Trẻ chậm nói có phải kém thông minh? Phụ huynh nên làm gì?

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh là một trong những vấn đề đã từng gây ra rất nhiều tranh cãi. Có người cho rằng chậm nói chắc chắn là dấu hiệu của tự kỷ, chắc chắn sẽ kém thông minh nhưng cũng có người cho rằng có những thiên tài cũng bị chậm nói, chẳng hạn như Einstein. Vậy thực hư thế nào về tình trạng trẻ chậm nói?

Trẻ chậm nói có phải cũng kém thông minh?

Trẻ chậm nói là một trong những vấn đề bất thường đang gặp ở rất nhiều trẻ nhỏ hiện nay. Giai đoạn phát triển lời nói và ngôn ngữ thông thường, trẻ đã bắt đầu bi bô từ những tháng đầu đời, sau đó bắt đầu có thể nói và phát âm rõ hơn vào giai đoạn 12- 15 tháng tuổi. Trẻ trên 2 tuổi có thể nói và hiểu hơn 25 từ, có thể nói được từ ghép và bắt đầu hỏi để khám phá xung quanh.

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh là một trong những vấn đề gây tranh cãi. Theo quan điểm xưa cho rằng “chậm đi thì đói, chậm nói thì giàu” do đó trẻ chậm nói không phải vấn đề đáng quan ngại. Một số người còn đưa ra các dẫn chứng về hàng loạt thiên tài cũng từng bị chậm nói. Trong khi đó một số nghiên cứu cho rằng, trẻ chậm nói thường đi kèm với suy giảm nhận thức.

Vậy thực hư như thế nào?

Trẻ chậm nói là bình thường

Chậm nói xảy ra do rất nhiều nguyên nhân và đây hoàn toàn có thể là tình trạng tạm thời, hoàn toàn có thể khắc phục được. Trẻ chậm nói có phải kém thông minh nếu liên quan đến sau thì hầu hết không quá nghiêm trọng và có thể khắc phục được

• Trẻ thiếu sự tương tác với cha mẹ ngay từ thời thơ ấu và phải thường xuyên làm bạn với TV, máy tính, điện thoại quá nhiều. Đây là phần lớn nguyên nhân gây ra tình trạng trẻ chậm nói đơn thuần hiện nay, đặc biệt trong thời đại các cha mẹ trẻ ai cũng bận rộn và không biết cách chăm sóc con, thường để con ngồi yên bằng cách cho con xem một chương trình nào đó.
• Trẻ  gặp các vấn đề rối loạn ở cơ quan phát âm, chẳng hạn như sứt môi, hở hàm ếch, dính thắng lưỡi hay dây hàm ngắn,…cũng có thể khiến con chậm nói.
• Trẻ gặp các vấn đề về thính giác như điếc, nhiễm trùng tai do không thể nghe được bình thường nên cũng không biết cách trò chuyện, tương tác
• Trẻ gặp các vấn đề tâm lý, chẳng hạn như cú sốc đột ngột cũng có thể làm suy giảm khả năng nói và phát triển ngôn ngữ của con

Đa phần các nguyên nhân này đều có thể khắc phục được từ giai đoạn sớm, trẻ có thể phát triển ngôn ngữ, nhận thức bình thường như bao đứa trẻ khác. Trẻ chậm nói có phải kém thông minh thì đáp án hầu như là không trong trường hợp này.

Tuy nhiên cần biết rằng, đôi khi các trường hợp này cũng bị đánh giá là kém thông minh bởi khi con không thể nói, không hiểu người khác nói gì thì các kiến thức, thông tin mà con có thể tiếp nhận hay thấu hiểu cũng bị hạn chế. Trẻ nhận thức kém về xung quanh cũng được coi là kém thông minh. Tuy nhiên sau khi khắc phục được về mặt ngôn ngữ, trẻ có thể nói chuyện, tiếp thu kiến thức như bình thường thì sẽ thể hiện trí thông minh rõ rệt hơn.

Trẻ chậm nói kém thông minh

Việc nhìn nhận trẻ chậm nói có phải sẽ bị kém thông minh cũng hoàn toàn chính xác nếu có liên quan đến một số tình trạng rối loạn phát triển não bộ. Chẳng hạn như trẻ tự kỷ, trẻ chậm phát triển trí tuệ hay trẻ bại não sẽ đều có chung đặc điểm là chậm nói, thậm chí là không nói trong những năm tháng đầu đời, khả năng nhận thức của con cũng rất hạn hẹp.

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh thì đáp án sẽ là có nếu liên quan đến các yếu tố sau

• Trẻ tự kỷ: có đến 90% trẻ tự kỷ đều bị thiếu hụt về mặt nhận thức cùng những những bất thường trong hành vi, ngôn ngữ và khả năng giao tiếp. Trẻ không chỉ chậm nói mà thậm chí còn không nói, không giao tiếp với người khác, không biết tương tác bằng mắt, không biết biểu cảm. Do trí thông minh hạn chế nên con không thể thực hiện được các hành vi chăm sóc bản thân cơ bản, không phân biệt được đúng sai hay các vấn đề gây nguy hiểm nên phải phụ thuộc hầu như vào gia đình ngay cả khi trưởng thành vì không thể tự lập.
• Trẻ chậm phát triển trí tuệ: Trẻ chậm nói có phải kém thông minh thì chắc chắn là có nếu thuộc nhóm này. Bởi trẻ chậm phát triển trí tuệ chỉ có chỉ số IQ dưới 70, tức là dưới mức trung bình của một người bình thường nên việc trẻ không thông minh là điều hiển nhiên. Hầu hết nhóm trẻ này chỉ hoàn thành được hết cấp 1 do con không thể tiếp thu và ghi nhớ kiến thức, đặc biệt nếu học trong môi trường bình thường. Vì nhận thức và trí thông minh hạn chế nên nhóm trẻ này hầu như phải phụ thuộc vào các trung tâm bảo trợ hay sự chăm sóc của gia đình dù đã trưởng thành.
• Trẻ bại não: nguyên nhân gây bại não chính là do những tổn thương trong não bộ không tiến triển theo thời gian, không thể khắc phục được, Tình trạng này không chỉ kèm theo những rối loạn bất thường về khả năng vận động mà còn làm ảnh hưởng nghiêm trọng về mặt trí tuệ, nhận thức.. Thậm chí trẻ còn không thể đến trường và đi học do không thể ngồi vững.

Với băn khoăn trẻ chậm nói có phải kém thông minh có liên quan đến các dạng rối loạn phát triển thần kinh, não bộ này thì đáp án hầu như là có. Do nhận thức và trí thông minh hạn chế nên hầu như nhóm trẻ này không thể sinh sống tự lập khi trưởng thành, không thể tự nuôi sống bản thân mà hầu hết đều cần có sự chăm sóc từ gia đình hay các trung tâm bảo trợ xã hội.

Trẻ chậm nói là thiên tài

Thống kê cho thấy, có đến 10% trẻ chậm nói do tự kỷ là thiên tài với chỉ số IQ cao vượt trội, có thể lên tới 170. Trẻ tự kỷ thiên tài hay tự kỷ chức năng cao là một nhóm trẻ đặc biệt với khả năng vượt trội trong một lĩnh vực nào đó, chẳng hạn về khả năng ghi nhớ, sự hiểu biết về đại dương, kỹ năng tính toán, kỹ năng hội họa hay thiên tài về âm nhạc…

Một trong những minh chứng điểm hình nhất của việc trẻ chậm nói là thiên tài chính là nhà bác học vĩ đại  Albert Einstein. Một số tài liệu cho thấy lên 4 tuổi ông mới bắt đầu nói những chữ đầu tiên và 7 tuổi mới bắt đầu giao tiếp với mọi người, tuy nhiên những phát minh sau đó của ông đã đem đến cho toàn bộ thế giới sự thay đổi đáng kinh ngạc.

Như vậy với những ý kiến cho rằng trẻ chậm nói có phải kém thông minh là sai lầm thì cũng hoàn toàn có lý. Tuy nhiên cần hiểu rằng,  trẻ tự kỷ thiên tài thì vẫn có đầy đủ các dấu hiệu của trẻ tự kỷ tức là vẫn có sự bất thường về hành vi, nhận thức, ngôn ngữ. Trẻ chỉ phát triển nổi bật trong các kỹ năng thế mạnh còn trong các nhận thức bình thường khác vẫn cực kỳ hạn chế.

Hơn hết, khả năng thiên bẩm của trẻ tự kỷ nếu không được phát triển đúng cách thì cũng không thể nào tỏa sáng, vận dụng hết tài nguyên vốn có. Một số trẻ tự kỷ thiên tài nhưng không được can thiệp điều trị dẫn tới sự thiếu hụt nghiêm trọng về các kỹ năng khác, ngày càng cô lập bản thân, không thể giao tiếp xã hội nên không thể ứng dụng các khả năng của bản thân vào những việc có ích.

Phụ huynh cần làm gì khi trẻ chậm nói?

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh để có đáp án chính xác cần phụ thuộc vào rất nhiều trường hợp, nguyên nhân không thể khẳng định ngay. Trí thông minh của một người phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như gen di truyền, các yếu tố môi trường sống, não bộ, dinh dưỡng, điều kiện nuôi dưỡng.. Nhưng rõ ràng trí thông minh cũng cần có sự trau dồi, bổ sung luyện tập hằng ngày.

Một người có trí thông minh tự nhiên, phát triển bình thường nhưng nếu không biết cách vận dụng, không trau dồi nó hằng ngày thì hoàn toàn có thể mai một. Mặt khác trẻ chậm nói có thể bị đánh giá là kém thông minh nhưng nếu được rèn luyện đúng cách, luyện tập thường xuyên thì vẫn hoàn toàn có thể cải thiện được phần nào.

Bên cạnh đó thực tế với các nhóm trẻ đặc biệt, mục tiêu can thiệp thường không phải để trẻ phát triển trí thông minh mà để con cải thiện được các khiếm khuyết thiếu hụt như kỹ năng giao tiếp, hành vi, tăng cường nhận thức để trẻ ít nhất có thể tự chăm sóc bản thân hay hòa nhập với môi trường xã hội. Giải đáp việc trẻ chậm nói có phải kém thông minh chính là để có biện pháp can thiệp phù hợp này.

Vậy phụ huynh cần làm gì để hỗ trợ trẻ chậm nói phát triển trí thông minh?

• Đưa trẻ đi thăm khám bác sĩ để tìm chính xác nguyên nhân khiến trẻ chậm nói. Trẻ chậm nói nếu liên quan đến các yếu tố như tự kỷ hay chậm phát triển trí tuệ cần được can thiệp điều trị đúng cách càng sớm càng tốt để bổ sung các kỹ năng bị thiếu hụt, tăng cường phát triển nhận thức đúng đắn
•  Can thiệp bổ sung ngôn ngữ chính là vấn đề cốt lõi quan trọng cần thực hiện với trẻ chậm nói bởi chỉ khi con có thể giao tiếp, có thể nghe – hiểu người khác muốn nói gì thì mới có thể tăng cường nhận thức cũng như thể hiện trí thông minh của bản thân
• Giáo dục đặc biệt cho nhóm trẻ đặc biệt chậm nói cũng là một trong những điều cần thiết để phát triển trí thông minh cho trẻ. Bởi với các đối tượng này, việc tiếp thu giáo dục bình thường sẽ rất khó khăn và tốn nhiều thời gian, nếu các giáo viên không có chuyên môn sẽ khó để tiếp cận và giáo dục cho trẻ. Do đó nếu trẻ chậm nói do các nguyên nhân tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ nên tham gia giáo dục chuyên biệt để được tham gia giáo dục phù hợp, phát triển tốt nhất theo năng lực của con
• Nhìn nhận và tăng cường phát huy các thế mạnh của con, chẳng hạn về mỹ thuật, âm nhạc để bù đắp cho những khiếm khuyết của con. Trẻ khi được tham gia vào các hoạt động mà bản thân yêu thích thường cảm thấy hứng thú, vui vẻ, muốn tìm hiểu hơn
• Tăng cường các hoạt động vận động cũng giúp ích cho quá trình phát triển trí thông minh cho trẻ chậm nói mà phụ huynh nên quan tâm
• Giáo dục cho trẻ chậm nói cần có lộ trình phù hợp, thích hợp với giai đoạn của từng trẻ, kiên trì lâu dài bởi không phải ngày một ngày hai là có thể đem đến hiệu quả
• Kiên trì, nhẹ nhàng, sử dụng ngôn từ phù hợp kết hợp với hình ảnh trực quan, sinh động để giáo dục có hiệu quả cho trẻ chậm nói

Trên đây là một số chia sẻ giúp giải đáp băn khoăn trẻ chậm nói có phải kém thông minh, hi vọng đã mang đến cho bạn nhiều thông tin hữu ích. Không phải tất cả các trường hợp trẻ chậm nói đều gây ảnh hưởng đến trí tuệ, tuy nhiên tình trạng này càng kéo dài có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình phát triển nhận thức của con nên cần thận trọng.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ 4 Tuổi Vẫn Chưa Biết Nói Cần Có Sự Can Thiệp Kịp Thời
• Trẻ nói nhiều nhưng không rõ liệu có bất thường? Phải làm sao?
• Những đồ chơi cho trẻ chậm nói thúc đẩy bé phát triển ngôn ngữ