Rối loạn trầm cảm dai dẳng có nguy hiểm không?

Rối loạn trầm cảm dai dẳng hay có thể hiểu là trạng thái trầm cảm thường xuyên, trầm cảm mãn tính. Các triệu chứng u buồn, thiếu năng lượng, cảm thấy tuyệt vọng kéo dài liên tục khiến người bệnh có cảm giác rơi vào tuyệt vọng và rất dễ dẫn tới các hành vi tự sát. Người bệnh cần nhanh chóng gặp gỡ bác sĩ tâm thần và các chuyên gia trị liệu để được hỗ trợ điều trị kịp thời.

Biểu hiện của rối loạn trầm cảm dai dẳng

Di truyền, những tổn thương từ quá khứ, những tác động xấu từ cuộc sống hiện tại hay sự thiếu hụt các hóa chất trong não bộ chính là một trong những nguyên nhân gây trầm cảm. Các triệu chứng này khiến người bệnh luôn trong trạng thái u buồn, mệt mỏi, toàn thân như không còn chút năng lượng nào và chỉ luôn nghĩ về những điều tiêu cực nên thường có xu hướng muốn làm đau bản thân.

Rối loạn trầm cảm dai dẳng hay còn được gọi với những cái tên khác như trầm cảm mãn tính, trầm cảm kinh niên. Các triệu chứng này đã có thể âm thầm diễn biến kéo dài trong 2 năm, hút cạn kiệt năng lượng của người bệnh nhưng lại không được phát hiện. Tình trạng này kéo dài làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, công việc và các mối quan hệ của người bệnh.

Một số biểu hiện cụ thể của rối loạn trầm cảm dai dẳng như

• Luôn trong trạng thái buồn, trống rỗng mà không rõ nguyên nhân
• Vô cảm với tất cả mọi thứ, mất hứng thú với tất cả các hoạt động hằng ngày
• Thường ngồi thẫn thờ, suy nghĩ vô định, khó tập trung vào bất cứ thứ gì
• Luôn có cảm xúc tiêu cực, khó vui vẻ ngay cả khi đang trong thời điểm, tình huống vui vẻ và hạnh phúc
• Làm gì cũng chậm chạp, lơ đãng
• Tính khí thất thường, dễ cáu gắt, dễ bị kích động, dễ khóc lóc
• Khó khăn trong việc đưa ra các quyết định hay lựa chọn một điều gì đó
• Luôn trong trạng thái uể oải, thiếu năng lượng, không muốn làm gì, chỉ muốn nằm một chỗ
• Tránh xa nơi đông người, tránh xa các hoạt động xã hội, chỉ muốn ở một mình
• Gặp vấn đề về giấc ngủ, ngủ quá nhiều hoặc mất ngủ nặng hoặc có thể thường gặp ác mộng
• Lòng tự trọng thấp, luôn có cảm giác rằng mình vô dụng, thất bại, kém cỏi, luôn tự chê trách bản thân
• Có cảm giác tội lỗi và suy nghĩ về nhiều thứ, ám ảnh về quá khứ, thường sống trong quá khứ
• Ăn không ngon, có cảm giác chán ăn hoặc đôi khi có thể ăn nhiều quá mức
• Trở nên nhạy cảm hơn với mọi thứ xung quanh
• Khó khăn trong việc chia sẻ, trò chuyện với ai, thường có tìm được công việc lâu dài do luôn trong trạng thái chán nản, tuyệt vọng, lơ đãng, làm việc kém năng suất
• Gặp một số vấn đề về thể chất, chẳng hạn như đau lưng, đau đầu, đau bụng, sụt cân, buồn nôn và không có ham muốn tình dục

Các triệu chứng rối loạn trầm cảm dai dẳng thường kéo dài ít nhất trong 2 năm và diễn ra theo từng đợt, mỗi đợt khoảng vài tháng với cường độ có thể thay đổi khác nhau. Bên cạnh đó, có thể các các đợt trầm cảm nặng có thể xuất hiện trước hoặc trong thời gian rối loạn trầm cảm dai dẳng, triệu chứng này được gọi là trầm cảm đúp.

Nguyên nhân gây rối loạn trầm cảm dai dẳng

Thực tế các nguyên nhân chính xác gây rối loạn trầm cảm dai dẳng vẫn chưa thể xác minh. Các nghiên cứu mới tạm thời chỉ ra nó có thể liên quan đến các yếu tố sinh học trong não bộ, di truyền cùng một số tác động khác. Việc chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh cũng gây ảnh hưởng rất nhiều đến tiến độ điều trị bệnh dứt điểm.

Cụ thể, một số nguyên nhân được cho là có liên quan đến nguyên nhân gây bệnh bao gồm

• Khác biệt sinh học: Sự thay đổi về  thể chất trong não của các chất sinh học trong não bộ được cho là có liên quan đến nguyên nhân gây bệnh, tuy nhiên vẫn chưa rõ cơ chế gây ra tình trạng này
• Các hóa chất trong não bộ: Ảnh hưởng từ hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ cũng là một trong những nguyên nhân gây trầm cảm cũng như rối loạn trầm cảm dai dẳng. Đặc biệt Dopamine, Norepinephrine và Serotonin chính là ba chất có liên quan trực tiếp đến căn bệnh này
• Di truyền: Nghiên cứu cho thấy có khoảng 40% những người bị trầm cảm có thể liên quan đến gen, đặc biệt nếu cha mẹ hay anh chị bị bệnh thì người con sau này có nguy cơ mắc bệnh gấp 3 lần. Ngoài ra tình trạng này còn liên quan đến sự ảnh hưởng trong quá trình dạy dỗ, tương tác, chăm sóc con hằng ngày.
• Tác động từ môi trường bên ngoài: Hầu hết người bị trầm cảm dai dẳng đều từng gặp một sự kiện nào đó tác động quá với sức chịu đựng bình thường của bản thân. Chẳng hạn chuyện công việc, nợ nần, mất người thân, bị lừa dối… Các tình huống này nếu không nhanh chóng được giải quyết sẽ khiến tinh thần của người bệnh luôn trong trạng thái u uất, căng thẳng nên dẫn đến trầm cảm dai dẳng.

Rối loạn trầm cảm dai dẳng có nguy hiểm không?

Người bị rối loạn trầm cảm dai dẳng luôn có cảm giác như toàn thân bị rút cạn kiệt năng lượng, không còn muốn làm gì, ăn gì dù trước đó từng rất thích thú với các hoạt động đó. Cảm xúc u uất cứ ngập tràn trong tâm trí làm người bệnh có cảm giác như vừa rơi xuống một cái giếng sâu u tối, dù làm cách nào cũng không thể trèo lên được. Càng cố gắng thì người bị đau đớn vẫn là họ, toàn thân thì trầy trật, toàn vết thương mà tinh thần cũng cực kỳ hoảng loạn.

Các triệu chứng trầm cảm dai dẳng thường diễn ra thành từng đợt, tuy nhiên ở những giai đoạn bình thường thì họ cũng khó có những cảm xúc bình thường. Các đợt trầm cảm mãn tính rất khó kiểm soát làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, tinh thần, công việc và cả các mối quan hệ xung quanh. Ngay chính bản thân họ cũng không thể hiểu được cảm xúc của mình là gì.

Bản  chất của trầm cảm chính là khiến người bệnh cảm thấy vô cùng tuyệt vọng, chán chường, không còn chút cảm xúc nào với cuộc sống. Ngay cả việc thở cũng khiến họ cảm thấy mệt mỏi, chẳng còn thiết tha với điều gì. Bởi thế mà không ít người chọn cách làm đau bản thân hay thậm chí là tự tử như một cách giải tỏa cảm xúc bản thân, cách để giải thoát cho chính mình.

Các chuyên gia cũng có cho biết, rối loạn trầm cảm dai dẳng rất khó điều trị, thậm chí có khoảng 20% bệnh nhân vẫn không thể nào loại bỏ được bệnh hoàn toàn dù đã điều trị liên tục khoảng 2 năm. Bên cạnh đó nếu không có hướng điều trị đúng người bệnh cũng có thể gặp nhiều khó khăn trong việc quay trở lại cuộc sống ổn định bình thường.

Nói chung, rối loạn trầm cảm không đến mức nghiêm trọng như trầm cảm nặng, tuy nhiên các tiến triển của nó lại kéo dài, khó phát hiện sớm nên cũng khó điều trị hơn. Ngay khi cảm thấy những người thân xung quanh hay chính bản thân mình có các dấu hiệu trầm cảm cần nhanh chóng đến bệnh viện chuyên khoa tâm thần hay các trung tâm tâm lý để được hỗ trợ chăm sóc và điều trị càng sớm càng tốt.

Hướng điều trị rối loạn trầm cảm dai dẳng

Việc điều trị rối loạn trầm cảm dai dẳng cần phải có sự hỗ trợ của các bác sĩ thần kinh, chuyên gia tâm lý trị liệu và đặc biệt là sự giúp sức từ gia đình, người thân mới thực sự mang đến kết quả tốt nhất. Thời gian điều trị bệnh cũng khá dài, đòi hỏi những người trong gia đình cũng cần chuẩn bị tinh thần, sự kiên nhẫn để có thể chăm sóc và giúp đỡ người bệnh bất cứ lúc nào.

Điều trị y khoa

Mục đích chính của việc dùng thuốc với những bệnh nhân rối loạn trầm cảm dai dẳng chính là ổn định cảm xúc, cải thiện chất lượng giấc ngủ, đồng thời hạn chế tối đa nguy cơ xuất hiện các hành vi tự làm hại bản thân. Các loại thuốc này không thể loại bỏ hoàn toàn các triệu chứng bệnh nhưng lại rất cần thiết để có thể kiểm soát được các hành vi bất thường khác.

Các loại thuốc chính thường được sử dụng bao gồm

• Nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs)
• Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRIs)
• Nhóm thuốc Serotonin và các chất ức chế tái hấp thu norepinephrine (SNRIs)

Hầu hết việc dùng các thuốc này đều giúp cân bằng tâm trạng ổn định cho người bệnh khiến họ không rơi vào trạng thái quá tuyệt vọng, tuy nhiên cũng không giúp người bệnh vui vẻ nhanh chóng được. Mặt khác thuốc cũng luôn kèm theo rất nhiều tác dụng phụ không tốt, chẳng hạn một số vấn đề về dạ dày, giấc ngủ nên người bệnh cần tuân thủ tuyệt đối liều dùng theo chỉ định của bác sĩ.

Ngoài ra, hiện nay một số phương pháp mới trong điều trị trầm cảm cũng đang được áp dụng cho người bệnh như

Điều trị tại nhà và sự hỗ trợ từ gia đình

Rối loạn trầm cảm dai dẳng mặc dù nguy hiểm nhưng hầu hết đều sẽ được điều trị tại nhà chứ chưa đến mức phải điều trị nội trú ở bệnh viện. Do đó sự hỗ trợ từ gia đình cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình giúp người bệnh lấy lại tinh thần lạc quan, sớm hòa nhập với cuộc sống bình thường hằng ngày.

Gia đình cũng được khuyến khích tham gia trị liệu tâm lý bởi quá trình chăm sóc và hỗ trợ người bị trầm cảm cũng không hề dễ dàng. Những cảm xúc tiêu cực của họ rất dễ “lây lan” khiến những người xung quanh dù là người tích cực đến đâu nhưng cũng cảm thấy có phần mệt mỏi, chán chường theo, thậm chí có những trường hợp còn muốn từ bỏ chăm sóc với người trầm cảm. Vì vậy tham gia trị liệu tâm lý chính là cách để tinh thần những người chăm sóc khỏe mạnh hơn cũng như biết cách hỗ trợ chăm sóc đúng cách cho người trầm cảm.

Một số phương pháp chăm sóc và hỗ trợ người bị rối loạn trầm cảm dai dẳng tại nhà như

• Trò chuyện, chia sẻ những vấn đề từ thường ngày đến cá nhân cùng người bệnh, tuy nhiên không nên ép họ phải nói chuyện. Bạn có thể bắt đầu từ việc chia sẻ vấn đề của chính bản thân mình để khơi gợi cảm xúc từ người bệnh.
• Nhắc nhở người bệnh đi ngủ sớm, uống thuốc đúng giờ, đúng liều. Nên khuyến khích người bệnh đi ngủ trước 23h, càng thiếu ngủ tâm trí sẽ càng tiêu cực và dễ bị kích thích, cáu kỉnh hơn
• Chăm sóc sức khỏe thể chất thông qua việc bổ sung đầy đủ dinh dưỡng hằng ngày, đặc biệt tăng cường rau xanh, các loại trái cây tươi mới
• Tránh xa bia rượu, thuốc lá, đồ uống có cồn hay các loại chất kích thích khác
• Khuyến khích người bệnh cùng đi ra ngoài và tham gia các hoạt động thể chất như chạy bộ, bơi lội, đạp xe, leo núi hay chơi các môn thể thao đồng đội
• Rủ người bệnh tham gia các bộ môn như thiền hay yoga đều rất tốt cho tâm trí, tinh thần, giấc ngủ và sức khỏe của người bệnh
• Một số biện pháp giúp người bệnh thư giãn tinh thần như ngâm chân với thảo dược, tắm nước ấm, hít thở tinh dầu, nghe nhạc, đọc sách
• Không nên coi người bệnh là “người bệnh” và đối xử đặc biệt một cách thái quá. Trong cuộc sống hằng ngày vẫn nên nhờ sự hỗ trợ của họ chẳng hạn như nhờ nấu cơm, dọn dẹp nhà cửa.. điều này sẽ giúp người bệnh có cảm giác mình không vô dụng, không cô đơn
• Gặp gỡ bác sĩ và các chuyên gia tâm lý định kỳ theo đúng lịch trình hay nhờ can thiệp hỗ trợ ngay khi cần thiết

Trị liệu tâm lý

Liệu pháp tâm lý thực chất là một trong những biện pháp chính được khuyến khích cho người bị rối loạn trầm cảm dai dẳng. Theo đó, các chuyên gia tâm lý sẽ trò chuyện, chia sẻ với người bệnh để tìm được nguồn gốc, căn nguyên vấn đề. Khi đã hiểu rõ những vướng mắc trong tâm trí khiến người bệnh luôn bị “giam cầm” trong sự tuyệt vọng, từ đó đưa ra hướng giải quyết phù hợp cho từng người.

Một trong những yếu tố quan trọng để có thể điều trị rối loạn trầm cảm dai dẳng chính là người bệnh cần thực sự trung thực với nhà trị liệu. Cần nói hết những suy nghĩ, cảm xúc ở hiện tại và quá khứ, những sự kiện khiến bản thân cảm thấy đau khổ. Chỉ khi bạn thực sự trung thực với cảm xúc của bản thân, sẵn sàng mở lòng chia sẻ thì mới thực sự điều trị có hiệu quả.

Tùy từng tình trạng của thân chủ mà nhà trị liệu sẽ đưa ra hướng hỗ trợ phù hợp. Không chỉ hướng tới các biện pháp giúp người bệnh thả lỏng tinh thần, buông bỏ lớp phòng bị mà còn hướng dẫn cách thư giãn tinh thần, thiết lập mục tiêu cho cuộc sống hay học cách đối phó với căng thẳng. Những cảm xúc tiêu cực, xấu xí xa rời thực tế của người bệnh sẽ được thay thế bằng những điều tích cực đúng đắn hơn.

Trị liệu tâm lý được đánh giá thực sự có mang đến nhiều kết quả tích cực cho những người trầm cảm nói chung hay người mắc các vấn đề tâm lý khác nói riêng. Người bệnh nếu đáp ứng tốt với các phương pháp này sẽ ngày càng có tinh thần tích cực, lạc quan hơn, loại bỏ sự chán chường, tuyệt vọng, biết cách biến hóa cuộc sống lạc quan, đa sắc màu hơn.

Rối loạn trầm cảm dai dẳng có thể tiềm ẩn rất nhiều vấn đề nguy hiểm nếu người bệnh không nhanh chóng phát hiện và có hướng điều trị đúng cách. Học các trung thực cảm xúc của bản thân, tìm kiếm sự giúp đỡ và yêu thương bản thân nhiều hơn chính là cách để điều trị cũng như phòng tránh nguy cơ mắc căn bệnh này hiệu quả nhất.

Có thể bạn quan tâm:

• Trầm cảm không điển hình là gì? Làm sao nhận diện?
• Rối loạn nhân cách kịch tính (HPD): Cách nhận biết và chữa trị
• Phân biệt giữa trầm cảm sau sinh và chứng loạn thần sau sinh