Trầm Cảm Sau Sinh Thường Kéo Dài Bao Lâu? Có Tự Khỏi?

Trầm cảm sau sinh thường kéo dài bao lâu luôn là thắc mắc của rất nhiều chị em phụ nữ. Bởi tình trạng trầm cảm cứ kéo dài dai dẳng sẽ gây nên rất nhiều các ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe của mẹ và sự phát triển tự nhiên của trẻ nhỏ, thậm chí là đe dọa đến tính mạng của cả hai. 

Trầm cảm sau sinh là một chứng rối loạn tâm thần phổ biến thường xuất hiện sau khi chị em phụ nữ trải qua thời kì sinh nở. Thông thường các triệu chứng của bệnh sẽ xuất hiện trong khoảng 3 tuần đầu tiên sau khi sinh, tuy nhiên nó cũng có nhiều khả năng khởi phát vào bất cứ thời điểm nào trong năm đầu tiên của trẻ nhỏ.

Những mẹ bỉm mắc phải chứng rối loạn này sẽ có đặc trưng bởi sự buồn rầu, chán nản, tuyệt vọng, bi quan, không còn hứng thú đối với bất kì hoạt động nào, suy nghĩ tiêu cực, thậm chí là muốn giết hại đứa con mà mình vừa sinh ra. Tình trạng này nếu không được sớm phát hiện và có biện pháp ngăn chặn kịp thời sẽ gây nên nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe và đời sống của cả mẹ lẫn bé.

Trầm cảm sau sinh thường sẽ kéo dài bao lâu?

Trầm cảm sau sinh thường kéo dài bao lâu luôn là nỗi lo lắng và băn khoăn của rất nhiều người bệnh. Theo nhận định của các chuyên gia thì những triệu chứng của trầm cảm sau sinh chỉ mang tính chất tạm thời, nó sẽ qua đi trong một thời gian ngắn, thường là khoảng vài tháng đầu sau sinh.

Lúc này các mẹ bỉm sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc bày tỏ cảm xúc, khó chia sẻ về những suy nghĩ, cảm nhận của mình và nếu không nhận được sự quan tâm, chăm sóc của gia đình có thể khiến cho tình trạng bệnh càng trở nặng. Trong thực tế đã có không ít các trường hợp tự sát, giết hại con do trầm cảm sau sinh.

Dựa vào số liệu thống kê nhận thấy rằng, tỉ lệ phụ nữ mắc bệnh trầm cảm sau sinh kéo dài trong 3 tháng đầu tiên chiếm khoảng 15%. Còn đối với các trường hợp bị trầm cảm trong khoảng 1 năm kể từ khi sinh con là 15 đến 25%.

Rất khó để đưa ra câu trả lời cụ thể về vấn đề trầm cảm sau sinh thường kéo dài bao lâu. Bởi thời gian xuất hiện và tồn tại các triệu chứng trầm cảm còn phải tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố. Hầu hết sau khi sinh, cơ thể phụ nữ sẽ bị thay đổi rất nhiều, đặc biệt là sự mất cân bằng của nội tiết tố làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm trạng.

Tuy nhiên, nếu có thể kịp thời phát hiện và điều chỉnh ngay từ ban đầu thì các triệu chứng trầm cảm chỉ sẽ kéo dài khoảng vài tháng. Ngược lại, nếu mẹ bỉm không được chăm sóc, quan tâm và thờ ơ với những thay đổi về mặt cảm xúc thì sẽ khiến cho bệnh càng trở nên nghiêm trọng, thậm chí phát triển thành các bệnh lý nguy hiểm hơn, quá trình điều trị cũng gặp nhiều khó khăn, cản trở.

Tùy thuộc vào từng giai đoạn mà thời gian kéo dài trầm cảm sau sinh cũng sẽ khác nhau. Cụ thể như:

1. Giai đoạn 1

Đối với giai đoạn này các biểu hiện của bệnh trầm cảm còn khá nhẹ, tần suất xuất hiện chưa nhiều. Các mẹ bỉm có thể cảm thấy tâm trạng thay đổi thất thường, không còn nhiều hứng thú đối với các việc trước đây từng yêu thường như các món ăn, chương trình giải trí, các hoạt động vui chơi,…

Do các triệu chứng không biểu hiện một cách cụ thể nên những người xung quanh khó có thể nhận biết khi người bệnh đang ở giai đoạn này. Thậm chí ngay cả bản thân mẹ bỉm còn cho rằng mình không mắc bệnh, đó chỉ là những cảm xúc thường gặp sau khi sinh nở.

Tuy nhiên, họ vẫn luôn thấy buồn chán thất thường, cảm nhận cuộc sống nhạt nhẽo, vô vị, tâm trạng dễ thay đổi, nhạy cảm, cáu gắt, nóng giận, rối loạn giấc ngủ. Hơn thế, một số trường hợp còn thay đổi thói quen ăn uống, có người chán ăn, bỏ bữa nhưng có cũng người ăn uống vô tội vạ.

Người bị trầm cảm sau sinh chỉ cảm thấy thực sự thoải mái khi được ở một mình. Vì thế họ luôn tìm cách tránh né và cô lập bản thân. Thông thường các biểu hiện này sẽ kéo dài trong khoảng 2 tuần và không cần đến sự can thiệp đặc biệt. Người bệnh sẽ dần cải thiện tốt nếu nhận được sự quan tâm, chăm sóc và chia sẻ từ người thân, đồng thời có kế hoạch thay đổi lối sống thì sẽ nhanh chóng quay về với nhịp sống bình thường.

2. Giai đoạn 2

Nếu các triệu chứng của bệnh ở giai đoạn 1 không được kiểm soát tốt thì sẽ phát triển thành giai đoạn 2 và biểu hiện ở mức độ nghiêm trọng hơn. Lúc này mẹ bỉm sẽ thường xuyên cảm thấy buồn bã, các cảm xúc tiêu cực, bi quan cũng sẽ liên tục xuất hiện và xâm chiếm tâm trí của họ.

Cũng chính vì thế mà cơ thể dần bị suy kiệt, mệt mỏi, hoàn toàn trì tệ. Khi các cảm xúc tiêu cực cứ tồn tại sẽ khiến cho cơ thể bị cản trở trong việc tiết ra hormone serotonin – một loại hormone có tác dụng tạo sự hạnh phúc, vui vẻ.

Lúc này người bệnh dường như rơi vào bế tắc, cảm nhận cuộc sống bằng những cảm xúc bi quan và không còn muốn làm bất cứ điều gì nữa, kể cả việc chăm sóc con. Thông thường, các triệu chứng này sẽ kéo dài trong khoảng vài tháng trước khi chuyển biến sang giai đoạn 3.

3. Giai đoạn 3

Đây được xem là giai đoạn nghiêm trọng nhất, các triệu chứng của trầm cảm sau sinh cũng biểu hiện ở mức độ nặng nề và gây ra hàng loạt các ảnh hưởng nghiêm trọng. Người bệnh sẽ hoàn toàn bị mất đi phương hướng, sức khỏe thể chất lẫn tinh thần bị suy kiệt nặng nề.

Lúc này các mẹ bỉm có thể xuất hiện các suy nghĩ tồi tệ, họ có những hành vi tự làm tổn thương đến bản thân hoặc những người xung quanh. Khi những cảm xúc tiêu cực cứ liên tục quấy nhiễu, họ chỉ có ý định muốn chết để tự giải thoát cho bản thân.

Theo thống kê, có đến hơn 50% các trường hợp mắc bệnh trầm cảm ở giai đoạn nặng tự sát hoặc cố gắng thực hiện hành vi tự sát. Nếu tình trạng này không thể phát hiện và ngăn chặn kịp thời sẽ gây nên rất nhiều nỗi đau và mất mát to lớn đối với gia đình hoặc khiến tình trạng phát triển thành mãn tính.

Trong thực tế rất khó để xác định được thời gian kéo dài của chứng trầm cảm sau sinh. Do đó, để phòng chống tốt nhất các rủi ro và hậu quả nguy hiểm có thể xảy ra, gia đình cần phải chú ý quan tâm và dành nhiều sự yêu thương cho phụ nữ sau khi trải qua giai đoạn sinh nở khó khăn. Ngay khi nhận thấy các thay đổi hoặc biểu hiện bất thường về tâm lý cũng cần tiến hành thăm khám và điều trị tại các cơ sở, bệnh viện chuyên khoa để được hỗ trợ tốt hơn.

Yếu tố khiến trầm cảm sau sinh kéo dài dai dẳng

Theo nghiên cứu nhận thấy rằng, thời gian kéo dài của bệnh trầm cảm sau sinh thường sẽ bị ảnh hưởng lớn bởi chất lượng đời sống tinh thần, chế độ sinh hoạt và sự quan tâm, yêu thương từ những người thân. Trong thực tế có những trường hợp trầm cảm chỉ tồn tại trong khoảng vài tuần nhưng cũng có trường hợp kéo dài dai dẳng nhiều năm liên tiếp.

Một vài yếu tố có thể tác động đến thời gian kéo dài của chứng trầm cảm sau sinh như:

• Mẹ bỉm bị thiếu chất dinh dưỡng, không có chế độ ăn uống phù hợp và lành mạnh. Việc ăn uống không được đảm bảo cùng một số chế độ kiêng khem sau khi sinh nở có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần lẫn thể chất của phụ nữ sau dinh. Đây cũng chính là một trong các yếu tố khiến cho các triệu chứng của trầm cảm không được khắc phục tốt, ngược lại còn phát triển nặng nề hơn.
• Tình trạng trầm cảm sau sinh sẽ kéo dài dai dẳng nếu người mẹ không nhận được sự quan tâm, chăm sóc của gia đình, đặc biệt là người chồng. Sau khi sinh, cơ thể phụ nữ bị thay đổi rất nhiều, hàm lượng hormone cũng bị biến đổi nhanh chóng khiến cho người mẹ phải đối diện với rất nhiều các vấn đề về sức khỏe. Bên cạnh đó, thời gian chăm sóc con cái cũng khiến họ cảm thấy mệt mỏi và suy kiệt. Nếu lúc này họ không nhận được sự san sẻ, yêu thương từ người thân sẽ càng cảm thấy cô đơn, chán ghét mọi thứ và dần trở nên bi quan, tiêu cực.
• Người mẹ phải một mình chăm con, không có sự giúp đỡ của bất kì ai, kể cả chồng. Nếu các mẹ bỉm phải tự xoay xở và loay hoay với việc chăm con, giặt giũ, cho con bú và làm hết mọi việc trong nhà thì họ sẽ dần bị kiệt quệ về sức lực, các triệu chứng trầm cảm sẽ càng gia tăng và chuyển biến tồi tệ hơn.
• Những chị em phụ nữ lần đầu sinh con hoặc sinh con khi còn quá trẻ, không có đủ kinh nghiệm và được trạng bị kiến thức đầy rất dễ bị trầm cảm sau sinh kéo dài. Họ phải loay hoay với việc chăm sóc con cái, luôn cảm thấy lo lắng, bất an về đứa con của mình và không thể nào tự kiểm soát cảm xúc, điều chỉnh hành vi của bản thân.
• Gặp phải các biến cố, sang chấn tâm lý sau khi sinh con như ly hôn, chồng ngoại tình, bị chê bai ngoại hình, mất người thân, phá sản, thất nghiệp, khó khăn về tài chính,….
• Sự tác động từ bên ngoài, nhận nhiều lời chê bai, phán xét từ người khác. Chẳng hạn như chê con ốm quá, mẹ béo phì, con xấu, so sánh con với những đứa trẻ khác,…cũng sẽ làm cho tâm lý của mẹ bỉm bị tổn thương.
• Áp lực tài chính cũng là một trong các yếu tố khiến cho tình trạng trầm cảm sau sinh cứ kéo dài liên tục. Nuôi con cần phải tốn rất nhiều chi phí nên nếu không chuẩn bị đầy đủ về tài chính sẽ là một gánh nặng lớn đối với các mẹ bỉm.

Các chuyên gia cho biết rằng, tâm lý của phụ nữ sau sinh vô cùng nhạy cảm, chỉ cần một tác động nhỏ cũng có thể khiến họ trở nên tiêu cực và bắt đầu nảy sinh các suy nghĩ bi quan. Chính vì thế, đây là thời gian mà gia đình, người thân cần phải đặc biệt quan tâm và dành cho họ nhiều sự yêu thương, cố gắng chia sẻ các công việc, gánh nặng để họ cảm thấy thoải mái và có nhiều thời gian nghỉ ngơi hơn.

Trầm cảm sau sinh có tự khỏi không? Có chữa được không?

Trầm cảm sau sinh nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời sẽ gây ra hàng loạt các ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe và tính mạng của mẹ lẫn trẻ nhỏ. Vì thế mà nhiều chị em phụ nữ cũng luôn thắc mắc và đặt ra câu hỏi rằng bệnh trầm cảm có tự khỏi không, có chữa khỏi không?

Theo nhận định từ các chuyên gia sức khỏe tâm lý cho biết thì bệnh trầm cảm nếu không được can thiệp đúng cách sẽ khó có khả năng tự khỏi. Đối với các trường hợp bệnh nhẹ, các triệu chứng bệnh chữa biểu hiện quá rõ ràng và làm ảnh hưởng đến đời sống hàng ngày của người bệnh thì có thể cải thiện tốt bằng cách thay đổi lối sống.

Trầm cảm sau sinh ở mức độ nhẹ có thể nhanh chóng phục hồi sức khỏe nếu biết cách điều chỉnh thói quen sinh hoạt, xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, nghỉ ngơi hợp lý. Đồng thời, sự quan tâm của gia đình, người thân chính là yếu tố quan trọng góp phần ổn định tâm trạng và giúp cho các mẹ bỉm mau chóng quay lại nhịp sống bình thường mà không cần đến các phương pháp điều trị chuyên khoa.

Tuy nhiên, đối với các trường hợp bệnh nghiêm trọng hơn, triệu chứng bệnh đã phát triển thành giai đoạn vừa và nặng thì cần phải tiến hành điều trị theo các biện pháp chuyên sâu hơn. Theo chia sẻ từ Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Mỹ (NIMH) thì người bệnh trầm cảm sau sinh có thể hoàn toàn đẩy lùi các triệu chứng bệnh nếu áp dụng tốt trị liệu tâm lý và điều trị nội khoa.

Để cải thiện chứng trầm cảm sau sinh, các chuyên gia thường sẽ tiến hành điều trị theo 3 giai đoạn. Cụ thể như sau:

• Giai đoạn tấn công: Đây được xem là giai đoạn gặp nhiều khó khăn và cản trở trong quá trình cải thiện bệnh trầm cảm sau sinh. Người bệnh thường sẽ không muốn hợp tác, dễ nản lòng và ngừng điều trị đột ngột bởi thời gian đầu thường không mang lại kết quả rõ rệt. Thông thường giai đoạn tấn công trầm cảm sẽ diễn ra từ khoảng 4 đến 8 tuần tùy vào mức độ đáp ứng của từng bệnh nhân.
• Giai đoạn tác dụng: Sau khi trải qua giai đoạn tấn công thì người bệnh sẽ dần cảm nhận được tác dụng của thuốc, các triệu chứng buồn bã, tuyệt vọng, bi quan cũng dần được thuyên giảm tốt hơn. Lúc này, tâm trạng của người bệnh sẽ được ổn định và kiểm soát hiệu quả. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân không tiếp tục tiến hành điều trị thì bệnh sẽ có nhiều khả năng tái phát bởi các giai đoạn này bệnh vẫn chưa được khống chế hoàn toàn.
• Giai đoạn duy trì: Sau khi nhận thấy các triệu chứng bệnh đã được khắc phục tốt, bệnh nhân cũng dần ổn định tâm trí thì các chuyên gia sẽ hướng dẫn áp dụng các biện pháp duy trì. Đây được xem là giai đoạn vô cùng quan trọng giúp cho bệnh được điều trị tận gốc, hạn chế tối đa tình trạng tái phát. Thông thường người bệnh phải kéo dài giai đoạn này từ 6 tháng đến vài năm hoặc các trường hợp nặng phải sử dụng thuốc cả đời.

Bên cạnh đó, việc bệnh trầm cảm sau sinh có chữa khỏi được không còn phải tùy thuộc nhiều vào sự cố gắng và quyết tâm của bệnh nhân. Người bệnh cần phải hợp tác tốt với bác sĩ, kiên trì và tuân thủ đúng theo phác đồ điều trị mới giúp cho tình trạng bệnh mau chóng được cải thiện.

Hướng điều trị trầm cảm sau sinh

Sau khi thăm khám và chẩn đoán chính xác về tình trạng bệnh trầm cảm sau sinh thì các chuyên gia, bác sĩ sẽ tiến hành đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho mỗi bệnh nhân. Một số biện pháp có thể được áp dụng như:

1. Thay đổi lối sống tích cực và lành mạnh

Như đã chia sẻ, đối với các trường hợp bệnh trầm cảm sau sinh ở mức độ nhẹ thì các mẹ bỉm chỉ cần nhanh chóng thay đổi lối sống, ăn uống khoa học và lành mạnh hơn cũng đủ giúp phục hồi tốt sức khỏe tinh thần. Cụ thể như:

• Thiết lập chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất có lợi cho não bộ. Ăn uống đầy đủ, tránh bỏ bữa, nhịn ăn. Đồng thời cần hạn chế các món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất bảo quản độc hại.
• Vận động nhẹ nhàng, tránh ngồi yên một chỗ. Tùy vào sức khỏe của mỗi người mà sau khi sinh bạn cần có chế độ vận động, tập luyện phù hợp. Sau khi cơ thể đã dần phục hồi, chị em cũng nên di chuyển nhẹ nhàng, đi bộ, ngồi thiền, tập yoga để tăng cường sức khỏe, thúc đẩy quá trình sản sinh hormone hạnh phúc.
• Chú ý thời gian nghỉ ngơi, đảm bảo giấc ngủ đủ và chất lượng. Biết rằng quá trình chăm con phải tốn rất nhiều thời gian, các mẹ bỉm ít khi ngủ được đúng giờ và đủ giấc. Tuy nhiên, nếu cảm thấy quá mệt mỏi thì bạn cũng nên nhờ sự hỗ trợ từ người thân hoặc tranh thủ chợp mắt những lúc bé ngủ để lấy lại sức khỏe và nguồn năng lượng tích cực.
• Tìm kiếm những điều mới mẻ, thú vị trong cuộc sống. Những lúc rảnh rỗi hoặc có sự giúp đỡ của người thân bạn cũng cần dành thời gian để làm những điều mà bản thân yêu thích để thư giãn đầu óc, xoa dịu tâm hồn.
• Chủ động tâm sự và chia sẻ khó khăn với những người xung quanh. Nếu cảm thấy bế tắc, chán nản và lo lắng quá nhiều về việc nuôi dạy và chăm sóc con cái thì bạn cũng nên chia sẻ với bạn bè, người thân. Chỉ cần có thể nói ra những nỗi lòng, tâm tư của mình cũng đủ giúp cho bạn cảm thấy thoải mái và nhẹ nhõm hơn.
• Gia đình, người thân cũng cần dành nhiều sự quan tâm, chăm sóc và cố gắng san sẻ các công việc cho mẹ bỉm. Sự yêu thương, che chở của người chồng chính là động lực lớn nhất giúp các mẹ mau chóng vượt qua được giai đoạn khó khăn này.

2. Tâm lý trị liệu

Đối với tình trạng trầm cảm sau sinh thì trị liệu tâm lý được xem là biện pháp an toàn và hiệu quả nhất luôn được ưu tiên áp dụng. Các chuyên gia tâm lý sẽ trò chuyện trực tiếp với người bệnh để tìm hiểu và khai thác được các vấn đề tiềm ẩn sâu bên trong tâm trí của họ.

Liệu pháp này không cần sử dụng đến thuốc nên có thể áp dụng được cho hầu hết các đối tượng bệnh tâm thần, trong đó có trầm cảm sau sinh. Thông qua các buổi trị liệu, người bệnh sẽ tự nhìn nhận và ý thức được các suy nghĩ, hành vi sai lệch của bản thân và dần điều chỉnh chúng theo chiều hướng tích cực hơn.

Ngoài ra, các chuyên gia còn hướng dẫn cho mẹ bỉm một vài liệu pháp thư giãn như thiền định, thở dưỡng sinh, nghe nhạc để cải thiện tốt cảm xúc, nhận thức. Sau quá trình trị liệu bệnh nhân cũng sẽ biết cách kiểm soát cảm xúc, học hỏi thêm nhiều kỹ năng cần thiết để đối phó với căng thẳng, khó khăn trong cuộc sống.

4. Điều trị bằng thuốc

Việc dụng thuốc đối với phụ nữ sau sinh thường sẽ được cân nhắc và lựa chọn kỹ lưỡng. Để tránh làm ảnh hưởng đến con, các bác sĩ sẽ khuyến khích hoặc yêu cầu mẹ bỉm ngừng cho con bú bằng sữa mẹ bởi thuốc có thể hòa lẫn vào sữa gây tác động xấu đến trẻ.

Việc dùng thuốc cũng sẽ được cân nhắc thật kỹ để đánh giá về rủi ro và lợi ích. Một số loại thuốc thường được sử dụng trong trường hợp này như Duloxeton, Sertraline, Citalipram, Escitalopram,…Người bệnh cần phải kiên trì sử dụng thuốc đúng theo chỉ định của chuyên gia. Thông thường phải mất khoảng 4 đến 6 tuần thuốc mới phát huy được đầy đủ công dụng.

Bên cạnh đó, các loại thuốc chống trầm cảm đều có khả năng gây ra những tác dụng phụ ngoài ý muốn như mất ngủ, chóng mặt, choáng váng, đau đầu, buồn nôn, mệt mỏi,…Vì thế, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định dùng thuốc, uống thuốc đúng giờ, đúng liều lượng.

Người bệnh tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về sử dụng hoặc ngừng uống thuốc đột ngột khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ. Bên cạnh đó nếu trong quá trình dùng thuốc có xuất hiện bất kì dấu hiệu khác lạ nào cũng cần thông báo ngay với chuyên gia để được hướng dẫn xử lý kịp thời, hạn chế các hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra.

Bài viết trên đây đã giúp bạn đọc giải đáp được thắc mắc “Bệnh trầm cảm sau sinh thường kéo dài bao lâu? Có tự khỏi không?”. Thực chất căn bệnh này là biến chứng của việc sinh nở và cần được quan tâm, điều trị đúng phương pháp để tránh gây ra các ảnh hưởng nghiêm trọng đến mẹ và bé.

Tham khảo thêm:

• Trầm Cảm Có Tái Phát Không? Nguyên Nhân Và Cách Phòng Ngừa
• Uống Thuốc Trầm Cảm Khi Mang Thai Mẹ Bầu Cần Lưu Ý
• Phân Biệt Trầm Cảm Và Tự Kỷ Để Có Biện Pháp Điều Trị Đúng Đắn