Ăn Chay Gây Trầm Cảm: Đúng Hay Sai?
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc ăn chay gây trầm cảm, tuy nhiên điều này vẫn gây ra rất nhiều tranh cãi. Thực tế việc ăn chay luôn mang đến nhiều lợi ích cho cơ thể trong việc thanh lọc độc tố, giảm lượng mỡ dư thừa, kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên ăn chay thiếu khoa học khiến cơ thể rơi vào tình trạng thiếu chất, thiếu năng lượng dẫn đến mệt mỏi thì hoàn toàn có nguy cơ gây bệnh ngược lại.
Mối liên hệ giữa chế độ ăn uống và trầm cảm
Hiện nay xu hướng ăn chay đang được rất nhiều người quan tâm, kể cả những người trẻ. Có người ăn vì mục đích sức khỏe, có người ăn vì yêu động vật, có người ăn vì mục đích môi trường hay tôn giáo. Bên cạnh đó cũng có rất nhiều trường phái ăn chay, có trường phái cho phép dùng ngũ vị tân, có trường phái cho phép ăn trứng.. Tùy mục đích hướng tới của từng người mà cách ăn chay sẽ khác nhau.
Một trong những vấn đề gây ra rất nhiều tranh cãi về việc ăn chay chính là nó có thực sự tốt cho sức khỏe hay không, đặc biệt khi có nhiều thông tin cho rằng ăn chay có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm. Không ít người vốn đã luôn cho rằng người ăn chay vốn đã có sức khỏe kém, có khả năng ghi nhớ không tốt nên càng nhiều người cho rằng ăn chay hoàn toàn có thể gây trầm cảm.
Theo đó các nhà khoa học thuộc Đại học Bristol (Anh) đã thực hiện nghiên cứu trên 10.000 người đàn ông trong thời gian 41 năm. Kết quả cho thấy có đến 350 người ăn chay mắc chứng bệnh trầm cảm – cao gấp 2 lần số lượng người có chế độ ăn uống bình thường.
18 nghiên cứu tại Hoa Kỳ khác cũng được thực hiện để tìm hiểu chi tiết hơn về mối liên hết giữa chế độ ăn thịt và sức khỏe hệ thần kinh trên 160.257 người. Theo đó, kết quả cho thấy ở những người có chế độ ăn chay và thuần chay và ăn cũng có tỉ lệ bị trầm cảm cao hơn những người có bổ sung thêm protein từ thịt vào chế độ ăn.
Tuy nhiên rất nhiều nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng, rau củ có thể làm serotonin – chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong não bộ. Nồng độ serotonin ổn định giúp cho tâm trí được thư giãn, êm dịu hơn, vì vậy có thể thấy rõ những người ăn chay có xu hướng điềm đạm, giữ bình tĩnh tốt, ít nóng giận hay kích động hơn. Ngược lại chế độ ăn giàu đạm lại làm giảm serotonin nên dễ làm xuất hiện hành vi bốc đồng hơn.
Đồng thời các nguyên tắc âm dương trong ăn chay thực dưỡng cũng chỉ ra rằng việc tiêu thụ các nhóm thực phẩm giàu carbohydrate phức như ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu có thể giúp kiểm mức đường huyết ở mức độ ổn định. Điều này có thể giúp loại bỏ cơn lo sợ, giảm các triệu chứng trầm cảm cùng rất nhiều bệnh lý thần kinh khác.
Ăn chay gây trầm cảm đúng hay sai?
Nói chung có rất nhiều nghiên cứu đối lập nhau được đưa để chứng minh và phản biện việc ăn chay có gây trầm cảm trầm cảm hay không, tuy nhiên vẫn chưa nghiên cứu nào khẳng định được chắc chắn điều này. Dù vậy chúng ta đều biết chế độ ăn uống và tâm lý – não bộ luôn có mối liên hệ mật thiết với nhau. Điển hình là việc khi bụng đói chúng ta thường dễ cáu gắt hơn. Vì vậy việc có một chế độ ăn uống thiếu khoa học ở những người ăn chay hoàn toàn có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm.
Như đã nói, việc ăn chay nếu không hợp lý sẽ khiến cơ thể thiếu rất nhiều dưỡng chất, và đây có thể chính là nguyên nhân khiến tâm trí người ăn chay dễ rơi vào trạng thái căng thẳng, stress, xuất hiện những dấu hiệu trầm cảm hơn. Cụ thể chế độ ăn chay nếu thiếu những chất sau hoàn toàn có thể là nguyên nhân làm tăng nguy cơ trầm cảm
- Thiếu protein: do không ăn thịt nên hầu hết người ăn chay bổ sung protein từ các thực phẩm như đậu nành, đậu lăng, đậu xanh garbanzo, lúa mì cứng.. tuy nhiên vẫn có một số loại protein mà trong thực vật không thể có được. Việc thiếu hụt chất này thường khiến cơ thể mệt mỏi, nhanh ủ rũ hơn, tăng huyết áp, dễ cáu kính và khó chịu. Đây có thể chính là tác nhân khiến ăn chay gây trầm cảm.
- Thiếu sắt: thực tế sắt cũng có nhiều trong một số loại rau củ như đậu nành, trứng, trái cây khô, rau màu xanh đậm nhưng vẫn không thể nhiều bằng trong các loại thịt cá. Thiếu sắt thường đi kèm theo thiếu máu khiến cho cơ thể xanh xao, ủ rũ, mệt mỏi, thiếu sức sống. Nghiên cứu cũng chỉ ra thiếu sắt chính là tác nhân gây trầm cảm ở những phụ nữ trong độ tuổi 25-45.
- Thiếu kẽm: tương tự như sắt, kẽm cũng có rất nhiều trong lòng đỏ trứng, hàu hay thịt heo nạc. Việc loại bỏ các món ăn này có thể khiến nhiều người bị thiếu kẽm, biểu hiện bằng việc sinh lý yếu ở nam, rụng tóc, có các vết thương lâu lành.. Nghiên cứu cũng có thấy thiếu kẽm có thể dẫn đến các triệu chứng của trầm cảm lâm sàng.
- Thiếu Axit béo omega-3: Axit béo omega-3 thường có nhiều trong các loại cá béo và các loại dầu được chiết xuất từ loại cá này. Việc thiếu chất này có thể làm giảm hoạt động của 50% chất xám trong não bộ và hiển nhiên nó cũng gây ảnh hưởng đến tâm trí và làm tăng nguy cơ bị trầm cảm.
Ngoài ra việc thiếu hụt hàng loạt dưỡng chất khác như kali, vitamin D, vitamin B12.. cũng có liên quan trực tiếp đến các nguy cơ gây bệnh trầm cảm ở người ăn chay. Một số nghiên cứu còn cho biết lạm dụng đậu nành cùng một số loại rau thay thế quá mức còn làm tăng nồng độ đậu nành dẫn đến các vấn đề như ung thư, thay đổi hormone và cũng làm ảnh hưởng đến sức khỏe, não bộ, tâm trí.
Dù vậy thực tế chỉ có thể khẳng định ăn chay có thể làm tăng nguy cơ gây trầm cảm chứ không thể nói rằng việc ăn chay sẽ gây trầm cảm. Điều này còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi, các sự kiện tác động vào tâm lý. Một người ăn chay không đúng cách còn gặp căng thẳng từ công việc, tình cảm thì dễ có nguy cơ trầm cảm cao hơn. Ngược lại dù ăn chay chưa thực sự đúng cách nhưng có thói quen tập thể dục thể thao, tâm trí luôn lạc quan thì tỉ lệ mắc bệnh cũng rất thấp.
Nói chung, chế độ ăn uống có mối liên quan mật thiết đến trầm cảm, nhưng cũng còn phụ thuộc vào hàng loạt các yếu tố khác. Tuy nhiên dù thế nào người ăn chay cũng cần nghiên cứu kỹ hơn về chế độ ăn uống của mình để nâng cao sức khỏe cũng như phòng tránh tối đa nguy mắc hàng loạt bệnh khác, bao gồm cả trầm cảm.
Hướng phòng tránh nguy cơ ăn chay gây trầm cảm
Như đã nói, việc ăn chay cũng mang đến rất nhiều lợi ích cho sức khỏe và trí não của mỗi người. Đặc biệt ở những mắc các bệnh như béo phì, mỡ trong máu, xơ vữa động mạnh hay bệnh tim, bệnh thận, nếu ăn chay đúng cách có thể mang đến rất nhiều lợi ích trong cải thiện sức khỏe. Tuy nhiên ở những phụ nữ có thai, người đang cho con bú, người dưới 18 tuổi, người vốn đã có cơ địa gầy yếu thì không nên theo chế độ ăn này lâu dài.
Bên cạnh đó, một số điều cần lưu ý khi ăn chay, đặc biệt với những người ăn chay trường để có thể bảo vệ sức khỏe, phòng tránh nguy cơ gây bệnh trầm cảm và rất nhiều bệnh lý do thiếu chất như
- Đảm bảo bổ sung đầy đủ dưỡng chất cân bằng thông qua các thực phẩm, không phải cứ ăn chay là chỉ được ăn rau. Chẳng hạn bên cạnh bổ sung protein từ đậu nành bạn có thể sử dụng các loại đạm whey hay sử dụng các loại thực phẩm chức năng để bổ sung các dưỡng chất khác. Bạn cũng có thể đi kiểm tra sức khỏe để hiểu rõ về tình trạng của bản thân, biết mình thiếu hụt chất nào để bổ sung phù hợp
- Nếu không theo trường phái ăn chay trường bạn vẫn nên ăn xen kẽ các bữa có thịt hoặc sử dụng trứng, gia vị đầy đủ để bổ sung các dưỡng chất một cách tự nhiên
- Thay đổi cách chế biến các món ăn chay đa dạng, không nên bó buộc trong các món ăn truyền thống
- Duy trì chế độ sinh hoạt khoa học, lành mạnh. Người ăn chay thiếu đạm nên thường dễ mệt hơn khi vận động, vì thế càng cần giữ thói quen luyện tập thể dục thể thao hằng ngày, có thể ưu tiên các bộ môn nhẹ nhàng như thiền, dưỡng sinh, đạp xe, yoga để duy trì sức bền, tăng cường sức khỏe toàn diện
- Đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi ngày, nên ngủ đủ từ 7-8 tiếng mỗi ngày và ngủ trước 23h đêm
- Học cách thư giãn tinh thần, giải tỏa cảm xúc, tránh giữ những cảm xúc tiêu cực quá lâu. Chia sẻ với bạn bè, viết nhật ký hay đi dạo đều là những cách giải tỏa tâm trí hiệu quá
- Người ăn chay có thể kết hợp với thiền đạo để hướng tới sự an yên cho tinh thần và phòng tránh nguy cơ gây trầm cảm
- Duy trì thói quen khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra cơ thể, phát hiện sớm những vấn đề bất thường để kịp thời kiểm soát, ngăn ngừa nguy cơ xuất hiện các bệnh lý nguy hiểm
Với những chia sẻ trên đây, hy vọng đã giúp bạn giải đáp hoàn toàn băn khoăn ăn chay gây trầm cảm là đúng hay sai. Ăn chay nếu chưa phù hợp dù có thể ảnh hưởng không tốt đến tâm lý tuy nhiên không thể hoàn toàn là tác nhân gây bệnh. Điều chỉnh chế độ ăn khoa học, bổ sung dinh dưỡng thông minh kết hợp với lối sống lành mạnh chính là điều những người ăn chay trường cần sớm thay đổi để bảo vệ sức khỏe tốt hơn.
Có thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!