Hiệu ứng đà điểu: Tâm lý luôn muốn né tránh thông tin xấu

Hiệu ứng đà điểu là thuật ngữ chỉ về việc con người luôn né tránh và e ngại trước những khó khăn, thách thức trong cuộc sống. Khiến con người luôn cảm thấy sợ thất bại, dẫn đến nhu nhược và tự ti. Điều này gây ảnh hưởng tiêu cực đến sinh hoạt, công việc và cả những mối quan hệ.

Giải nghĩa về hiệu ứng đà điểu

Hiệu ứng đà điểu là một tên gọi khá hài hước nhưng ẩn chứa những ý nghĩa nhằm bộc lộ một khía cạnh “tối” trong mỗi con người. “Sự hèn nhát” chính là nguồn cơn để xuất hiện hiệu ứng này. Hiệu ứng đà điểu (ostrich effect) là một thuật ngữ nhằm nói về việc con người thường né tránh những khó khăn, thử thách bằng cách lờ đi. Thiếu tự tin khi phải xử lý các vấn đề khó, rủi ro cao.

“Hiệu ứng đà điểu” lần đầu tiên được sử dụng vào năm 2006, bởi hai nhà kinh tế học đó là Dan Galai và Orly Sade. Họ dùng cụm từ “ostrich effect” khi bàn luận về vấn đề các nhà đầu tư tài chính thường có xu hướng né tránh rủi ro, nguy cơ tiềm ẩn bằng cách giả vờ rằng chúng không hề tồn tại và lờ đi thay vì giải quyết.

Lý do lại chọn đà điểu để nói lên vấn đề trốn tránh và hèn nhát trước những khó khăn của con người, đó là vì đà điểu thường được trông thấy với hành động chôn đầu xuống đất để tránh những nguy hiểm. Nó giống như việc, khi không nhìn thấy nguy hiểm nghĩa là nó không tồn tại.

Với hành động này của loài đà điểu đã khiến liên tưởng đến con người hèn nhát và sợ hãi khi đối mặt với những khó khăn, hiểm nguy, thách thức. Thuật ngữ này đã được sử dụng rất rộng rãi không chỉ lĩnh vực tài chính mà còn nhiều lĩnh vực khá như: tâm lý, đời sống, y học, thể thao, nhân sự,…

Hành động chôn đầu của loài đà điểu rất giống với thái độ lờ đi với nguy hiểm của con người. Ngoài khó khăn thì con người cũng sẽ không thích đối diện với những sự thật mất lòng. Họ thà tránh né để sống trong ảo tưởng còn hơn là biết sự thật mà đau lòng, bứt rứt, vì thế họ chọn cách tránh né.

Tuy hội chứng tâm lý này đã được áp dụng rất nhiều từ thời xưa để nói lên vấn đề hèn nhát của con người. Nhưng các nhà động vật học đã chứng minh rằng loài đà điểu không hề có hành động chôn đầu xuống dưới đất như mọi người vẫn thường đồn đoán. Có thể khi quan sát từ xa, vì cổ quá dài nên cúi xuống, trông như đang chôn đầu.

Việc này như một lời “giải oan” cho loài đà điểu và chứng minh rằng chúng không hề né tránh hay sợ hãi nguy hiểm. Việc đà điểu cúi đầu xuống đất, được nhận thấy là do nó tự bảo vệ mình trước cơn bão cát hoặc có thể nó đang đào đất để bảo vệ trứng. Cũng có trường hợp đà điểu cảm thấy sự nguy hiểm nên nó đã cúi đầu xuống đất.

Khác với sự nhu nhược của con người, vì loài đà điểu khá mạnh mẽ và khả năng sinh tồn cao nên không có những hành vi trốn tránh. Nhưng do vấn đề này đã quá “ăn sâu” vào nhận thức của con người nên họ vẫn dùng hiệu ứng đà điểu để nói về người không dám đối diện với thử thách. Mặc dù biết thuật ngữ này là không còn đúng.

Tại sao con người mắc phải hiệu ứng đà điểu

Hiệu ứng đà điểu nhằm chỉ về những người không dám đối diện với những thông tin sự thật có nguy cơ mang đến cho họ những nỗi buồn và niềm thất vọng. Chính vì sự lo sợ đó mà họ thường hay lãng tránh và vờ như không hề có vấn đề đó xảy ra như một cách nhu nhược để bảo vệ bản thân mình.

Dù có thể trước sau gì họ vẫn phải đối diện với nó, nhưng do cái tôi quá lớn cùng với bản năng hèn nhát khiến họ phải trì hoãn càng lâu càng tốt để bảo vệ mình. Nhiều vấn đề trong cuộc sống hiện nay, không ít lần khiến con người rơi vào hoàn cảnh hèn nhát, nhu nhược.

Ví dụ, vào cuối tuần sếp nhắn tin muốn bàn công việc nhưng nhân viên đó lười, một phần khác là sợ không dám làm việc trực tiếp với sếp. Nên đã chọn cách lờ đi tin nhắn như nó chưa hề tồn tại, cho qua hết cuối tuần rồi tính tiếp.

Đó chính là biểu hiện của việc không dám đưa bản thân mình vào một hoàn cảnh mang tính thử thách, luôn muốn mọi thứ trong “vòng an toàn” và khi khó khăn đến họ chỉ cần lờ đi để không phải xử lý chúng. Nhiều người không chịu đựng nổi việc mình phải đối mặt với một cảm xúc tiêu cực, lâu dần trở thành người hèn nhát, ích kỷ.

Sự lười biếng cũng khiến cho con người mắc phải hội chứng đà điểu. Khi gác lại một việc khó khăn nào đó để phục vụ cho nhu cầu vui chơi của mình, đó là khi họ cố lấy thật nhiều lý do để bao biện cho sự lười biếng. Hiệu ứng đà điểu cũng nói lên một người thường xem nhẹ và coi thường khó khăn vì nghĩ còn nhiều cách để giải quyết.

Con người cũng sợ thất vọng và mất niềm tin vào một điều gì đó, khiến họ luôn tìm cách né tránh và bao biện cho những vấn đề mình đang gặp phải. Nhất là trong các mối quan hệ tình cảm, con người thường đặt hy vọng rất nhiều nên họ sẽ chọn cách tin những gì mình muốn tin cho dù đó không phải sự thật.

Ví dụ, khi yêu một ai đó thật nhiều, bạn luôn muốn ở bên cạnh họ và không muốn rời xa. Mặc dù biết rằng người đó vẫn luôn lừa dối sau lưng bạn, nhưng bạn vẫn chọn cách tha thứ và tiếp túc trong mối quan hệ độc hại đó. Chỉ vì lý do bạn không thể sẵn sàng xa rời và sống thiếu người đó.

Đây cũng là một biểu hiện của hội chứng đà điểu, nó không còn dừng ở mức độ yêu thương mà đó là bi lụy và gượng ép. Họ sợ đối diện với sự thật đau lòng nên họ cố sống chung với sự giả dối nhưng đổi lại họ vẫn được bên cạnh người mình yêu thương. Cố tình lờ đi việc người yêu mình có thể rời bỏ bất cứ lúc nào.

Nguyên nhân chính dẫn đến hội chứng này, cốt lõi đến từ sự sợ hãi và hèn nhát của con người. Họ không đủ dũng khí và khả năng để chống trả lại những thứ khiến họ gặp nguy hiểm hoặc đau lòng. Họ không sẵn sàng đánh đổi đi những thứ an toàn giả dối để đổi lại những sự thật đầy khó khăn.

Xem thêm: Nỗi sợ hãi: Nguyên nhân, biểu hiện và cách vượt qua

Biểu hiện của hiệu ứng đà điểu

Hiệu ứng đà điểu không quá khó hiểu để nhận biết được một người có đang mắc hay không. Không cần giải thích nhiều cũng có thể hiểu hiệu ứng này nói về những người tệ hại chỉ biết trốn tránh và bám víu vào những giá trị tạm bợ. Họ nhu nhược đến mức để bảo vệ bản thân khỏi nguy hiểm mà có thể ảnh hưởng đến cơ hội của người khác.

Hiệu ứng đà điểu không phải một căn bệnh, mà nó là vấn đề thuộc về tâm lý. Nhưng vì quá ám ảnh nên dễ sinh ra những hành động hèn nhát, né tránh để thoát khỏi những vấn đề khó khăn. Nhưng không nên lên án quá gay gắt vấn đề này, vì nó được xuất phát tự nhiên từ cơ chế muốn bảo vệ bản thân.

Vì ai trong cuộc sống cũng sợ khó khăn nhưng mỗi người sẽ có cách thể hiện và xử lý khác nhau. Một số những biểu hiện thường hay xuất hiện đối với những người đang mắc phải hiệu ứng đà điểu.

Mỗi khi phải lựa chọn điều gì đó khó khăn, họ luôn cố tình trốn tránh để không phải rơi vào bất kỳ trường hợp nguy hiểm nào. Không có can đảm dám đối mặt với những áp lực, khó khăn và bất công trong cuộc sống, luôn nhút nhát né tránh những điều có thể gây tổn hại cho bản thân kể cả thể chất và tinh thần.

Không muốn đối diện với những sự thật đau lòng hoặc đã từng gây ái ngại. Họ né tránh bằng việc lờ đi xem như mình không biết gì cả và bạn nghĩ rằng nếu cứ không quan tâm thì mọi người cũng có thể xử lý. Dù đã nhận thấy và được báo trước về những dấu hiệu, nhưng họ vẫn chọn cách nhu nhược bỏ qua.

Việc bản thân họ cố chấp với những quyết định cảm tính, chủ quan cũng là một biểu hiện của hiệu ứng đà điểu. Không muốn nghe những lời góp ý từ người khác vì càng góp ý họ càng lung lay đi niềm tin đặt để vào việc đó. Sợ nhìn ra sự sai lầm và phải thay đổi, ngại đối mặt với những rủi ro và sự thật đau lòng.

Cố tình lờ đi những vấn đề tiêu cực, có nguy cơ ảnh hưởng đến lợi ích của bản thân. Họ củng cố niềm tin của mình bằng những cách họ muốn, không cần nhìn nhận vấn đề đó đúng sai. Nếu nguồn thông tin đó sai lệch đi với suy nghĩ của họ, họ sẵn sàng lảng tránh và không tiếp thu để tránh bị suy nghĩ dằn vặt đeo bám.

Họ chỉ mong muốn tiếp nhận những thứ tốt đẹp, nhẹ nhàng và an toàn nhất, tránh để bảo vệ bản thân khỏi những tình huống khó xử. Sẵn sàng tiếp nhận những thông tin sai sự thật miễn nó có thể xoa dịu và an ủi được sự hèn nhát bên trong họ. Khiến bản thân quên đi giá trị của sự thật và vấn đề cốt lõi.

Những biểu hiện của hiệu ứng đà điểu đều xoay quanh vấn để chỉ biết nghĩ cho bản thân chứ không cần quan tâm đến những điều khác. Họ ngại thay đổi tư tưởng chỉ theo những điều họ thích mà không cần biết đúng hay sai. Miễn có thể giúp bản thân không đương đầu với khó khăn, áp lực thì họ có thể đánh đổi tất cả.

Xem thêm: Stress Nặng: Dấu Hiệu Cảnh Báo Và Cách Giải Tỏa Hiệu Quả

Hiệu ứng đà điểu gây ra tác hại gì?

Hiệu ứng đà điểu không mang lại bất cứ lợi ích gì trên con đường phát triển của mỗi người mà nó còn khiến con người trở nên tồi tệ và tiêu cực hơn. Nó khiến con người trở nên chây lười và hèn nhát trong cuộc sống này. Không dám đối mặt với bất cứ điều gì dẫn đến nhiều điều không khả quan đến với sự nghiệp, cuộc sống, mối quan hệ,…

“Áp lực tạo nên kim cương” và hiệu ứng đà điểu đã ngăn cản sự vươn lên trong áp lực của mỗi con người. Nó khiến con người lựa chọn những thứ an toàn, ích kỷ để mưu lợi cho bản thân của họ. Không sẵn sàng để đối mặt với những thử thách khiến họ chỉ mãi ở trong “vỏ ốc” của bản thân mà không bao giờ thoát ra được.

Ngại thử thách, ngại khó khăn chỉ khiến cuộc sống càng trở nên tiêu cực và thất bại hơn. Vì không bao giờ dám đương đầu với sóng gió nên cuộc sống lúc nào cũng trong tâm thế sợ hãi, không có đủ kinh nghiệm và kỹ năng để giải quyết vấn đề. Sợ sự thất bại và rủi ro nên không bao giờ dám đưa bản thân vào áp lực.

Việc hiệu ứng đà điểu kéo dài sẽ khiến con người mất đi sự nỗ lực và cầu tiến. Vì họ luôn cố tình tránh né những tình huống khó khăn, nhưng không biết rằng khi vượt qua được khó khăn cũng là lúc họ thành công. Hiệu ứng khiến họ chỉ đứng mãi một chỗ để phòng thủ nguy hiểm trong khi những người khác họ đã chiến thắng và thăng tiến.

Tâm lý sẽ luôn bất an, khó chịu vì vấn đề chưa thực sự được giải quyết triệt để mà nó chỉ là được né tránh đi để che đậy đi điểm yếu của mình. Không phải đối diện với sự thật khiến con người tự ti, hèn nhát và yếu đuối. Không cần so sánh với ai mà chính họ đã thất bại trong chính cuộc đời của họ.

Việc cố chấp giữ quan điểm của mình cũng sẽ khiến các mối quan hệ trở nên rạn nứt và tồi tệ. Khi những người yêu thương muốn dành lời khuyên tốt nhất cho họ, nhưng lại nhận về sự lảng tránh, bị từ chối. Điều này sẽ khiến mối quan hệ giữa hai bên bị ảnh hưởng tiêu cực và dần mất đi những tình cảm tốt đẹp.

Hiệu ứng đà điểu tạo nên cho người mắc một sự tích cực độc hại, chỉ quan tâm đến lợi ích của bản thân mà bất chấp sự thật. Điều này sẽ khiến con người trở nên ích kỷ và lạnh nhạt với nhau. Phớt lờ đi sự tiêu cực, những sự thật đau lòng để đi theo sự giả dối khiến niềm vui chỉ kéo dài nhất thời.

Hiệu ứng đà điểu cũng sẽ gây ra một số căn bệnh tâm lý ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần. Vì luôn phải sống trong mệt mỏi, căng thẳng vì lo sợ phải đối diện với những thử thách và nguy hiểm trong cuộc sống. Dẫn đến các tình trạng bệnh tâm lý nguy hiểm như stress, trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc các vấn đề bệnh lý thể chất khác.

Cách vượt qua hiệu ứng đà điểu

Đối với một hiệu ứng làm ảnh hưởng xấu đến việc tiến bộ và phát triển của con người trong cuộc sống hiện nay, cần những biện pháp ngăn chặn nhanh chóng và kịp thời. Ngoài giúp vượt qua vấn đề này, còn có thể tránh được các hậu quả nghiêm trọng về cả thể chất lẫn tinh thần.

Xem thêm: 12 Cách Giải Tỏa Và Vượt Qua Áp Lực Trong Cuộc Sống Dễ Dàng

Đối mặt với sự thật

Muốn vượt qua hiệu ứng đà điểu, đầu tiên cần phải biết nhìn nhận bản thân một cách thực tế và công bằng. Không nên vì niềm tin cố chấp hay sự ngại thay đổi mà không tiếp thu những thông tin đúng sự thật. Biết rằng giá trị bền vững của sự thật sẽ mang lại thành công chứ không phải những niềm vui nhất thời nhưng giả dối.

Biết chấp nhận những khuyết điểm của bản thân, không ngại khắc phục điểm yếu. Vì ai cũng có những yếu điểm và có lúc sai lầm nên cần phải biết chấp nhận và khắc phục. Sự thật đôi khi không quá khó khăn như ta nghĩ, chỉ cần dũng cảm đối diện, bình tĩnh sẽ tìm được cách giải quyết thỏa đáng.

Không trốn tránh lo sợ, cố gắng đối diện sẽ giúp con người trở nên mạnh mẽ và chấp nhận mọi sự không hài lòng. Chỉ khi biết được sự thật, kể cả khi mất lòng bạn mới có thể thấy rõ bản thân của mình là ai và đang cần điều gì trong cuộc sống này.

Chấp nhận rủi ro, thử thách

Chấp nhận rủi ro và thử thách là một điều kiện bắt buộc khi bạn muốn vượt qua được hiệu ứng đà điểu. Dẫu biết rằng, con người bình thường không ai là không sợ phải đối mặt với những khó khăn. Nhưng chỉ có khó khăn mới giúp con người vượt qua được bản thân và thành công phát triển.

Việc chấp nhận thử thách cũng là cách để giúp bản thân trưởng thành và gặt hái thêm nhiều kinh nghiệm sống. Khi bản thân mạnh mẽ và trải qua thật nhiều khó khăn sẽ khiến con người không còn sợ hãi trước những nguy cơ gây tổn hại đến mình. Sẵn sàng đón nhận và đương đầu với mọi thử thách giúp rèn luyện thêm ý chí cầu tiến.

Ngoài ra, cần tập lắng nghe và tiếp thu những ý kiến khác, kể cả là ý kết trái chiều hoặc phê phán. Vì khi đối diện với những việc đó, con người sẽ biết cách chọn lọc thông tin và bình tĩnh hơn trước những lời ác ý. Khi biết tiếp thu ý kiến bạn sẽ có thể học hỏi thêm được nhiều kinh nghiệm và bài học quý giá cho bản thân.

Tập luyện thiền định, thể dục thể thao

Tập luyện thể dục thể thao sẽ khiến tinh thần được giải tỏa nhiều áp lực, khi tâm trạng thoải mái thì hiệu suất làm việc cũng sẽ tốt hơn. Việc tập thể dục giúp cơ thể và tinh thần được nhẹ nhàng vì vận động làm tiêu hao năng lượng giúp tỉnh táo và minh mẫn. Khi tỉnh táo bạn có thể quyết định và làm việc được sáng suốt hơn.

Bộ môn thiền định hoặc yoga sẽ là phương pháp hiệu quả giúp bạn vượt qua được những vấn đề khó khăn trong tâm lý. Những bộ môn này giúp tâm trí được thư thái, thả lỏng và bình tĩnh giúp suy nghĩ thấu đáo hơn. Khi gặp áp lực trong cuộc sống và không biết cần làm gì, hãy thiền định hoặc tập yoga sẽ khiến tinh thần tích cực hơn.

Tập thể dục không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh mà còn khiến tâm lý được giải tỏa bởi những áp lực và mệt mỏi. Duy trì luyện tập sẽ giúp loại bỏ được những tiêu cực, căng thẳng. Khi tâm trí bình tĩnh, bạn sẽ có thể làm việc hiệu quả hơn, lấy lại tự tin xử lý các khó khăn và thử thách tốt hơn.

Thăm khám bác sĩ tâm lý

Nếu cảm thấy hiệu ứng này đang gây khó khăn và cản trở trong công việc và cuộc sống hằng ngày nhưng không thể giải quyết. Cách tốt nhất chính là đến bác sĩ hoặc chuyên gia để được thăm khám và điều trị. Tuy đây không phải là một căn bệnh, nhưng nó gây tác động mạnh đến tâm lý và sức khỏe tinh thần của con người.

Các bác sĩ tâm lý sẽ thăm hỏi, trò chuyện và tâm sự cùng bạn một cách thân thiện và thấu hiểu nhất. Bác sĩ sẵn sàng nghe bạn giãi bày và bộc lộ hết các vấn đề đang mắc phải. Việc của bạn là cần chia sẻ thật lòng và chi tiết nhất để các bác sĩ có thể xác định được vấn đề. Sau khi xác định được vấn đề, sẽ cùng bạn tìm ra giải pháp xử lý.

Thông qua việc điều trị bác sĩ tâm lý, sẽ giúp bạn có thể giải phóng được những lo âu căng thẳng. Đồng thời, qua lời khuyên của bác sĩ có thể giúp bạn thay đổi được suy nghĩ, nhận thức và hành vi. Giúp bạn thoát khỏi những rào cản tâm lý và vượt qua hiệu ứng một cách hiệu quả hơn.

Hiểu ứng đà điểu không chỉ nói về con người chỉ biết tránh né và đầu hàng với khó khăn, mà nó còn chỉ về những người cố chấp không nhìn nhận bản thân mình. Việc này sẽ gây khó khăn trong cuộc sống, khiến những mối quan hệ dần rạn nứt. Cần tìm cách vượt qua hiệu ứng này để giúp bản thân có thể phát triển được tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm: 

• 8 Lợi ích của tự tin mang lại cho cuộc sống mà bạn nên biết đến
• 10 Cách kiểm soát, loại bỏ suy nghĩ tiêu cực ra khỏi đầu nhanh