Hội chứng sợ người lạ (Xenophobia): Kiểm soát để giao tiếp tốt

Hội chứng sợ người lạ là nỗi sợ hãi phi lý đối với người lạ hay nền văn hóa mới. Đây là tình trạng sức khỏe tâm thần mãn tính cần được điều trị để cải thiện khả năng tương tác với mọi người xung quanh.

Hội chứng sợ người lạ (Xenophobia) là gì?

Hội chứng sợ người lạ có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp với 2 từ “xenos” có nghĩa là “người lạ” và “phobos” có nghĩa là “sợ hãi”.

Hội chứng sợ người (xenophobia) là thuật ngữ trong tâm lý học, được sử dụng để mô tả sự sợ hãi hoặc căng thẳng mạnh mẽ đối với người lạ, người nước ngoài hoặc nền văn hóa mới. Người mắc hội chứng này thường có xu hướng tỏ ra kỳ thị, lo ngại và tránh xa những người quen biết. Mặc dù người bệnh có thể chủ động tránh né nỗi sợ hãi nhằm giảm nguy cơ gặp lo lắng, nhưng về lâu dài lại làm trầm trọng thêm các triệu chứng.

Xenophobia không được công nhận là một rối loạn tâm thần trong “Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần”. Tuy nhiên, một số nhà tâm lý học và bác sĩ chuyên khoa cho rằng nên coi phân biệt chủng tộc và thành kiến ​​cực đoan là một vấn đề sức khỏe tâm thần.

Biểu hiện của hội chứng sợ người lạ

Hội chứng sợ người lạ có thể biểu hiện qua các biểu hiện và hành vi khác nhau tùy thuộc vào từng cá nhân mắc phải nó. Dưới đây là một số biểu hiện phổ biến của hội chứng sợ người lạ:

• Lo lắng và căng thẳng: Cảm giác bất an, lo sợ và căng thẳng khi tiếp xúc với người lạ. Cơ thể phản ứng bằng cách tăng nhịp tim, đổ mồ hôi, đau bụng, huyết áp cao.
• Tránh các tình huống xã hội: Thái độ tránh né, tránh xa hoặc tạo ra khoảng cách với hành vi xã hội bình thường hoặc những người không quen biết.
• Kỳ thị và phân biệt: Định kiến hoặc phân biệt đối xử dựa trên sắc tộc, quốc tịch, văn hoá.
• Khó chịu khi phải giao tiếp: Khó khăn trong việc bắt đầu hoặc duy trì một cuộc trò chuyện với người lạ, có thể dẫn đến giao tiếp không hiệu quả.
• Từ chối mối quan hệ: Từ chối làm bạn với mọi người chỉ vì màu da, cách ăn mặc hoặc các yếu tố bên ngoài khác.
• Thiếu tôn trọng: Không coi trọng quản lý, đồng nghiệp không thuộc cùng chủng tộc, văn hóa, tôn giáo.

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng sợ người lạ

Tuy chưa được nhận biết chính xác nhưng một vài nhận định sau có thể chỉ ra nguyên nhân dẫn đến hội chứng sợ người lạ:

• Khác biệt văn hóa: Sự chênh lệch văn hóa có thể tạo ra sự không thoải mái hoặc lo lắng khi tiếp xúc với những người không cùng nhóm văn hóa với mình.
• Trải nghiệm trong quá khứ: Trải qua các sự kiện tiêu cực có thể tạo ra sự sợ hãi và lo ngại.
• Định kiến và giáo dục: Học được các quan điểm tiêu cực, định kiến về người khác có thể làm tăng nguy cơ mắc phải hội chứng sợ người lạ.
• Di truyền: Yếu tố gen có thể đóng vai trò trong sự phát triển của hội chứng sợ người lạ. Tuy nhiên, điều này vẫn đang được nghiên cứu để hiểu rõ hơn.
• Chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD): Nếu ai đó mắc hội chứng PTSD sau khi trải qua bạo lực, thì họ có thể bị Xenophobia.

Hệ quả của hội chứng sợ người lạ

Hội chứng sợ người lạ có thể gây ra nhiều hệ quả tiêu cực đối với cá nhân mắc phải và ảnh hưởng đến cả môi trường xã hội sau đây:

• Giao tiếp kém: Khó khăn trong việc thiết lập mối quan hệ xã hội hoặc nghề nghiệp với những người mới.
• Cảm giác cô đơn: Tăng cường cảm giác cô đơn và cô lập do việc tránh xa những người không quen biết.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Ảnh hưởng tiêu cực đến sự tự tin và sức khỏe tâm thần, gây ra căng thẳng và lo lắng không cần thiết.
• Hạn chế tiềm năng: Sự sợ hãi và tránh né người lạ làm hạn chế tiềm năng phát triển, chuyên môn khi người bệnh không dám nắm bắt cơ hội, học hỏi và phát triển mối quan hệ mới với người khác.
• Mất cân bằng xã hội: Trong một số trường hợp, hội chứng sợ người lạ có thể dẫn đến hành vi kỳ thị và phân biệt đối xử, gây ra mất cân bằng trong xã hội.

Cách kiểm soát hội chứng sợ người lạ để giao tiếp tốt

Để kiểm soát hội chứng sợ người lạ và giao tiếp một cách tốt nhất, chúng ta cần thực hiện các suy nghĩ, hành vi cụ thể sau đây:

1. Giáo dục

Các cá nhân có thể tự giáo dục bản thân theo những cách khác. Chẳng hạn như xem phim tài liệu, đọc sách về các nền văn hóa khác, tham dự các buổi nói chuyện hoặc tham gia các nhóm xã hội dành cho những người muốn tìm hiểu thêm về các nền văn hóa, sắc tộc, ngôn ngữ khác nhau,….

Vì Xenophobia có thể bắt đầu từ thời thơ ấu, nên việc giáo dục trẻ em ngay từ khi còn nhỏ có thể có ích để giúp ngăn ngừa hình thành hội chứng này.

2. Sử dụng thuốc điều trị

So với phương pháp điều trị khác, sử dụng thuốc chống trầm cảm, chống lo âu có thể kiểm soát bệnh nhanh hơn. Nếu các cá nhân đang mắc hội chứng sợ người lạ, họ có thể được kê đơn thuốc trên để giúp điều trị. Tuy nhiên, đây là điều nên trao đổi với bác sĩ trước khi quyết định sử dụng để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

3. Trị liệu tâm lý

Trong một số trường hợp, nỗi sợ người lạ trở thành vấn đề nghiêm trọng gây ra các cơn hoảng loạn, thậm chí chuyển thành chứng ám ảnh hoặc rối loạn lo âu. Người bệnh có thể cân nhắc việc tư vấn với chuyên gia sức khỏe tâm thần. Chuyên gia sẽ cung cấp các chiến lược đối phó, phương pháp điều trị để giải quyết nỗi sợ người lạ đang gặp phải.

• Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): CBT hoạt động bằng cách nhờ nhà trị liệu giúp bệnh nhân khám phá lý do tại suy nghĩ, cảm nhận và hành xử liên quan đến nỗi sợ hãi.
• Liệu pháp nhóm (Group therapy): Cho phép nhóm những người có cùng vấn đề gặp nhau để chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ tìm cách kiểm soát cảm xúc tiêu cực của mình.
• Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT): DBT là một hình thức điều trị hiệu quả cho người mắc các rối loạn như chứng sợ người lạ.

4. Chấp nhận nỗi sợ hãi về người lạ

Cách tốt nhất để đối phó với nỗi sợ hãi về người lạ là phải tự tin và chấp nhận sự không chắc chắn, rủi ro chưa biết. Hãy thận trọng thực hiện từng bước một để loại bỏ nỗi sợ hãi. Một khi bản thân chấp nhận và đối mặt với nỗi sợ hãi, người mà bạn không biết trước đó sẽ không còn là người lạ nữa.

5. Thiền chánh niệm

Hiện nay có nhiều hình thức thiền khác nhau rất có lợi cho những người mắc chứng sợ người lạ. Cụ thể, thiền chánh niệm đã được chứng minh là giúp ích trong việc đưa mọi người bước vào trạng thái bình tĩnh hơn, đánh lạc hướng bản thân khỏi nỗi sợ hãi bằng cách tập trung sự chú ý vào một thứ khác như hơi thở, âm thanh,….

6. Giảm lượng caffeine

Khi chúng ta tiêu thụ một lượng lớn caffeine, tim sẽ bắt đầu đập nhanh hơn và cơ thể trở nên căng thẳng. Tình trạng này thường là dấu hiệu báo trước cho người mắc chứng sợ người lạ chuẩn bị trải qua một cơn hoảng loạn.

Vì vậy, hạn chế sử dụng đồ uống chứa caffeine như cà phê, trà, nước tăng lực trong ngày có thể giúp giảm đáng kể sự lo lắng, đau khổ không cần thiết.

7. Tập yoga

Nếu bạn chưa bao giờ tập yoga trước đây thì tốt nhất nên tham gia một lớp học hoặc xem bài tập hướng dẫn tại nhà. Có rất nhiều tư thế yoga khác nhau mang lại lợi ích giảm lo lắng cho những người đang mắc chứng sợ người lạ như hatha yoga, hot yoga,… Bên cạnh việc giúp giảm bớt các triệu chứng bệnh, nó còn giúp tăng cường sức mạnh và tính linh hoạt cho người bệnh.

Hội ᴄhứng ѕợ người lạ vừa ảnh hưởng tới ᴄáᴄ mối quan hệ хã hội vừa khiến bản thân đối mặt ᴠới cảm хúᴄ lo âu. Vì vậy việc thực hiện các phương pháp khắc phục hội chứng dưới sự hỗ trợ của chuyên gia có thể loại bỏ mối đe dọa tới sức khỏe tâm thần và cơ hội phát triển của bạn.

Có thể bạn quan tâm: 

• Hội chứng sợ bị bỏ rơi: Nguyên nhân và cách vượt qua
• Hội Chứng Sợ Giao Tiếp Xã Hội: Cách Điều Trị Hiệu Quả
• Hội Chứng Sợ Đám Đông Là Gì? Làm Sao Khắc Phục?