Trẻ Sơ Sinh Có Bị Tự Kỷ? Làm Sao Nhận Biết?
Ít cười, ít bắt chước, ít chịu tương tác với cha mẹ là một trong những dấu hiệu của trẻ sơ sinh bị tự kỷ, tuy nhiên thường cũng khá mơ hồ và khó nhận biết. Phụ huynh khi nhận thấy con có những biểu hiện bất thường trong việc tương tác hay biểu cảm cần đưa con đến các cơ sở chuyên về tự kỷ để thăm khám có những chẩn đoán chính xác nhất.
Trẻ sơ sinh có bị tự kỷ hay không?
Tự kỷ có tên khoa học là Autism Spectrum Disorder – ASD là một dạng rối loạn khiếm khuyết bẩm sinh, có triệu chứng điển hình là rối loạn nghiêm trọng trong khía cạnh giao tiếp xã hội, trò chuyện và các hành vi. Hội chứng này gây ảnh hưởng về nhiều mặt nên được xếp vào nhóm rối loạn phát triển lan tỏa ( có nghĩa là lan tỏa đến các hoạt động sống, hay cả các hoạt động về mặt tâm thần).
Trẻ sơ sinh có bị tự kỷ hay không thì câu trả lời hoàn toàn là có bởi đây là một rối loạn bẩm sinh có liên quan nhiều đến gen. Các yếu tố môi trường bên ngoài sau khi con đã sinh ra hầu như không tác động đến nguyên nhân hình thành hội chứng này, hoặc nếu có thì sẽ làm trầm trọng hơn các triệu chứng. Điều này có nghĩa là một đứa trẻ tự kỷ thì sinh ra đã mắc rối loạn này hay chính xác hơn thì đây là một rối loạn bẩm sinh.
Theo các chuyên gia, các dấu hiệu của trẻ sơ sinh bị tử kỷ thường xuất hiện ở giai đoạn 12- 18 tháng tuổi và phụ huynh có thể nhìn rõ được các bất thường này từ con. Ngoài ra theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ cho rằng ở giai đoạn 9 tháng tuổi, trẻ sơ sinh cũng đã bộc lộ các triệu chứng tự kỷ trong khi Tổ chức Khoa học Tự kỷ đã chỉ ra các dấu hiệu này đã bắt đầu xuất hiện ở trẻ dưới 2 tháng tuổi.
Trẻ sơ sinh bị tự kỷ nếu phát hiện sớm và can thiệp sớm sẽ đem đến rất nhiều tiên lượng cho cuộc sống, tương lai của con. Rất nhiều phụ huynh khi phát hiện và can thiệp điều trị ngay từ đầu đã giúp trẻ hoàn toàn có thể hòa nhập với cuộc sống bình thường, có thể đi học và làm việc như bạn bè đồng trang lứa và trở thành những người có ích cho xã hội.
Thực tế thì ở giai đoạn 1- 3 tuổi mới là thời điểm có thể phát hiện tự kỷ dễ dàng nhất bởi các triệu chứng sẽ được bộc lộ hết trước 5 tuổi. Tuy nhiên có không ít phụ huynh vì thiếu sự quan tâm đến con hoặc vì chủ quan mà thậm chí đến 10 tuổi mới có thể phát hiện trẻ mắc tự kỷ. Việc can thiệp điều trị cho con lúc này đã quá muộn, mọi biện pháp chỉ có thể giúp con nâng cao nhận thức và cải thiện các tương tác xã hội tốt hơn.
Nói chung với băn khoăn trẻ sơ sinh có bị tự kỷ không thì đáp án chính là có. Mỗi phụ huynh nên trang bị cho mình đầy đủ kiến thức về hội chứng này, qua đó có thể sớm phát hiện các triệu chứng bất thường ở con nếu có và có hướng can thiệp kịp thời nhất.
Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tự kỷ
Một trong những vấn đề khiến việc can thiệp cho trẻ tự kỷ hiện nay gặp nhiều khó khăn chính là phụ huynh thường phát hiện bệnh rất muộn. Ở giai đoạn sơ sinh các triệu chứng có thể chưa quá rõ ràng nhưng trong giai đoạn 12 tháng tuổi trở lên thì các dấu hiệu đã rõ rệt hơn rất nhiều. Tuy nhiên vì chủ quan cũng như không đủ kiến thức nên nhiều phụ huynh chỉ cho rằng con chậm chạp, nhút nhát chứ ít cho rằng con mắc chứng tự kỷ.
Như đã nói, thực tế các dấu hiệu trẻ sơ sinh tự kỷ ở giai đoạn dưới 12 tháng tuổi thường chưa quá rõ ràng, tuy nhiên phụ huynh có thể chú ý nếu con có các biểu hiện sau đây
Biểu cảm hạn chế, không biết bắt chước
Theo các chuyên gia, trẻ khi lên 4 tháng tuổi thường đã biết bộc lộ cảm xúc bằng cách khóc hay cười khi được cha mẹ trêu chọc. Trẻ trên 6 tháng tuổi có thể hiểu được giọng điệu, biểu cảm của cha mẹ là đang trêu đùa hay la mắng chúng và đáp trả lại. Chẳng hạn khi thấy cha mẹ cau mày và nói với tông giọng lớn con có hiểu là cha mẹ đang không vui và đang quát chúng thì bé sẽ biểu hiện bằng việc mếu, khóc.
Tương tự trẻ khi tiếp xúc với cha mẹ hằng ngày cũng có thể tập dần việc bắt chước các biểu cảm của cha mẹ, hoặc thậm chí một số trẻ còn biết các đùa giỡn, trêu đùa lại. Nếu trẻ ở 9 tháng tuổi không có các biểu hiện này, khuôn mặt không biết biểu cảm thì phụ huynh cần dành nhiều quan tâm hơn. Trẻ sơ sinh bị tự kỷ cũng có thể đáp lại với các tình huống xung quanh bằng những biểu hiện không phù hợp.
Trẻ sơ sinh bị tự kỷ thường ít cười hoặc không cười
Bé sơ sinh đã biết cười ngay trong tháng đầu, tuy nhiên trong 2 tháng đầu thường là cười theo phản xạ tự nhiên. Từ sau 2 tháng con đã biết cười thông qua các tình huống bên ngoài, chẳng hạn khi thấy cha mẹ cười hay khi gặp ông bà làm con vui thì con cũng tự cười và phấn khích. Ở tháng thứ 6 con hoàn toàn có thể cười to thành tiếng, chẳng hạn như khi đùa thọc lét với cha mẹ.
Tuy nhiên với nhóm trẻ sơ sinh bị tự kỷ con thường rất ít cười hoặc cười ở những tình huống không phù hợp. Ngay cả khi gặp cha mẹ, dù bé khá cuốn cha mẹ nhưng cũng sẽ không cười. Phụ huynh khi thấy các dấu hiệu nhận biết trẻ bị tự kỷ này cần nhanh chóng đưa con đến bệnh viện để kiểm tra.
Thiếu sự giao tiếp bằng mắt
Một biểu hiện cũng có thể thấy rõ ràng ở những trẻ tự kỷ, kể cả trẻ sơ sinh chính là thiếu sự giao tiếp bằng mắt. Ví dụ khi cha mẹ gọi hoặc chỉ vào một vật gì đó con sẽ nhìn theo, đó chính là sự tương tác bình thường. Ngay từ thời điểm 9 tháng tuổi trẻ có thể giao tiếp bằng mắt rất rõ ràng nhưng ở trẻ tự kỷ sẽ không thể hiểu được tín hiệu này nên thường từ chối.
Mặt khác ở ánh mắt của trẻ sơ sinh bị tự kỷ cũng thường khá đờ đẫn, thiếu linh hoạt, không thể hiện được sự hiếu kỳ của trẻ với các vấn đề xung quanh cuộc sống. Ở những nhóm trẻ lớn hơn cũng thường từ chối nhìn vào ánh mắt của người khác nên con cũng không hiểu được cảm xúc của mọi người.
Không phản ứng lại khi người khác gọi
Việc hằng ngày cha mẹ gọi tên có thể hình thành cho con một phản ứng khi được nghe tên đó. Chẳng hạn nếu ngày nào bố mẹ cũng dùng tên “cún” để gọi con thì bé sẽ thể hiện sự vui mừng, khóc hay cười khi nghe được gọi tên. Điều này sẽ không xảy ra nếu trẻ sơ sinh bị mắc chứng tự kỷ. Ở những nhóm trẻ lớn hơn cũng cũng sẽ phớt lờ khi được gọi tên hoặc được ai đó hỏi tên là gì.
Biểu hiện này sẽ được thể hiện rõ hơn khi con trên 12 tháng tuổi thì lúc này con đã bập bẹ nói và có các phản ứng rõ ràng. Nếu phụ huynh gọi tên con hay thậm chí đứng trước mặt để gọi tên nhưng con thường phớt lờ, chỉ làm một việc mà con tập trung thì phụ huynh cũng cần bắt đầu chú ý theo dõi các biểu hiện của con nhiều hơn.
Trẻ bị tự kỷ thường ít gây sự chú ý
Trẻ sơ sinh thường cũng thích gây sự chú ý cho cha mẹ bằng cách cười hay khóc lớn, bởi chúng có thể nhận thức được khi khóc thì cha mẹ sẽ xuất hiện. Với trẻ sơ sinh bị tự kỷ thường sẽ không có các biểu hiện này, ngay cả khi nằm một mình con cũng thường nằm yên mà không gây ra bất cứ sự chú ý nào, ngay cả khi không có cha mẹ.
Một số người thường cho rằng do bé ngoan nên không nhận ra đây là những biểu hiện bất thường của con. Ở những nhóm trẻ lớn hơn con cũng có xu hướng tự chơi một mình hoặc chỉ chơi với một người mà con cảm thấy thân thiết. Có biểu hiện này là do sự khó khăn trong việc thiết lập các mối quan hệ ở trẻ tự kỷ.
Tăng động quá mức hoặc quá nhạy cảm
Mặc dù trẻ tự kỷ thường có xu hướng thích một mình, không thích gây chú ý nhưng trong một vài trường hợp con cũng trở nên tăng động quá mức, chẳng hạn như quấy khóc không ngừng, không thể nào dỗ con được trong một thời gian dài. Đôi khi con cũng trở nên khó ngủ, khó chịu không lý do khiến cha mẹ vô cùng khó khăn trong việc dỗ bé.
Một trong những vấn đề thường gặp ở những trẻ bị tự kỷ, bao gồm cả trẻ sơ sinh chính là khá nhạy cảm với âm thanh, mùi hương hay thị giác.. Chẳng hạn đôi lúc việc bố mẹ đi lại trong phòng dù rất nhẹ nhàng cũng khiến bé bị giật mình và quấy khóc không ngừng. Hay chỉ một chút ánh sáng lọt vào phòng cũng làm con không ngủ được, quấy khóc mà phụ huynh không biết vì sao.
Trẻ chậm nói
Chậm nói cũng là một trong những triệu chứng khá rõ ràng của những trẻ tự kỷ, tuy nhiên đôi khi cũng có thể nhầm với chứng chậm nói. Thực tế tự kỷ và chậm nói có thể mắc đồng thời cùng nhau nhưng không phải cứ trẻ chậm nói là bị tự kỷ. Đồng thời chậm nói cũng dễ can thiệp hơn tự kỷ. Dù vậy vẫn cần phải thăm khám chuyên môn mới có thể biết chính xác con đang rơi vào tình trạng nào và có thể điều trị tốt nhất.
Thông thường ở giai đoạn 3 tháng tuổi, trẻ đã có thể nắm bắt được những gì diễn ra xung quanh, ngôn ngữ của cha mẹ, thậm chí còn là nghe, “hóng chuyện” cực kỳ hứng thú. Có những nhóm trẻ từ 6 tháng tuổi đã bi bô tập nói, 9 tháng tuổi đã có thể nói được từ đơn, 12 tháng tuổi đã có thể nói được cụm 4-5 từ. Một số trẻ có thể biết nói chậm hơn (không liên quan đến bệnh) nhưng hầu như trong 1 năm đầu đời con đã có thể nói bi bô vài từ.
Mặt khác theo các chuyên gia, ngôn ngữ và tiếng động của trẻ cũng khá đặc biệt. Những âm thành này có thể giống như tiếng gõ, âm thanh, tiếng cười khá vô nghĩa, con có thể tự biểu lộ chứ không nhằm mục đích giao tiếp. Nếu cha mẹ hỏi con lại không biểu hiện những ngôn ngữ này.
Chính do đó nếu thấy con ở các giai đoạn trên không hề có dấu hiệu nói ê a , không tập nói theo cha mẹ, không “hóng chuyện”, đến 12 tháng tuổi không bi bô, 16 tháng tuổi chưa nói được từ đơn thì nguy cơ trẻ sơ sinh bị tự kỷ là rất cao.
Chậm vận động, thiếu các điệu bộ cử chỉ
Dân gian có câu “3 tháng biết lẫy, bảy tháng biết bò, chín tháng lò dò biết đi” để diễn tả các giai đoạn vận động bình thường của một đứa trẻ. Cùng với tiến trình này thì con cũng bắt đầu có thể các điệu bộ cử chỉ ( dưới sự chỉ dạy của cha mẹ) như vỗ tay, vẫy tay tạm biệt để thể hiện cảm xúc mỗi khi vui mừng; đạp chân nếu người bế không phải người quen biết..
Với trẻ tự kỷ thì các triệu chứng này hầu như hoặc rất ít diễn ra hoặc diễn ra rất muộn, ngay cả khi cha mẹ đã hỗ trợ hướng dẫn con hằng ngày. Hoặc các hoạt động vận động, cử chỉ này của con diễn ra cũng rất chậm chạp, con thường ít phản ứng lại.
Dù vậy vẫn có một số trẻ có thể bỏ qua giai đoạn lẫy hoặc bò để tiến đến giai đoạn biết đi luôn, vì thế nên không phải cứ trẻ sơ sinh chậm vận động là bị tự kỷ nên phụ huynh cũng cần chú ý.
Làm thế nào nếu trẻ sơ sinh bị tự kỷ?
Nếu phát hiện trẻ sơ sinh có các dấu hiệu bị tự kỷ, tốt nhất phụ huynh nên theo dõi thêm các triệu chứng để xem có có đầy đủ các đặc điểm không, sau đó đưa con đến các trung tâm chuyên về khám và can thiệp tự kỷ để được chẩn đoán chính xác nhất.
Khoảng sau 12 tháng các biểu hiện của bé mới bắt đầu rõ ràng hơn, các chẩn đoán về tự kỷ mới có thể đưa ra chính xác nhất còn ở trước giai đoạn này cũng thường chưa khẳng định rõ được điều gì. Tuy nhiên nếu phát hiện sớm và can thiệp sớm vào các biểu hiện bất thường của con hoàn toàn có thể làm thuyên giảm các triệu chứng, giúp con có cuộc sống bình thường như các bạn đồng trang lứa.
Tất nhiên tự kỷ là hội chứng bẩm sinh bà không thể chữa khỏi, các dấu hiệu vẫn có thể theo con đến suốt đời. Việc can thiệp sớm hoàn toàn có thể giúp trẻ sơ sinh bị tử kỷ dần nắm bắt được các kỹ năng xã hội, học cách giao tiếp, tự lập và trở thành một người có ích cho xã hội, không phải phụ thuộc vào gia đình.
Điều phụ huynh cần làm nhất chính là dành thời gian trò chuyện và giao tiếp với con nhiều hơn, tạo môi trường sống thích hợp để nâng cao dần các kỹ năng trong cuộc sống. Sự kiên trì trong giáo dục và chăm sóc của cha mẹ cũng đóng một vai trò quan trọng để giảm dần các dấu hiệu tự kỷ ở trẻ nhỏ. Dạy trẻ tại nhà theo chương trình cá biệt hóa, kích thích sự phát triển về thị giác ngôn ngữ, hành vi, cấu trúc và dự đoán sẽ giúp con hoàn toàn có khả năng sinh hoạt, học tập và phát triển như những đứa trẻ bình thường khác.
Ngoài ra để hỗ trợ con tốt hơn phụ huynh cũng nên tham gia các khóa học cho cha mẹ có con bị tử kỷ để hiểu rõ hơn về hội chứng này cũng như biết cách hỗ trợ con tốt nhất. Hiện nay các chương trình giáo dục này cũng đang ngày càng có nhiều hơn, đem đến nhiều kiến thức quan trọng trong quá trình nuôi dưỡng và dạy trẻ tự kỷ tại nhà.
Khi trẻ lớn hơn phụ huynh nên đưa con đến các trung tâm giáo dục và can thiệp chuyên biệt dành cho trẻ mắc chứng tự kỷ để có hướng can thiệp phù hợp nhất. Nếu con có các biểu hiện dễ bị kích động, không chịu giao tiếp cùng cha mẹ, không giao lưu với bạn bè cũng cần đưa con đến các trung tâm tâm lý để được hỗ trợ, tránh nguy cơ con bị trầm cảm hay rối loạn lo âu.
Trẻ sơ sinh bị tự kỷ cần nếu sớm phát hiện và can thiệp ngay từ “thời điểm vàng” thì con hoàn toàn có thể tự lập, hòa nhập với cuộc sống và trở thành người có ích cho xã hội. Mỗi phụ huynh cần trang bị đầy đủ các kiến thức về các bệnh lý có thể gặp phải ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, từ đó có hướng phòng tránh tốt nhất ngay từ giai đoạn đầu mang thai.
Có thể bạn quan tâm:
- Trẻ tự kỷ nên kiêng gì tốt nhất?
- 4 Nguyên nhân khiến trẻ bị tự kỷ và cách phòng tránh
- Liệu trẻ sơ sinh có bị trầm cảm? Làm sao nhận biết?
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!