Nghiện rượu và trầm cảm: Mối quan hệ và giải pháp xử lý

Nghiện rượu bia và bệnh trầm cảm tưởng chừng là hai vấn đề hoàn toàn khác nhau nhưng lại có mối liên hệ vô cùng mật thiết. Chứng nghiện rượu lâu ngày sẽ làm gia tăng nguy cơ phát triển các bệnh về tâm thần. Ngược lại, tình trạng bệnh tâm thần, trầm cảm sẽ khiến cho người bệnh có xu hướng lạm dụng rượu bia nhiều hơn.

Mối liên hệ giữa nghiện rượu và trầm cảm

Một số người uống rượu để giao tiếp, gặp gỡ đối tác, vui chơi, giải trí cùng với bạn bè, đồng nghiệp. Một số khác cũng có thể tìm đến bia rượu để giải sầu, xua tan buồn phiền sau khi chia tay, thất nghiệp hoặc gặp phải chuyện gì đó không được như ý muốn.

Trong thực tế, rượu bia được xem như một chất kích thích khi dung nạp vào cơ thể chúng sẽ bắt đầu tác động đến bộ não và tạo nên các cảm giác hưng phấn, hứng khởi, từ đó xoa dịu tốt các đau khổ, tổn thương và áp lực. Ngoài ra, uống rượu còn giúp tạo cảm giác buồn ngủ, sau khi uống vài ly rượu bạn sẽ cảm thấy thoải mái và thư giãn hơn rất nhiều.

Nếu thỉnh thoảng uống một chút bia rượu thì không ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe cũng như các sinh hoạt đời sống hàng ngày. Tuy nhiên nếu bạn lạm dụng quá nhiều rượu bia sẽ gây nên rất nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe, đặc biệt là làm gia tăng nguy cơ phát triển bệnh trầm cảm.

Các chuyên gia cho biết rằng, tình trạng nghiện rượu bia nặng và chứng bệnh trầm cảm có mối quan hệ rất mật thiết với nhau. Tuy nhiên, nhiều người đặt ra câu hỏi rằng “Uống rượu nhiều dẫn đến trầm cảm hay trầm cảm gây ra chứng nghiện rượu?”.

Theo số liệu thống kê nhận thấy rằng, có đến hơn 1/3 tổng số người bị trầm cảm nặng đều gặp phải các vấn đề về bia rượu. Các chuyên gia cho biết rằng, thường thì chứng trầm cảm xuất hiện trước. Theo nghiên cứu thì trẻ em, thanh thiếu niên bị trầm cảm sẽ có xu hướng sử dụng rượu bia nhiều hơn gấp 2 lần so với những trẻ có sức khỏe tinh thần bình thường.

Các nhà nghiên cứu cho biết, phụ nữ sẽ có nguy cơ bị nghiện rượu bia nặng gấp đôi so với bình thường nếu họ mắc chứng bệnh trầm cảm. Khi họ suy sụp, bế tắc và tuyệt vọng họ sẽ có nhiều xu hướng sử dụng rượu bia như một loại thuốc giải tỏa nỗi buồn phiền.

Tuy nhiên, càng uống nhiều rượu bia càng làm cho chứng trầm cảm càng trở nên tồi tệ hơn. Những vấn đề khó khăn, khúc mắc không được giải quyết, kèm theo đó là hàng loạt các chất kích thích được dung nạp vào cơ thể khiến cho tinh thần và thể chất của người bệnh càng trở nên suy kiệt.

Kết quả từ một cuộc nghiên cứu chuyên khoa cho thấy, có đến hơn 40% các trường hợp nam giới sau khi sử dụng rượu bia đã thực hiện hành vi tự sát. Trong đó có đến gần 70% các trường hợp tự sát thành công đều nhận thấy có sử dụng rượu bia trước đó. Những vụ bạo lực, đánh nhau, giết người cũng có sự tham gia của bia rượu.

Theo số liệu thống kê về tình trạng sức khỏe tâm thần do rượu cho biết rằng, sự hủy hoại và tự tử thường sẽ xuất hiện nhiều hơn với những trường hợp thường xuyên lạm dụng rượu bia. Sử dụng quá nhiều rượu bia sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm.

Rượu bia được xem là chất gây trầm cảm. Tức là càng uống nhiều rượu bia bạn sẽ càng cảm thấy đau khổ và buồn tủi. Cơ thể dung nạp quá nhiều chất kích thích sẽ làm cho hư tổn các bộ phận bên trong, tổn thương não và dẫn đến các triệu chứng trầm cảm.

Trong thực tế, khi uống quá nhiều, bạn thường sẽ dễ đưa ra các quyết định, lựa chọn sai lầm. Hoặc có thể thực hiện các hành động mất kiểm soát, thiếu suy nghĩ. Kết quả là bạn sẽ mất việc, sử dụng hết tiền, rạn nứt các mối quan hệ,…Điều này làm cho bạn càng trở nên buồn bã và tuyệt vọng hơn.

Có đến hơn 50% các trường hợp bệnh trầm cảm do lạm dụng quá nhiều bia rượu. Các triệu chứng bệnh liên tục kéo dài và duy trì cho đến hết cuộc đời. Trong đó có khoảng 2/3 các trường hợp loạn thần do dùng rượu bia từng phải đối diện với ít nhất một giai đoạn rối loạn cảm xúc, phổ biến nhất là chứng trầm cảm.

Tuy rằng nghiện bia rượu và bệnh trầm cảm thường xuyên xuất hiện cùng nhau nhưng vẫn khó có thể khẳng định được chắc chắn vấn đề nào đến trước, vấn đề nào đến sau. Mỗi người bệnh sẽ có trình tự riêng biệt, không có sự đồng nhất.

Tại sao người bệnh trầm cảm lại nghiện rượu và ngược lại?

Như đã chia sẻ ở trên, những người mắc bệnh trầm cảm thường sẽ tìm đến bia rượu như một cách giải tỏa cảm xúc. Họ uống rượu để xoa dịu tâm hồn, tìm kiếm trạng thái hưng phấn và vui vẻ. Ngược lại, những người thường xuyên sử dụng rượu bia sẽ làm cho não bộ dần bị hư tổn, lâu ngày dễ khởi phát các chứng bệnh rối loạn tâm thần, thường gặp nhất là trầm cảm.

Ngoài ra, chứng nghiện rượu bia còn khiến cho tình trạng bệnh trở nên nặng nề và nghiêm trọng hơn. Nếu nghiện rượu bia và bệnh trầm cảm tồn tại song song nhau thì cả hai sẽ càng chuyển biến phức tạp, quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn, đôi khi phải kéo dài cả đời.

Các chuyên gia cho biết rằng, khi uống quá nhiều rượu và uống liên tục trong thời gian dài sẽ khiến chúng ta mệt mỏi, thiếu năng lượng. Các chất có chứa trong rượu bia sẽ có khả năng làm thay đổi cấu trúc hóa học của bộ não, từ đó gia tăng nguy cơ bệnh trầm cảm.

Khi uống rượu, bạn sẽ thấy người như lâng lâng, cảm giác hưng phấn, thoải mái và vô cùng sảng khoái. Tuy nhiên, sau khi sử dụng rượu bia cơ thể sẽ xuất hiện một vài triệu chứng như buồn nôn, lo lắng, bồn chồn và mệt mỏi như đang bị bệnh sau khi tỉnh rượu.

Đồng thời, sau một thời gian lạm dụng, tác dụng của rượu bia cũng sẽ mất đi, người bệnh bắt buộc phải sử dụng với lượng nhiều hơn so với ban đầu mới cảm nhận được sự hưng phấn, vui vẻ. Tuy nhiên, tình trạng này lại vô tình làm cho chứng trầm cảm và nghiện rượu trở nên nặng nề hơn, thậm chí có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng.

Trong thực tế, mối liên hệ giữa bệnh trầm cảm và chứng nghiện rượu bia không phải lúc nào cũng biểu hiện một cách cụ thể, rõ ràng. Một vài nghiên cứu chuyên khoa nhận thấy có một loại gen đặc biệt được cho rằng có sự liên quan đến chức năng của bộ não, gồm cả khả năng tập trung và ghi nhớ thông tin. Những loại biến thể của gen này sẽ có nhiều khả năng làm gia tăng tỉ lệ mắc bệnh trầm cảm và nghiện rượu.

Bên cạnh đó, gia đình và xã hội cũng là các yếu tố góp phần lớn đối với việc hình thành các thói quen, suy nghĩ của con người. Theo nghiên cứu nhận thấy thì những đứa trẻ được sinh ra trong gia đình có quá nhiều sự tổn thương, thường xuyên chứng kiến mâu thuẫn hoặc có cha mẹ là người nghiện rượu thì trẻ sẽ có nhiều khả năng lạm dụng rượu bia, khởi phát các chứng bệnh tâm thần nguy hiểm.

Ngoài ra, chứng nghiện rượu bia và bệnh trầm cảm còn có thể khởi phát do sự tác động của các yếu tố sau đây:

• Ám ảnh trong quá khứ: Những người từng trải qua các sang chấn tâm lý, những sự kiện tổn thương trong quá khứ như bị lạm dụng tình dục, bị bạo hành, bị bỏ rơi sẽ có nhiều nguy cơ bị nghiện rượu và trầm cảm.
• Di truyền: Nếu người thân của bạn từng bị bệnh trầm cảm hoặc có vấn đề liên quan đến rượu thì nhiều khả năng bạn cũng sẽ mắc phải một trong hai tình trạng này, hoặc thậm chí là cả hai.
• Do tính cách, lối sống: Những người có lòng tự trọng thấp, nhút nhát, rụt rè, kỹ năng sống yếu kém, lối sống tiêu cực thì có nhiều nguy cơ bị nghiện rượu và trầm cảm hơn so với người khác.

Dấu hiệu nhận biết bạn đang bị nghiện rượu và trầm cảm

Trầm cảm và nghiện rượu là hai vấn đề hoàn toàn khác nhau nên các biểu hiện của chúng cũng thế. Tùy vào nguyên nhân, mức độ bệnh của mỗi người mà các triệu chứng sẽ có phần riêng biệt. Sau đây là một số dấu hiệu giúp bạn nhận biết được tình trạng này.

Triệu chứng thường gặp của người nghiện rượu:

• Uống rượu liên tục, uống trong nhiều ngày liên tiếp
• Luôn cảm thấy thèm uống rượu, mặc dù trước đó đã uống rất nhiều
• Có thể uống rượu bia vào mọi lúc, mọi nơi, uống không rõ mục đích và uống bất kì thời điểm nào trong ngày.
• Có thể trì hoãn, hủy bỏ các công việc, hoạt động quan trọng để đáp ứng nhu cầu uống rượu của bản thân.
• Dù biết rõ về những hệ lụy và ảnh hưởng của rượu bia nhưng không thể nào ngăn cản được bản thân và uống một cách bất chấp.

Các triệu chứng của người trầm cảm do nghiện rượu:

• Luôn cảm thấy buồn chán, mệt mỏi, ủ rũ, thiếu sức sống.
• Mất hứng thú với hầu hết mọi thứ xảy ra xung quanh, cho dù đó là những hoạt động, sự kiện và bản thân đã từng rất yêu thích trước đó.
• Giảm khả năng tập trung, suy giảm trí nhớ, khó khăn trong việc đưa ra lựa hay quyết định hàng ngày.
• Di chuyển chậm chạp, thiếu năng lượng, dường như không thể hoàn thành tốt bất kì việc gì.
• Có cảm giác bản thân vô dụng, tội lỗi và không có ích cho gia đình, xã hội.
• Rối loạn giấc ngủ, thường sẽ mất ngủ, trằn trọc không ngủ được, ngủ không sâu giấc, hay mơ gặp ác mộng, thức giấc nhiều lần trong đêm. Cũng có trường hợp buồn ngủ liên tục, ngủ li bì.
• Chán ăn, khẩu vị thay đổi bất thường, ăn không ngon miệng hoặc ăn uống mất kiểm soát, ăn liên tục.
• Suy nghĩ tiêu cực, nghĩ về cái chết và có ý định muốn thực hiện hành vi tự sát.

Không phải bất cứ người bệnh nào cũng sẽ xuất hiện các triệu chứng trên đây. Tùy vào tính cách, mức độ bệnh của mỗi người mà họ sẽ có những biểu hiện riêng biệt. Tuy nhiên, khi nhận thấy các biểu hiện bất thường kéo dài liên tục trong khoảng 1 tháng thì bạn cần chủ động tìm gặp chuyên gia để được thăm khám và chẩn đoán chính xác về tình trạng bệnh.

Chẩn đoán, khắc phục tình trạng trầm cảm và nghiện rượu bia

Một điều đáng mừng đó chính là cả hai tình trạng nghiện rượu bia và bệnh trầm cảm đều có thể khắc phục tốt. Nếu chứng trầm cảm có liên quan đến sự nghiện rượu thì chỉ cần một trong hai vấn đề được kiểm soát thì vấn đề còn lại cũng sẽ có sự chuyển biến tốt hơn.

Tuy nhiên, các bác sĩ, chuyên gia tâm lý cho biết rằng, việc điều trị chứng trầm cảm có liên quan đến nghiện rượu bia gặp rất nhiều khó khăn. Người bệnh cần phải hợp tác và có quyết tâm, kiên trì trong thời dài mới có thể phục hồi tốt sức khỏe tinh thần lẫn thể chất.

Ngay khi nhận thấy các triệu chứng bất thường của bệnh thì bạn cần phải tiến hành thăm khám trực tiếp tại các cơ sở chuyên khoa uy tín. Các bác sĩ sẽ tiến hành tìm hiểu và khai thác thông tin về triệu chứng, thói quen của bệnh nhân. Đồng thời có thể cho họ thực hiện một số bài test đánh giá để có thể đưa ra kết luận chính xác nhất.

Sau đó bệnh nhân sẽ được yêu cầu thực hiện một vài xét nghiệm để loại trừ tốt các bệnh lý thực tế gây ra những triệu chứng tương tự. Sau khi đã xác định được cụ thể về một tình trạng bệnh thì bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành tìm hiểu và khai thác sâu hơn về bệnh lý còn lại.

Trong trường hợp người bệnh mắc đồng thời hai chứng nghiện rượu bia và bệnh trầm cảm thì sẽ được tư vấn để lựa chọn điều trị lần lượt các bệnh. Tuy nhiên, các chuyên gia luôn khuyến khích và mong muốn người bệnh khắc phục đồng thời cả hai chứng bệnh cũng một lúc để rút ngắn thời gian điều trị, hơn thế còn giúp cho kết quả cải thiện được tốt hơn.

Thông thường các chuyên gia sẽ tiến hành điều trị bệnh trầm cảm và nghiện rượu bia thông qua các biện pháp sau đây:

1. Điều trị bằng thuốc

Các triệu chứng của bệnh sẽ được kiểm soát tốt nhờ vào một số loại thuốc chuyên dụng. Tuy rằng đây không phải là biện pháp điều trị triệt để các vấn đề nghiện rượu bia và bệnh trầm cảm nhưng nó có thể giúp người bệnh thuyên giảm các triệu chứng nguy hiểm, cân bằng cảm xúc hiệu quả hơn.

Việc dùng thuốc cần phải được chỉ định và có sự hướng dẫn cụ thể của các bác sĩ sức khỏe tâm thần. Tùy vào từng tình trạng bệnh khác nhau mà các chuyên gia sẽ sử dụng riêng lẻ thuốc trầm cảm với một số loại thuốc kiểm soát và làm thuyên giảm cảm giác thèm uống rượu.

Thường thì người bệnh sẽ được kê đơn thuốc chống trầm cảm với liều lượng phù hợp nhằm mục đích ức chế sự gia tăng của các chất dẫn truyền thần bên trong não bộ. Ngoài ra, bác sĩ sẽ cân nhắc để lựa chọn thêm một số loại thuốc có tác dụng cai rượu, giúp người bệnh hạn chế cảm giác thèm và không sử dụng quá nhiều rượu bia.

Tuy nhiên, các loại thuốc này đều có khả năng gây ra một số tác dụng phụ ngoài ý muốn. Vì thế, người bệnh cần thực sự cẩn trọng trong việc sử dụng. Tốt nhất người thân trong gia đình nên theo dõi và cho bệnh nhân uống thuốc để tránh tình trạng sử dụng không đúng liều lượng, sử dụng thuốc không đúng chỉ định hoặc ngừng sử dụng thuốc đột ngột.

2. Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu là phương pháp được áp dụng thường xuyên trong quá trình cải thiện các vấn đề về sức khỏe tâm thần, trong đó có chứng trầm cảm và nghiện rượu bia. Với liệu pháp này người bệnh sẽ được gặp gỡ và trò chuyện trực tiếp với chuyên gia tâm lý. Với những kỹ thuật chuyên môn và kinh nghiệm trong nghề, chuyên gia sẽ biết cách khai thác thông tin, biết được nguyên nhân gốc rễ gây ra bệnh.

Sau đó, họ sẽ giúp cho bệnh nhân nhận thức được rõ về các hành vi, suy nghĩ sai lệch của bản thân, giúp họ dần thay đổi theo chiều hướng tích cực và đúng đắn hơn. Ngoài ra, liệu pháp còn hướng đến việc giúp cho bệnh nhân biết cách cân bằng cảm xúc, kiểm soát tâm trạng khi đối diện với những tình huống khó khăn, cản trở trong cuộc sống.

3. Phục hồi chức năng

Nghiện rượu bia cũng giống như tình trạng nghiện ma túy, người bệnh sẽ phụ thuộc rất nhiều vào các chất kích thích này. Vì thế, nếu bắt buộc họ phải ngừng sử dụng một cách đột ngột sẽ vô tình gây ra hàng loạt các hệ lụy nguy hiểm, nhiều nguy cơ hình thành các phản ứng tiêu cực đe dọa đến tính mạng của người bệnh và cả những người xung quanh.

Vì thế, đối với các trường hợp bệnh trầm cảm do nghiện rượu nặng thì các chuyên gia luôn khuyến khích họ đến điều trị tại những cơ sở chuyên về phục hồi chức năng. Tại đây họ sẽ được áp dụng các phương pháp phù hợp để dần thay đổi tần suất sử dụng rượu bia nhưng không làm ảnh hưởng quá nhiều đến tâm trạng và thể chất.

Đồng thời, bệnh nhân cũng sẽ được các nhân viên y tế theo dõi và giám sát thường xuyên để đảm bảo sự an toàn tuyệt đối. Sau một thời gian nhất định, bệnh nhân sẽ dần khôi phục được sức khỏe tâm thần, đồng thời cải thiện tốt tình trạng nghiện rượu bia. Hơn thế, tại đây người bệnh còn được học thêm nhiều kỹ năng sống cần thiết, biết cách kiểm soát và ứng xử để tái hòa nhập tốt với cuộc sống hiện tại.

4. Thay đổi thói quen sống hàng ngày

Song song với việc áp dụng theo các biện pháp chuyên sâu nêu trên thì người bệnh cũng cần phải nhanh chóng thay đổi và xây dựng lại lối sống theo chiều hướng tích cực hơn. Các thói quen ăn uống, ngủ nghỉ, vui chơi hàng ngày cũng có sự ảnh hưởng rất lớn đến hai tình trạng bệnh trầm cảm và nghiện rượu bia.

Vì thế, để giúp cho quá trình phục hồi sức khỏe đạt được hiệu quả cao nhất, bạn cần nhanh chóng áp dụng các biện pháp sau đây:

• Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, tăng cường vận động để nâng cao sức khỏe thể chất. Đồng thời khi cơ thể được vận động đúng cách còn giúp sản sinh ra nhiều hàm lượng hormone tạo hạnh phúc, giúp bạn cảm nhận được sự vui vẻ, hạnh phúc. Tốt nhất bạn nên dành ra khoảng 30 phút mỗi ngày để tập luyện các bộ môn phù hợp với sức khỏe, chẳng hạn như đi bộ, chạy bộ, yoga, bóng rổ, bơi lội,…
• Chú ý nhiều đến chế độ ăn uống hàng ngày, tăng cường bổ sung các thực phẩm dinh dưỡng, chứa nhiều vitamin và khoáng chất. Đồng thời cần hạn chế các món cay nóng, những thực phẩm chế biến sẵn có chứa nhiều chất bảo quản.
• Ngủ đủ giấc và rèn luyện thói quen ngủ sớm trước 23 giờ mỗi ngày. Tốt nhất bạn cần đảm bảo giấc ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng và duy trì thói quen ngủ và thức dậy cùng một khung giờ trong ngày.
• Học cách kiểm soát cảm xúc, giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi bằng các hoạt động mới, những trải nghiệm mới. Nếu cảm thấy buồn chán, bế tắc trong cuộc sống thì bạn hãy thử tham gia các câu lạc bộ dựa theo sở thích. Một vài gợi ý thú vị như vẽ tranh, sáng tác nhạc, ca hát, khiêu vũ, nấu ăn,…
• Lên kế hoạch cụ thể cho những công việc cần làm trong ngày, trong tuần để tránh tình trạng làm việc quá sức hoặc có quá nhiều thời gian rảnh rỗi.

Như vậy, nghiện rượu bia và bệnh trầm cảm có mối quan hệ tương tác lẫn nhau, căn bệnh này có thể là nguyên nhân cũng có thể là hệ quả của căn bệnh kia. Hi vọng qua thông tin của bài viết này bạn đọc sẽ biết cách phòng tránh và khắc phục hiệu quả để phục hồi sức khỏe một cách tốt nhất.

Có thể bạn quan tâm:

• Thực Trạng Trầm Cảm Ở Trẻ Vị Thành Niên Và Biện Pháp Phòng Tránh
• 7 Nguyên Nhân Gây Trầm Cảm Ở Nam Giới Và Cách Phòng Tránh
• 12 Loại Thực Phẩm Tốt Cho Bệnh Trầm Cảm Bạn Nên Biết