Bạo lực học đường: Nguyên nhân, hậu quả, cách ngăn chặn

Bạo lực học đường đang là một trong những vấn nạn nhức nhối. Tại Việt Nam, tình trạng này ngày càng tăng cao lên mức đáng báo động. Chúng ta cần sớm có biện pháp ngăn chặn nhằm tạo ra môi trường giáo dục lành mạnh.

Bạo lực học đường tại Việt Nam – Vấn đề đáng báo động

Tại Việt Nam, tình trạng bạo lực học đường phổ biến và diễn biến ngày càng phức tạp. Bên cạnh những vụ ẩu đả và đánh nhau, học sinh còn có những bài đăng xúc phạm, chửi bới và uy hiếp nhau trên mạng xã hội.

Số liệu thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong một năm học toàn quốc xảy ra gần 1.600 vụ học sinh đánh nhau. Cứ 11.000 học sinh sẽ có một em bị đình chỉ học tập do đánh nhau.

Trong những năm gần đây, con số này đang không ngừng gia tăng. Điều đáng chú ý là những em học sinh tham gia đánh nhau ngày càng nhỏ tuổi. Mức độ và hành vi bạo lực cũng đa dạng hóa và nghiêm trọng hơn.

Đặc biệt bối cảnh đại dịch COVID-19, học sinh phải ở nhà học trực tuyến khiến tâm lý cũng bị ảnh hưởng. Khi quay lại trường học, vấn đề bạo lực học đường càng trở nên nhức nhối hơn.

Những thống kê gây ám ảnh về bạo lực học đường

Đầu năm 2021 tại Thanh Hóa, có một em học sinh bị đánh mạnh vào đầu gây vỡ sọ não và tổn thương cơ thể đến 49%. Vụ án này xảy ra trước sự chứng kiến của nhiều học sinh khác ngay tại cổng trường vào giờ tan học.

Tháng 3/2021, tại Đắk Lắk cũng có một nam sinh lớp 10 bị bạn học đánh hội đồng trong nhà vệ sinh. Tháng 9/2021, tại Yên Bái một nữ sinh bị đánh hội đồng sau lễ khai giảng trước sự reo hò cổ vũ.

Tháng 11/2021, tại Hà Tĩnh cũng có một nữ sinh mồ côi phải nhập viện vì bị đánh hội đồng. Nguyên nhân là do xích mích, mâu thuẫn trên mạng xã hội với bạn học cùng trường.

Có thể thấy rằng, bạo lực học đường là vấn nạn nhức nhối với môi trường giáo dục. Nó không còn là vấn đề của riêng học sinh, mà ảnh hưởng đến toàn xã hội.

Xem thêm: Tệ nạn xã hội trong học đường: Tác hại – Cách ngăn chặn

Nguyên nhân gây ra bạo lực học đường

Bạo lực học đường là vấn đề rất phức tạp. Rất khó để chỉ ra chính xác nguyên nhân, mà phải phụ thuộc vào từng trường hợp nhất định. Một số yếu tố liên quan bao gồm:

1. Truyền thông và giải trí

Nhiều người cho rằng các trò chơi điện tử, phim ảnh, và các video giải trí có lời và hình ảnh nhạy cảm có thể ảnh hưởng tâm lý trẻ. Đặc biệt là với những trẻ ở độ tuổi vị thành niên trong độ tuổi nổi loạn.

Tuy nhiên, có rất ít bằng chứng cho luận điểm này. Một số nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, nội dung trên phương tiện truyền thông chỉ là nguyên nhân gián tiếp.

Nguyên nhân chủ yếu là do sự thiếu giám sát và giáo dục của người lớn. Gia đình, nhà trường không giúp các em tiếp cận, chọn lọc thông tin một cách thích hợp.

2. Các vấn đề tâm lý tâm thần

Hiện nay có rất nhiều học sinh, sinh viên mắc phải các dạng rối loạn tâm thần. Áp lực học tập, áp lực gia đình và nhiều vấn đề khác tác động tiêu cực đến tinh thần cảu các em.

Chính vì thế, những vấn đề như stress, trầm cảm học đường đang không ngừng gia tăng. Các vấn đề phức tạp này có thể góp phần làm tăng nguy cơ phát triển bạo lực ở trường học.

3. Nguyên nhân bạo lực học đường từ gia đình

Hành vi và sự giáo dục không đúng đắn từ gia đình ảnh hưởng đến nhận thức của trẻ. Ví dụ cha mẹ thường xuyên quát tháo, đánh đập con cái có thể khiến trẻ có hành vi tương tự với bạn học.

Tình trạng căng thẳng và áp lực trong cuộc sống ngày càng gia tăng. Do đó, việc cha mẹ trút giận lên con cái hoặc bạo lực gia đình trở nên phổ biến

Chính những hành vi này ảnh hưởng sâu sắc đến suy nghĩ, tư duy và nhận thức của trẻ. Đặc biệt là ở thanh thiếu niên, độ tuổi nổi loạn và muốn chứng tỏ bản thân.

Tác động xấu từ gia đình có thể khiến trẻ hình thành nhân cách và tư duy méo mó. Từ đó dẫn đến những vụ bạo lực học đường khi trẻ thể hiện uy quyền với bạn bè.

4. Nguyên nhân bạo lực học đường từ nhà trường

Ở một số nhà trường hiện nay, công tác tuyên truyền và giáo dục pháp luật chưa có hiệu quả. Nhiều trường còn chưa quan tâm đến những học sinh cá biệt, kỷ luật của nhà trường chưa nghiêm khắc.

Nhiều nơi đặt nặng giáo dục văn hóa, mà lãng quên giáo dục nhân cách. Ngoài ra, trường học còn không chú trọng tổ chức hoạt động ngoại khóa để gắn kết học sinh.

Các hình thức bạo lực học đường phổ biến hiện nay

Bạo lực học đường có thể diễn ra theo nhiều hình thức khác nhau. Trong đó các hình thức thường thấy nhất bao gồm:

• Bạo hành thể xác: Đề cập đến bất cứ hình thức gây hấn nào về thể chất, sử dụng vũ khí. Chẳng hạn như đấm, đá, giật tóc, kéo rách quần/áo hoặc sử dụng các vũ khí như roi, gậy, vật cứng,… để đe dọa nạn nhân.
• Bạo hành tinh thần: Bao gồm các hành vi lạm dụng tình cảm và bạo hành lời nói. Hành vi này bao gồm việc lăng mạ, cô lập, đe dọa, làm nhục, chế giễu, nói dối, trừng phạt hoặc tung tin đồn về người khác.
• Bạo lực tình dục: Đề cập đến các tình trạng quấy rối tình dục, đe dọa tình dục, cưỡng bức, đụng chạm không mong muốn và cưỡng hiếp.
• Bạo lực kinh tế: Bao gồm các hành vi trấn lột đồ vật hoặc tiền bạc, phá loại đồ đạc của bạn học. Đây là hình thức bạo hành học đường phổ biến nhưng ít được quan tâm.
• Đe dọa trực tuyến: Bao gồm lạm dụng tình dục hoặc tâm lý trên mạng xã hội, và các phương tiện thông tin giải trí khác. Điều này thường liên quan đến việc đăng thông tin sai lệch, tin đồn ác ý, bình luận gây tổn thương, đăng ảnh hoặc video nhạy cảm lên mạng xã hội.

Mỗi hình thức bạo lực đều gây ra những tổn thương nghiêm trọng đến nạn nhân. Ngoài ra, nạn nhân của bạo lực học đường có thể trờ thành kẻ thủ ác trong tương lai

Hậu quả nghiêm trọng của vấn nạn bạo lực học đường

Bạo lực học đường không chỉ ảnh hưởng đến nạn nhân, mà cả những người chứng kiến, và gia đình hai bên cũng chịu ảnh hưởng. Cụ thể như sau:

1. Ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục

Bạo lực học đường khiến môi trường giáo dục trở nên tiêu cực. Một môi trường học tập tiêu cực sẽ kéo theo chất lượng giáo dục đi xuống rõ rệt.

Nạn nhân trở nên lo lắng, nhút nhát, sợ hãi và không thể tập trung vào việc học. Nhiều em còn không dám đến trường dẫn đến kết quả học tập sa sút, thậm chí phải thi lại hoặc lưu ban.

Học sinh gây bạo lực cũng phải đối mặt với việc chịu kỷ luật từ phía nhà trường. Nhẹ thì đình chỉ học tập tạm thời hoặc bị cho thôi học. Nghiêm trọng thì các em phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Đối với những em học sinh chứng kiến cũng bị ảnh hưởng không ít. Trẻ luôn phải sống trong tâm thế sợ hãi và lo lắng. Điều này sẽ tác động xấu đến quá trình học tập của các em.

2. Ảnh hưởng đến nạn nhân.

Trẻ em bị bạo lực học đường có nguy cơ gặp các tình trạng sức khỏe thể chất và tinh thần lâu dài. Trẻ có thể lạm dụng chất kích thích, tiểu đường, béo phì, bệnh tim, các bệnh hô hấp,…

Nạn nhân của bạo lực học đường có thể bị trầy xước, bầm tím, thậm chí là gãy xương, tàn tật hoặc chấn động. Một số trẻ bị chấn thương sọ não nghiêm trọng hủy hoại cả tương lai.

Trẻ có tuổi thơ càng bất hạnh thì vấn sức khỏe tinh thần và thể chất khi trưởng thành càng trầm trọng. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến sự tập trung, chú ý, khả năng kiểm soát cảm xúc cũng như sức khỏe lâu dài.

3. Tác động đến cha mẹ

Với phụ huynh có con là nạn nhân của tình trạng này cũng sẽ hoảng hốt và lo lắng. Thậm chí không biết phải xử trí như thế nào cho phù hợp và đúng đắn.

Các bậc cha mẹ có thể phản ứng với bạo lực học đường theo nhiều cách khác nhau. Một số cha mẹ có thể khuyến khích con bắt nạt người khác. Họ có suy nghĩ méo mó rằng bạo lực chính là sức mạnh.

Cũng có những bậc phụ huynh chủ động và cố gắng làm việc với nhà trường để giữ an toàn cho con của họ. Có vẻ như đây là giải pháp hiệu quả và lâu dài nhất mà các bậc cha mẹ cần chú ý đến.

Cách ngăn chặn bạo lực học đường hiệu quả

Như đã đề cập, bạo lực học đường đang là vấn đề rất “nhức nhối” hiện nay. Và làm sao để ngăn chặn vấn nạn này cũng đang là bài toán khó thách thức cả gia đình, nhà trường và toàn cộng đồng.

1. Thực hiện các biện pháp răn đe và khuyến khích

Một số biện pháp có thể giúp cải thiện an toàn trường học bao gồm:

• Biện pháp răn đe: Nhà trường cần kỷ luật nghiêm minh những học sinh sai trái. Trường hợp cần thiết có thể cho thôi học tạm thời, thôi học vĩnh viễn, hoặc nhờ đến sự giúp đỡ của pháp luật.
• Thúc đẩy môi trường hòa nhập và an toàn: Nhà trường và gia đình cần tăng cường giáo dục tâm lý cho học sinh. Cả hai bên đều phải cung cấp cho trẻ môi trường lành mạnh để phát triển.
• Khuyến khích và khen ngợi: Thay vì chỉ tập trung vào kỷ luật và hình phạt, nhà trường cần nỗ lực hướng học sinh về phía tích cực. Cần khen ngợi các hành vi tốt và khuyến khích sự phát triển của học sinh theo hướng tích cực.

2. Áp dụng các biện pháp an ninh

Một cách phổ biến để hạn chế bạo lực trong trường học là thực hiện các biện pháp an ninh mạnh mẽ hơn. Chẳng hạn như lắp camera giám sát, hệ thống an ninh và bảo vệ khuôn viên trường học.

Camera giám sát có thể được đặt ở hành lang, lớp học và gần các khu vực cửa ra vào. Nhân viên của nhà trường có thể giám sát và phát hiện những tình huống nguy hiểm từ xa.

Cài đặt hệ thống an ninh để kiểm soát việc ra vào khuôn viên trường học. Nhân viên bảo vệ phải thực hiện việc tuần tra trường học, bãi xe và các khu vực chung khác.

3. Nhận thức được yếu tố rủi ro

Một số yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng khiến một đứa trẻ trở nên bạo lực. Việc nhận thức được các yếu tố này có thể giúp bạn nhận biết khi nào trẻ cần được hỗ trợ.

Yếu tố rủi ro bao gồm cá nhân trẻ, hoặc ảnh hưởng từ gia đình bao gồm:

• Từng là nạn nhân của bạo lực
• Tiền sử có các hành vi hung hăng
• Chỉ số IQ thấp
• Kiểm soát hành vi kém
• Gặp các vấn đề liên quan đến rượu hoặc chất kích thích
• Tiếp xúc với bạo lực gia đình

Các yếu tố nguy cơ từ gia đình bao gồm:

• Thái độ nuôi dạy trẻ độc đoán
• Thực hành kỷ luật quá lỏng lẻo, khắc nghiệt, hoặc mâu thuẫn
• Trình độ học vấn và thu nhập của cha mẹ thấp
• Cha mẹ lạm dụng chất kích thích hoặc là tội phạm

5. Nhận biết các dấu hiệu cảnh báo

Để ngăn chặn được tình trạng bạo lực học đường, phụ huynh và giáo viên cần sớm nhận thấy bất cứ thay đổi trong tính cách và hành vi của trẻ.

Những thay đổi này chỉ ra rằng, có điều bất thường xảy ra với trẻ. Nếu nhận thấy những dấu hiệu này, bạn hãy nhẹ nhàng nói chuyện với con và có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ bên ngoài.

Những thay đổi của trẻ bao gồm:

• Hạn chế giao tiếp, xa cách mọi người
• Không còn hứng thú với các hoạt động yêu thích trước đây
• Khó ngủ, chán ăn, sụt câu bất thường,..
• Trẻ sử dụng thuốc lá, rượu bia, chất kích thích,…
• Trẻ có tâm trạng bất ổn, làm tổn thương động vật, phá hủy tài sản, đe dọa hoặc bắt nạt.
• Trẻ bị ám ảnh về tự tử và cái chết,quan tâm tới vũ khí hoặc bạo lực.

Bất cứ dấu hiệu nào vừa được liệt kê cũng có thể là dấu hiệu của trầm cảm, lo lắng hoặc một vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Lúc này trẻ cần phải có sự giúp đỡ sớm. Bạn hãy đưa con đến gặp chuyên gia tư vấn tâm lý để nhận được sự hỗ trợ phù hợp.

6. Tham vấn tâm lý học đường

Tham vấn tâm lý học đường không chỉ dành cho trẻ bị bắt nạt học đường. Hoạt động này cần thiết cho cả những đứa trẻ có xu hướng, hoặc có hành vi bắt nạt bạn bè.

Trẻ có nơi để chia sẻ, tâm sự những điều mà trẻ cảm thấy bức bối, khó chịu, áp lực… và giải tỏa cảm xúc nhanh chóng. Như vậy, những cảm xúc tiêu cực sẽ không bị dồn nén, để rồi bộc phát qua hành vi, lời nói…

Cha mẹ có thể chủ động cho con đến các trung tâm về tâm lý trị liệu hoặc gặp gỡ các chuyên gia để con được hỗ trợ kịp thời và nhanh chóng hơn.

Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam – Đơn vị số 1 về trị liệu tâm lý cho trẻ vị thành niên

Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam là đơn vị tiên phong trong tâm lý trị liệu tại Việt Nam. Đây là đơn vị hàng đầu trong việc đồng hành, trị liệu tâm lý cho trẻ vị thành niên.

Đội ngũ chuyên gia tại trung tâm được đào tạo bài bản từ các Hiệp hội quốc tế: NLP Hoa Kỳ, Hypnotherapy Hoa Kỳ, Time Line Therapy. Họ luôn làm việc bằng cả trái tim, tận tâm và đầy trách nhiệm.

Chuyên gia luôn thấu hiểu và giúp trẻ giải quyết vấn đề tâm lý. Ngoài ra, chuyên gia còn đồng hành cùng cha mẹ để giải quyết những khó khăn của họ trong việc kết nối và làm bạn với con.

1. Với trẻ bị bạo lực học đường

Đối với trẻ gặp vấn đề tâm lý do bị bạo lực học đường, các chuyên gia sẽ

• Làm lành tổn thương tâm lý do bạo lực học đường gây ra
• Vượt qua nỗi sợ đến trường
• Xây dựng niềm tin và nội lực bên trong trẻ
• Kết nối giữa trẻ và cha mẹ, giúp trẻ chia sẻ và nhận được sự quan tâm đúng cách từ cha mẹ.

2. Với trẻ gây bạo lực học đường

Đối với trẻ thường gây bạo lực học đường cho trẻ khác, các chuyên gia tâm lý trị liệu sẽ giúp trẻ:

• Tìm ra nguyên nhân gốc rễ gây ra thói quen bắt nạt
• Chữa lành những tổn thương trong quá khứ
• Thấu hiểu hành vi của mình là chưa đúng đắn
• Thay đổi hành vi, biết yêu thương bản thân và những người xung quanh đúng cách.

Để đặt lịch tham vấn tâm lý cùng các chuyên gia hàng đầu tại Trung tâm NHC Việt Nam, quý vị vui lòng liên hệ Hotline: 096 589 8008 hoặc để lại thông tin tại đây.

Bạo lực học đường là vấn nạn đáng lo ngại hiện nay. Nó không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe và cuộc sống của những trẻ, mà còn khiến môi trường giáo dục mất đi sự tốt đẹp, lành mạnh vốn có.

Tham khảo thêm:

• Dấu hiệu nhận biết con bị bắt nạt ở trường: Cha mẹ nên biết
• Nên làm gì khi bị bạo lực học đường? Cách xử lý tình huống
• Phụ Huynh Cần Làm Gì Khi Trẻ Bị Bắt Nạt Trên Mạng?
• Cách phòng tránh bạo lực học đường cho trẻ ngay từ nhỏ