Trẻ tự kỷ thông minh là gì? Phương pháp can thiệp phù hợp

Thực tế cho thấy, có khoảng 10% các trường hợp trẻ thuộc nhóm tự kỷ thông minh. Tức là trẻ bị tự kỷ nhưng có sở hữu một tài năng nổi bậc nào đó dù không hề được học tập hoặc rèn luyện. Liệu tự kỷ thông minh có gây ra những bất lợi cho trẻ và cần phải điều trị hay không? Các vấn đề này sẽ được làm sáng tỏ ngay trong bài viết dưới đây.

Trẻ tự kỷ thông minh là gì?

Tự kỷ hay còn được nhiều người gọi là rối loạn phổ tự kỷ, đây là một nhóm bao gồm nhiều các rối loạn phức tạp liên quan đến sự phát triển của não bộ. Tình trạng này thường phổ biến hơn ở trẻ em (75% phát triển từ trước 3 tuổi) và gây nên nhiều sự ảnh hưởng đối với học tập, giao tiếp hoặc thậm chí còn tác động tiêu cực đối với những người xung quanh. Phần lớn những đứa trẻ mắc phải chứng rối loạn này thường sẽ gặp nhiều khiếm khuyết về ngôn ngữ, hành vi, cảm xúc.

Thông thường trẻ sẽ chậm nói, khả năng sử dụng ngôn ngữ kém, chỉ dùng được những từ đơn điệu, thiếu ngữ điệu hoặc chỉ biết cách nhại lại những gì người khác nói. Về hành vi thì trẻ tự kỷ thường chỉ thích chơi với một hoặc một vài thứ nhất định. Trẻ thường có sự quan tâm và chú ý đến các chi tiết nhỏ hơn là cách sử dụng đồ chơi đó. Ngoài ra, trẻ còn gặp khó khăn trong việc giao tiếp, không giao tiếp bằng ánh mắt, không nhìn vào người đối diện hoặc không thể hiểu được những cử chỉ, hành vi phi ngôn ngữ của người khác. Những đứa trẻ này sẽ không phân biệt được người lạ, người quen, không bộc lộ cảm xúc, không bám bố mẹ.

Hiện nay, tỉ lệ trẻ bị ảnh hưởng bởi chứng tự kỷ đang ngày càng tăng cao và trở thành gánh nặng cho cả gia đình và xã hội. Tuy nhiên, không phải bất kì đứa trẻ tự kỷ nào cũng gây ra những tác động tiêu cực như nhau. Theo đánh giá của các chuyên gia thì mỗi trường hợp bị tự kỷ sẽ có mức độ và các biểu hiện riêng biệt. Do đó, các nhà khoa học cũng đã chia chứng tự kỷ thành 3 nhóm khác nhau:

• Nhóm tự kỷ bị khuyết tật về mặt trí tuệ (chiếm tỉ lệ đông nhất)
• Nhóm tự kỷ ở mức trung bình
• Nhóm tự kỷ chức năng cao/ Hội chứng Asperger, có khả năng tư duy và tiếp thu tốt.

Tự kỷ thông minh là các trường hợp trẻ mắc chứng tự kỷ chức năng cao. Nhóm trẻ này tuy mắc phải chứng rối loạn nhưng vẫn có khả năng tiếp thu bình thường hoặc thậm chí còn có những trường hợp trẻ sở hữu những biệt tài vượt trội. Tuy nhiên, không nên nhầm lẫn giữa trẻ tự kỷ thông minh và trẻ thông minh, rất thông minh. Có một số trẻ tự kỷ sẽ có khả năng tính toán nhanh, một số trẻ lại có khiếu hội họa đặc biệt. Tuy nhiên, bạn cần hiểu rằng, không phải sở hữu tài năng thì trẻ sẽ trở thành thiên tài.

Một số khả năng vượt trội của trẻ tự kỷ thông minh

Trẻ tự kỷ thông minh có thể có thể sở hữu một số khả năng vượt trội hơn so với những trường hợp bị tự kỷ khác. Cụ thể như:

1. Khả năng toán học

Một số trẻ tự kỷ thông minh có thể sở hữu kỹ năng toán học vượt trội, chẳng hạn như trẻ có thể đọc chữ, đọc số, tính toán cộng trừ nhân chia từ sớm, có thể ghi nhớ được hàng số hoặc bất cứ thứ gì có liên quan đến con số. Trong thực tế, tại các lớp giáo dục dành riêng cho trẻ bị tự kỷ, giáo viên cũng nhận thấy rằng có một số em có khả năng tính nhẩm cực tốt và nhanh.

2. Năng khiếu hội họa

Không chỉ sở hữu tài năng về toán học, nhiều trẻ tự kỷ thông minh còn có sức sáng tạo và khả năng tưởng tượng rất phong phú. Không chỉ thế, có những trẻ chỉ cần nghe một bài thơ, một câu nói hoặc nội dung một bài hát nào đó cũng có thể hình dung rõ về hiện tượng, sự vật một cách sống động để thể hiện chúng lại bằng từng nét vẽ. Những đứa trẻ này còn có khả năng sao chép lại các tác phẩm hội họa nổi tiếng mà ngay cả giới chuyên môn cũng phải tấm tắc dành nhiều lời khen hoa mỹ.

3. Kỹ năng máy tính

Tuy còn khá nhỏ nhưng những đứa trẻ tự kỷ thông minh có khả năng sử dụng máy tính một cách thành thạo. Trẻ có thể tự tìm kiếm những trang mạng mà mình yêu thích, tự cài đặt các ứng dụng hoặc lưu lại các đoạn nhạc, đoạn phim mà trẻ muốn. Ngay cả khi không được người lớn hướng dẫn, trẻ nhỏ vẫn có thể dùng máy tính, các thiết bị điện tử một cách thuần thục, thực hiện các thao tác linh hoạt và nhạy bén.

4. Một số khả năng khác

• Khả năng về âm nhạc
• Năng lực về nghệ thuật
• Khả năng sáng tạo
• Khả năng tập trung cao độ
• Khả năng giải mã ngôn ngữ viết từ khi còn rất nhỏ.
• Khả năng suy nghĩ trực quan

Tại sao nhiều trẻ tự kỷ lại thông minh?

Về nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ bị tự kỷ thông minh thì các chuyên gia cũng chia sẻ rằng, do sự phát triển không đồng đều về những khu vực trong bộ não nên trẻ có thể phát triển vượt bậc về một lĩnh vực nào đó. Cũng bởi não bộ có rất nhiều những vùng khác nhau, chẳng hạn như vùng thái dương, vùng chẩm, vùng trán, vùng vận động, vùng cảm giác, vùng trung tâm,…

Ví dụ như, nếu như trẻ tự kỷ có sự phát triển vượt trội về khu vực tư duy logic thì những đứa trẻ này sẽ có khả năng tính toán, logic và ghi nhớ tốt hơn so với mức trung bình. Hoặc nếu khu vực não nghệ thuật được phát triển mạnh thì trẻ sẽ có khả năng tưởng tượng, sáng tạo tuyệt vời. Robyn Young – một nhà nghiên cứu về chứng tự kỷ thuộc Đại học Flinders ở Adelaide (Australia) từng chia sẻ rằng, trong hầu hết các nghiên cứu khoa học nhận thấy thì cứ 10 trẻ loại này thì sẽ có 1 em sở hữu một kỹ năng đặc biệt.

Theo đó, ông cho biết thêm, dù kỹ năng vượt trội này là về lĩnh vực âm nhạc, toán học, hội họa thì nó cũng sẽ đều xuất phát từ một bộ xử lý nhanh như tia chớp bên trong não bộ. Bộ phận này sẽ thời gian, địa điểm, không gian, sự vật thành những phần đều nhau. Cũng chính nhờ vào sự phân chia thời gian mà những đứa trẻ tự kỷ thông minh có thể xác định được chính xác về giờ thức dậy, giúp trẻ phân biệt được nhanh chóng các âm thanh lạc điệu trong một bản nhạc

Trẻ tự kỷ thông minh có bất lợi gì không?

Như đã chia sẻ ở trên, những trẻ tự kỷ thông minh sở hữu khả năng đặc biệt nào đó sẽ có sự phát triển mạnh về một vùng não bộ nhất định. Tuy nhiên, chúng lại bị suy yếu về sự liên kết giữa các vùng khác, liên kết giữa những vùng bán cầu não phải và não trái sẽ trở nên lỏng lẻo, thiếu sự chặt chẽ, thống nhất. Chính vì thế, những đứa trẻ này rất khó để có thể phát triển một cách toàn diện. Nhất là ở vùng ngôn ngữ, trẻ tự kỷ sẽ gặp nhiều cản trở trong việc sử dụng ngôn ngữ, hầu hết sẽ chậm nói, không biết cách diễn tả bằng lời nói, ngại ngùng trong giao tiếp hoặc thậm chí có nhiều trường hợp không nói được.

Việc có thể ghi nhớ và đọc lại những nội dung đã được nhìn thấy đôi khi chỉ là sự ghi nhớ theo máy móc, về bản chất thì trẻ hoàn toàn không thể hiểu được những điều đó. Lúc này, bộ não của trẻ sẽ hoạt động giống như robot, trẻ có thể nói hoặc độc tất cả những gì đã được dạy, nhìn thấy dù chỉ tiếp xúc duy nhất lần đầu. Còn có một số trường hợp, trẻ có thể đọc nhanh chóng ngay địa chỉ nhà hoặc số điện thoại của người thân. Tuy nhiên, khi hỏi trẻ về những thông tin cơ bản khác thì trẻ không thể hiểu và trả lời được, chẳng hạn như mấy tuổi, tên gì, học lớp mấy,…Điều này chứng tỏ về sự phát triển bất thường và thiếu tính đồng bộ của một vùng não bộ ở trẻ tự kỷ thông minh.

Trẻ tự kỷ thông minh có cần điều trị? Cha mẹ nên làm gì?

Mặc dù trẻ tự kỷ thông minh sở hữu cho mình một tài năng vượt trội nhưng trong thực tế trẻ vẫn có những khiếm khuyết giống với các trường hợp tự kỷ khác, sự phát triển của trẻ không được đồng đều và cần phải có biện pháp can thiệp phù hợp. Đối với những trẻ có khả năng đặc biệt thì nó vẫn sẽ tồn tại mãi mãi, tuy nhiên cha mẹ và người thân cũng cần tạo điều kiện để trẻ có thể phát triển năng lực một cách tốt nhất. Phụ huynh cần phải theo dõi và quan tâm trẻ nhiều hơn, đối với những trẻ đã đi học thì cũng cần sự kết hợp của phía nhà trường để hỗ trợ trẻ tốt hơn.

1. Lời khuyên cho cha mẹ

Để có thể phát triển tài năng của trẻ bị tự kỷ không phải là điều dễ dàng. Các bậc phụ huynh cần phải dành cho con nhiều thời gian hơn, vì đây không đơn thuần là việc chăm sóc một đứa trẻ bình thường mà vừa phải kết hợp giữa việc điều trị chứng tự kỷ, nâng cao các kỹ năng bị khiếm khuyết và bồi bổ tài năng vốn có của trẻ. Khi dành thời gian ở bên cạnh con, cha mẹ cũng sẽ dễ dàng phát hiện ra những tài năng tiềm ẩn của trẻ và có định hướng phát triển nó tốt hơn.

Bên cạnh đó, gia đình cũng cần phải có được kiến thức về chứng rối loạn phổ tự kỷ và tự kỷ thông minh để biết cách giao tiếp, tiếp cận và chơi với con. Tốt nhất là không nên để con tự kỷ chơi một mình, đồng thời cũng cần giảm bớt thời lượng để con tiếp xúc quá nhiều đến các thiết bị điện tự như máy tính, tivi, điện thoại, máy chơi game.

Cách tốt nhất là khi trẻ có tài năng gì thì nên tập trung phát triển tốt tài năng đó để tránh tình trạng bị lãng quên. Chẳng hạn như nếu trẻ có có năng khiếu về âm nhạc, hội họa thì cha mẹ cũng nên hướng cho con theo và tiếp xúc nhiều với môi trường nghệ thuật. Đồng thời cũng cần giúp trẻ hòa nhập tốt với cuộc sống bình thường chứ không nên để trẻ tự cô lập, tách biệt với xã hội.

2. Cần có phương pháp hỗ trợ phù hợp

Đã là năng khiếu thì đó xuất phát từ yếu tố bẩm sinh nên nếu được bồi dưỡng và tạo điều kiện tốt thì trẻ sẽ phát triển một cách vượt trội. Tuy rằng những trẻ bị tự kỷ không thể phát triển một cách toàn diện như những đứa trẻ khác cùng trang lứa nhưng việc áp dụng các phương pháp hỗ trợ sẽ giúp trẻ cảm thấy tự tin, hòa nhập tốt hơn. Đồng thời, giúp trẻ biết cách cân bằng, kiểm soát cuộc sống của chính mình.

Nếu có thể áp dụng tốt các phương pháp giáo dục cho trẻ tự kỷ thông minh để trẻ tích cực rèn luyện và năng cao tài năng của mình thì sau này trẻ sẽ có nhiều cơ hội để đóng góp cho xã hội, trở thành những con người hữu dụng.

Bên cạnh đó, những trẻ tự kỷ thông minh cũng cần phải được áp dụng các phương pháp giáo dục, trị liệu phù hợp để có thể cải thiện các mặt yếu kém về những kỹ năng xã hội khác, chẳng hạn như ngôn ngữ, giao tiếp, hạn chế các hành vi bất thường. Tốt nhất, các bậc phụ huynh nên chủ động cho trẻ đến thăm khám tại các cơ sở chuyên khoa để được bác sĩ, chuyên gia chẩn đoán và tư vấn cụ thể về các phương pháp hỗ trợ và nâng cao tài năng của trẻ.

Như vậy, thông tin bài viết trên đây đã giúp bạn đọc hiểu hơn về tình trạng tự kỷ thông minh ở nhiều trẻ em. Cha mẹ cần phải theo dõi và trao đổi kỹ lưỡng với chuyên gia, bác sĩ, kết hợp cùng với giáo viên mẫu giáo, chăm sóc chuyên biệt để có thể thực hiện theo đúng hướng dẫn trị liệu, từ đó giúp trẻ phát triển tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Ứng dụng ngôn ngữ trị liệu trong điều trị tự kỷ ở trẻ
• Trẻ Chậm Nói Có Phải Bị Tự Kỷ?
• Nhận biết trẻ tự kỷ qua tiếng khóc có thật sự chính xác?