5 Phương pháp chữa tự kỷ được đánh giá cao hiện nay

Hiện nay dù chưa có bất cứ phương pháp chữa tự kỷ nào có thể loại bỏ hoàn toàn căn bệnh này, tuy nhiên việc can thiệp điều trị từ sớm sẽ giúp nâng cao chất lượng đời sống, giúp trẻ sớm hòa nhập và trở thành người có ích cho xã hội. Gia đình cần kết hợp cả điều trị tại trung tâm lẫn các biện pháp hỗ trợ tại nhà đế mang lại những kết quả khả quan nhất.

5 Phương pháp chữa tự kỷ được đánh giá cao hiện nay

Tự kỷ là chứng rối loạn phát triển lan tỏa bẩm sinh, có triệu chứng được biểu hiện rõ trong giai đoạn từ 12 tháng đến 24 tháng tuổi như thích chơi một mình, né tránh ánh mắt của người khác, không bi bô nói, khó biểu đạt cảm xúc… Khi một đứa trẻ được chẩn đoán mắc tự kỷ nghĩa là con phải mang những khiếm khuyến này đến suốt đời, nhưng sẽ có mức độ nặng nhẹ khác nhau.

Một điều đáng buồn chính là hiện nay vẫn chưa có bất cứ phương pháp nào có thể chữa khỏi hoàn toàn chứng tự kỷ. Tuy nhiên theo các chuyên gia, việc can thiệp điều trị sớm cho người tự kỷ sẽ giúp người bệnh có thể tham gia vào các hoạt động sinh hoạt bình thường trong cuộc sống hoặc ít nhất là tự chăm sóc được cho bản thân, không bị phụ thuộc hoàn toàn vào gia đình nên cực kỳ cần thiết.

Vậy đâu là phương pháp chữa tự kỷ hiệu quả, được đánh giá cao hiện nay?

Phương pháp y sinh học

Như đã nói không có bất cứ phương pháp chữa tự kỷ nào có thể loại bỏ hết bệnh, việc dùng thuốc, bấm huyệt hay các phương pháp lý sinh học chỉ giúp cải thiện phần nào các triệu chứng, nâng cao chất lượng đời sống cho người bệnh. Các phương pháp này cần được thực hiện dưới sự theo dõi và chỉ dẫn từ bác sĩ chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Cụ thể, các phương pháp y sinh học được ứng dụng trong chữa tự kỷ gồm

• Thuốc: Mục đích chính của việc dùng thuốc tại đây chủ yếu để giảm các triệu chứng hiếu động, hung hăng, khó ngủ, lầm lì hay các hành vi tự hủy hoại bản thân, kém chú ý của trẻ tự kỷ. Các loại thuốc thường được sử dụng như thuốc chống loạn thần Haloperido; thuốc kháng serotonin – Fenfluramine; thuốc kháng opiate -Naltrexone; thuốc ức chế thu hồi 5 – HT gồm Clomipvamine và  Fluoxetine; vitamine B6 và magnesium ..
• Giải độc hệ thống: phương pháp chữa tự kỷ này được ứng dụng cho những trẻ bị tự kỷ có liên quan đến nguyên nhân nhiễm đôc thủy ngân. Bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp để loại trừ chất thủy ngân ra ngoài cơ thể, tuy nhiên vẫn chưa được coi là các chữa bệnh chính thống.
• Ăn kiêng: Một vài nghiên cứu cũng cho rằng nguyên nhân tự kỷ cũng có thể liên quan đến việc rối loạn nội tiết tố, dị ứng với các chất bên ngoài. Mặt khác thực tế cũng chỉ ra người tự kỷ thường dễ dị ứng với thực phẩm hơn và làm bùng nổ các triệu chứng mạnh mẽ hơn, vì thế một chế độ ăn kiêng phù hợp có thể mang lại nhiều lợi ích. Một số nhóm thực phẩm cần hạn chế như sữa, đường, bột mì, các đồ ăn biến đổi gen..
• Vật lý trị liệu: đây cũng là một trong những phương pháp được đánh giá cao để hoạt hóa các cơ quan trong cơ thể bởi người tự kỷ thường có xu hướng ngồi 1 chỗ, ít vận động. Ứng dụng vật lý trị liệu có thể giúp trẻ thực hiện thành công các động tác như bắt chéo chân, phát âm thuần thục, vận động tinh của bàn tay, giảm các triệu chứng đặc trưng của tự kỷ và gia tăng các hành vi tích cực phù hợp với hoàn cảnh hiện tại.
• Bấm huyệt: y học cổ truyền cho rằng nguyên nhân gây tự kỷ có liên quan đến sự tổn thương tại tạng phủ, kinh mạch nên việc tác động lên kinh lạc, huyệt vị có thể mang đến nhiều tác dụng tốt. Phương pháp này được ứng dụng nhiều tại Việt Nam, Hàn Quốc, Nhật Bản và thực sự có mang đến nhiều cải thiện trong việc nói chuyện và giao tiếp ở người tự kỷ.
• Oxy cao áp (hyperbaric oxygen – HBO): phương pháp chữa tự kỷ này hiện đang được ứng dụng chủ yếu tại Mỹ, Anh, Brazil; theo đó người bệnh sẽ được đưa vào môi trường oxy tinh khiết gần như 100% với áp suất cao. Phương pháp này sẽ kích thích làm tăng gấp 22- 30 lần lượng ô-xy thấm qua da và hòa tan trong huyết tương so với người bình thường, nhờ đó khắc phục được tình trạng viêm thần kinh, viêm dạ dày ruột đồng thời tăng cường quá tình đưa máu đến các cơ quan ổn định (do khả năng tuần hoàn máu ở người tự kỷ thường chậm hơn bình thường).
• Nerofeedback: phản hồi thần kinh hay còn gọi là trị liệu thần kinh được thực hiện thông qua qua điện não đồ (EEGBF) EEG nhằm thực hiện các hoạt động của sóng điện não.
• Tế bào gốc:đây cũng là một trong những phương pháp chữa tự kỷ đang được nghiên cứu, tuy nhiên cũng được nhiều nhà khoa học cho biết có thể mang đến nhiều hiệu quả tích cực cho người bệnh.

Các phương pháp này cần thực hiện theo một liệu trình rõ ràng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, gia đình nên trao đổi chi tiết với bác sĩ chủ trị để biết thêm chi tiết.

Liệu pháp giáo dục và hành vi

Như đã nói, người tự kỷ thường gặp các khiếm khuyến trong nhận thức, hành vi, giao tiếp. Do đó việc ứng dụng các liệu pháp giáo dục và hành vi là cực kỳ quan trọng để giúp người bệnh có thể sớm hòa nhập, tham gia vào quá trình sinh hoạt thương ngày cũng như các hoạt động bình thường khác ngoài xã hội. Can thiệp giáo dục càng sớm càng giúp gia tăng các khả năng tái hòa nhập cho người tự kỷ.

Cụ thể, các liệu pháp giáo dục và hành vi được ứng dụng cho người tự kỷ gồm

• Phương pháp phân tích hành vi ứng dụng (ABA): đây là phương pháp chữa tự kỷ được ứng dụng rộng rãi nhất thông qua việc ứng dụng các kỹ thuật và nguyên tắc để giúp trẻ có thêm các kỹ năng mới hoặc củng cố các kỹ năng trẻ thiếu hụt. Phương pháp này thực sự mang đến nhiều cải thiện tích cực trong việc đổi những thành vi mang tính tiêu cực thành tích cực, tuy nhiên cần kiên trì trong một thời gian rất dài để đạt được hiệu quả này.
• Can thiệp Phát triển quan hệ xã hội RID: Phương pháp chữa tự kỷ này sẽ can thiệp thông qua nét mặt, cử chỉ, ánh mắt để phát triển về ngôn ngữ và cảm xúc cho người bệnh. Trẻ có thể chủ động hơn trong việc giao tiếp và tương tác xã hội, tuy nhiên nhược điểm là chưa tập trung vào phát triển trí tuệ như bạn bè đồng trang lứa.
• Phương pháp TEACCH: phương pháp này sẽ hướng tới phát triển và củng cố các kỹ năng có sẵn thay vì tập trung vào các khuyết điểm bị thiếu hụt, nhờ đó phát triển cao nhất các kỹ năng này, chẳng hạn như nhận thức, bắt chước, khả năng phối hợp tay và mắt,  vận động tinh – thô…
• Huấn luyện kỹ năng xã hội (SST): phương pháp chữa tự kỷ này nhằm phát triển các kỹ năng xã hội cần thiết, chẳng hạn như cách bắt đầu cuộc trò chuyện, hiểu về những câu đùa hay hiểu về biểu cảm trên khuôn mặt.

Phương pháp chữa tự kỷ hiệu quả thông qua các liệu pháp tâm lý

Các nghiên cứu chỉ ra người bị tự kỷ rất dễ mắc trầm cảm hay một số vấn đề tâm lý khác bởi những khiếm khuyết trong phát triển khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc hiểu cảm xúc của người khác cũng như bộc lộ cảm xúc của bản thân, điều này khiến họ cảm thấy cực kỳ bức bối. Nếu tự kỷ mắc đồng thời với trầm cảm sẽ dẫn đến rất nhiều hệ lụy xấu đồng thời gây rất nhiều khó khăn trong điều trị.

Mục đích của các liệu pháp tâm lý trị liệu không chỉ nhằm ngăn ngừa nguy cơ trầm cảm mà còn nhằm gia tăng hiệu quả trong việc gia tăng nhận thức, thay đổi hành vi theo hướng tích cực hơn cho người bệnh. Cụ thể các phương pháp chữa tự kỷ thông qua các liệu pháp tâm lý bao gồm

• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): đây là phương pháp được đánh giá khá cao hiện nay để điều chỉnh nhận thức và hành vi của người tự kỷ theo hướng đúng đắn. Chuyên gia tâm lý sẽ thông qua việc quan sát, trò chuyện với thân chủ để tham gia vào quá trình điều chỉnh suy nghĩ, cảm xúc, hành vi, loại bỏ những điều tiêu cực, thiếu phù hợp và thay thế bằng những điều tích cực hơn. CBT còn mang đến hiệu quả trong việc giảm lo âu, cải thiện chất lượng đời sống cho người tự kỷ.
• Liệu pháp thân chủ trọng tâm (client-centered psychotherapy): Mục đích chính của phương pháp chữa tự kỷ này là đề cao sự độc lập, giảm sự phụ thuộc vào gia đình, giúp người tự kỷ có thể tự đưa ra các quyết định cá nhân của bản thân. Điều này rất quan trọng với tương lai cuả người tự kỷ bởi không phải lúc nào gia đình cũng có thể bên cạnh hỗ trợ đến suốt cuộc đời. Người tự kỷ đáp ứng tốt phương pháp này có thể độc lập tự chủ hơn, có thể nuôi sống bản thân, hoặc chí ít có thể tự chăm sóc mình trong đời sống hằng ngày.
• Liệu pháp ngôn ngữ: giúp phát triển các kỹ năng ngôn ngữ để người tự kỷ giao tiếp tốt hơn, hoặc ít nhất có thể thể hiện được cảm xúc, mong muốn, suy nghĩ của bản thân, điều này có thể mang đến nhiều lợi ích trong các hoạt động thường ngày.
• Liệu pháp tích hợp giác quan: người tự kỷ thường có các giác quan nhạy cảm hơn bình thường, đôi khi dẫn đến sự tiếp nhận cảm giác không chính xác. Do đó việc đưa vào phương pháp chữa tự kỷ này nhằm giúp người tự kỷ có thể kiểm soát tốt hơn các giác quan, hạn chế được tình trạng kích động, quá khích hay khó khăn trong việc biểu đạt các cảm xúc tích cực khi tiếp nhận các âm thanh, ánh sáng, mùi vị không mong muốn.

Các hoạt động trị liệu chữa tự kỷ

Trẻ tự kỷ thường lười vận động nhưng đồng thời cũng có thể hoạt động một cách quá mức do thường mắc đồng thời với chứng tăng động. Dù là trường hợp nào nhưng việc hướng các hoạt động phù hợp với cho trẻ cũng mang đến những lợi ích cực kỳ quan trọng trong việc cải thiện nhận thức, hành vi cho người tự kỷ. Các hoạt động này cần được áp dụng, thực hành tại các cơ sở giáo dục chuyên biệt lẫn tại nhà.

Cụ thể, một số hoạt động trị liệu cần thiết cho người tự kỷ bao gồm

• Tạo một bó hoa giấy nhỏ: người tự kỷ thường có hứng thú với những gì nhiều màu sắc, nhiều hình dạng, hoạt động này có thể làm gia tăng tính sáng tạo cho trẻ.
• Vẽ bằng ngón tay: hãy để con thoải mái tô vẽ, thậm chí nhúng hẳn bàn thay vào lọ màu để vẽ lung tung, lộn xộn nhưng tràn đầy sự vui vẻ và hào hứng. Phương pháp chữa tự kỷ nào không chỉ kích thích sự sáng tạo mà còn giúp con tìm hiểu về mà sắc và giảm sự nhạy cảm về cảm giác thông qua tiếp xúc.
• Bài hát và bài thơ: Bạn có thể biến tấu các bài thơ, giai điệu dễ nhớ về các mặc đồ, các vệ sinh cá nhân để con học thuộc theo lặp đi lặp lại cũng mang đến rất nhiều lợi ích.

Liệu pháp gia đình – Phương pháp chữa tự kỷ quan trọng

Gia đình đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình cải thiện các triệu chứng tự kỷ. Theo các chuyên gia, dù có gửi trẻ ở các môi trường giáo dục chuyên biệt nhưng nếu thiếu đi sự quan tâm và hơi ấm của gia đình thì hiệu quả điều trị cũng giảm đi rất nhiều. Chính sự quan tâm của cha mẹ, hơi ấm của gia đình sẽ giúp trẻ có thể sớm hòa nhập với cộng đồng, trở thành một người có ích cho xã hội.

Các chuyên gia cũng cho biết gia đình thực sự đóng vai trò then chốt trong các phương pháp chữa tự kỷ. Điều này không có nghĩa là lúc nào cha mẹ cũng phải nuông chiều con hết mực mà cần cương – nhu đúng lúc.  Tuy nhiên không ít phụ huynh vì tâm lý không tin rằng con bị bệnh hoặc quá chủ quan khiến “thời điểm vàng” điều trị cho con bị tuột mất, dẫn đến rất nhiều hệ lụy đáng tiếc.

Vậy gia đình cần làm gì để chữa tự kỷ nào cho con?

• Cung cấp đầy đủ các thông tin về sức khỏe bản thân cũng như tiền sử, triệu chứng bệnh lý của con khi khám sàng lọc. Phụ huynh cũng nên tạo thói quen ghi chép về các triệu chứng, cảm xúc, hành vi của con trong từng giai đoạn để xem xét tốc độ điều trị.
• Học cách kiên nhẫn, lắng nghe, tuyệt đối không được cáu kỉnh, khó chịu, quát mắng trẻ.
• Dù bận rộn thế nào cũng nên dành 3- 5 tiếng để chơi và học cùng con hằng ngày, điều này cực kỳ quan trọng.
• Lên kế hoạch học tập, sinh hoạt hằng ngày và cần hướng con thực hiện đúng kế hoạch.
• Quan sát và kích thích các nhu cầu của con, cho con thực hiện những điều mà mình mong muốn.
• Sớm hướng dẫn con các hoạt động cá nhân cơ bản như đánh răng, rửa mặt, tắm rửa.
• Quan sát và tìm ra các thế mạnh của con để cố gắng phát huy các điểm này tốt nhất.
• Chủ động biểu đạt cảm xúc thông qua lời nói, biểu cảm khuôn mặt, cách nhấn nhá để con có thể bắt chước và học theo.
• Khi nói chuyện cần kết hợp với các hình ảnh sinh động, thực tế để giúp con ghi nhớ rõ ràng hơn, không nên dạy một cách quá khô khan sẽ không tạo hứng thú cho trẻ.
• Hạn chế tối đa việc cho con tiếp xúc với điện thoại di động, TV.. Thay vào đó có thể cho con nghe nhạc, đọc truyện hay trực tiếp dùng ngôn ngữ, hình thể để miêu tả cho con.
• Tham khảo các phương pháp chữa tự kỷ tại nhà cho con từ các chuyên gia, nhà trị liệu để cùng thực hiện song song tại nhà, tăng thêm hiệu quả.
• Kiểm soát chế độ ăn uống khoa học, phù hợp với con, hạn chế tối đa các thực phẩm có thể gây dị ứng cho trẻ.
• Duy trì thói quen vận động, tập luyện thể thao phù hợp, đưa con ra ngoài nhiều hơn, tránh nhốt trẻ trong nhà quá nhiều.
•  Floortime  – phương pháp chữa tự kỷ chơi trên sàn cũng được đánh giá mang đến nhiều cải thiện khả quan cho trẻ tự kỷ mà phụ huynh nên kiên trì áp dụng tại nhà.
• Không nên phụ thuộc quá nhiều vào các trung tâm chăm sóc trẻ đặc biệt, kể cả khi nơi đó có môi trường nội trú thì sự quan tâm chăm sóc hằng ngày của gia đình vẫn đóng vai trò cực kỳ quan trọng.
• Đưa con đi thăm khám định kỳ để hiểu rõ các tiến triển và áp dụng, thay đổi các phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Với sự phát triển của y tế và công nghệ hiện đại, ngày càng có thêm nhiều phương pháp chữa tự kỷ được ra đời, mang đến nhiều thay đổi tích cực.Tất nhiên dù chưa có phương pháp nào có thể loại bỏ bệnh hoàn toàn nhưng việc ứng dụng đúng cách các phương pháp này sẽ hoàn toàn mang đến cho người tự kỷ chất lượng cuộc sống tốt hơn, thậm chí là tự nuôi sống bản thân, tham gia vào các hoạt động xã hội hay lập gia đình.

Có thể bạn quan tâm:

• Điều trị tự kỷ bằng phương pháp y học cổ truyền
• Châm cứu bấm huyệt chữa trị kỷ có hiệu quả không?
• Dùng âm nhạc trị liệu cho trẻ tự kỷ có hiệu quả không?