếu da quá đen thì dưỡng da, dùng kem chống nắng; nếu bị mụn thì trị mụn rồi trang điểm; nếu quá mập thì ăn uống lành mạnh hơn, tập luyện thể dục thể thao hằng ngày. Hay thậm chí nếu có điều kiện bạn có thể thực hiện phẫu thuật chỉnh sửa nhan sắc. Không có gì là không thể thay đổi được trong thời đại làm đẹp lên ngôi như hiện nay.
Ngay cả chính chúng ta khi nhìn ngắm bản thân mình xinh đẹp trong gương không phải cũng cảm thấy hạnh phúc hơn hay sao. Và hãy nhớ rằng, chăm sóc bản thân, làm đẹp là để yêu thương chính bản thân mình bởi chúng ta xứng đáng được như thế.
Thay đổi môi trường sống và làm việc
Nếu thực sự cảm thấy rằng môi trường mình đang sống và làm việc quá “độc hại”, không giúp bạn phát triển bản thân mà chỉ chèn ép bạn, khiến bạn ngày càng tiêu cực, tự tin về chính mình thì nên bứt phá, thay đổi. Một hành trình mới mở ra sẽ đem đến cho bạn những điều thú vị, đôi khi đó là cơ hội để bạn thể hiện bản thân, thực hiện những điều mà mình chưa từng làm.
Hãy tìm kiếm cho mình một nơi có thể phát triển khả năng, tôn trọng bạn, khích lệ bạn, đem đến cho bạn những điều tích cực hạnh phúc, nhưng kiến thức mới lạ. Hoặc có thể là một nơi nào đó mà bạn thực sự thoải mái, có thể đưa ra ý kiến của mình mà không sợ bị ai soi mói, chỉ trích. Hãy tin rằng chỉ cần bạn sống hết mình, sống tốt thì chắc chắn sẽ luôn có một vị trí dành cho bạn.
Thiếu tự tin có thể ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống, các mối quan hệ và sự thành công của mỗi chúng ta. Luôn tiến về phía trước, không sự thất bại và không ngừng học hỏi chính là cách để xây dựng sự tự tin từ ngay bây giờ. Vượt qua giới hạn bản thân, bạn sẽ thấy rằng, chẳng có điều gì mà mình không làm được và chính sự tự tin này sẽ đem đến cho bạn rất nhiều trái ngọt của thành công và hạnh phúc.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!