Hội chứng Megalophobia: Sợ hãi những thứ siêu to, khổng lồ

Hội chứng Megalophobia là thuật ngữ đề cập đến nỗi sợ mạnh mẽ, vô lý với những thứ to lớn, khổng lồ. Người mắc hội chứng này luôn cảm thấy sợ hãi và lo lắng khi nhìn thấy những thứ có kích thước lớn như tòa nhà cao tầng, tàu thủy, xe container,…

Megalophobia – Hội chứng sợ những thứ to lớn là gì?

Trên thực tế, có không ít người hình thành nỗi sợ với những thứ vô hại và không tiềm ẩn bất cứ mối nguy hiểm nào như chú hề, khoảng trống, không gian hẹp, đại dương,… Trong đó, nỗi sợ những thứ to lớn, khổng lồ (Megalophobia) là hội chứng hiếm gặp nhưng gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống – nhất là với những người sinh sống gần các cảng biển và thành phố lớn.

Người mắc hội chứng này luôn cảm thấy sợ hãi, bất an, lo lắng khi nhìn thấy những thứ to lớn như tàu thủy, máy bay, các tòa nhà cao tầng, đại dương, núi hay thậm chí là những bức tượng có kích thước lớn. Một số người còn cảm thấy sợ hãi trước những chiếc xe limousine, container hay những động vật to lớn như voi, hà mã, cá voi,…

Hội chứng Megalophobia là một trong những dạng rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi hay còn được gọi là chứng ám ảnh sợ cụ thể. Vì người bệnh sợ hãi với những thứ to lớn mà ở trong bối cảnh hiện nay, việc xuất hiện máy bay, tòa nhà hay những thứ gì đó to lớn không phải là hiếm gặp. Do đó, nếu không được điều trị, bệnh nhân có thể tự cô lập và từ chối đi ra ngoài vì lo sợ sẽ gặp phải thứ gì đó khổng lồ.

Nhận biết hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ

Hội chứng sợ những thứ to lớn có triệu chứng tương tự như các chứng ám ảnh sợ cụ thể khác. Trong đó, triệu chứng đặc trưng là nỗi sợ hãi tột độ và vô lý khi nhìn thấy những thứ khổng lồ, mặc dù những thứ này hoàn toàn vô hại và không tiềm ẩn bất cứ mối nguy hiểm nào.

Các dấu hiệu nhận biết hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ:

• Thường trực sự sợ hãi, thậm chí ám ảnh khi nghĩ về những thứ khổng lồ và to lớn (bao gồm cả động vật, các công trình xây dựng hoặc yếu tố tự nhiên như đại dương, núi, thung lũng,…)
• Rất hiếm khi đề cập và có xu hướng né tránh nhắc đến những thứ to lớn như tòa nhà, bức tượng, động vật,… trong các cuộc trò chuyện
• Không đến một số nơi vì lo sợ sẽ nhìn thấy thứ gì đó có kích thước khổng lồ như tòa nhà, tàu thủy, xà lan, thung lũng, bức tượng lớn,…
• Một số người chọn các công việc làm tại nhà hoặc gần nhà để tránh phải ra ngoài nhiều. Ngoài ra, người bệnh cũng ít khi gặp gỡ, vui chơi với bạn bè vì lo sợ sẽ nhìn thấy thứ gì đó to lớn.
• Những hành vi né tránh sẽ khiến bệnh nhân gặp nhiều phiền toái trong cuộc sống, có thể đánh mất các mối quan hệ thân thiết và cơ hội nghề nghiệp bị giới hạn.

Khi nhìn thấy những thứ to lớn, khổng lồ trên ti vi hay nhìn trực tiếp, bệnh nhân sẽ bùng phát sự sợ hãi kinh hoàng. Trong trường hợp này, người bệnh sẽ gặp phải các triệu chứng như:

• Sợ hãi tột độ
• Hoảng loạn
• Chóng mặt, choáng váng
• Muốn nhanh chóng thoát ra khỏi tình huống hiện tại
• Buồn nôn, nôn nửa
• Khó chịu ở vùng thượng vị
• Khó thở, thở nhanh
• Tăng nhịp tim
• Đau thắt ngực
• Run rẩy

Có thể thấy, về bản chất chứng Megalophobia giống với các rối loạn ám ảnh sợ hãi khác. Điểm khác biệt duy nhất là nguồn gốc của nỗi sợ và điều này cũng chi phối mức độ ảnh hưởng của bệnh đối với chất lượng cuộc sống.

Người có nỗi sợ về những thứ ít xuất hiện như chú hề, sợ biển,… có thể né tránh hoàn toàn. Tuy nhiên, việc né tránh những thứ khổng lồ và to lớn gần như là không thể. Chính vì vậy, nếu chậm trễ trong việc điều trị, bệnh nhân có thể phải đối mặt với một loạt những vấn đề tâm lý và chất lượng cuộc sống tuột dốc do tình trạng tự cô lập bản thân.

Một số hình ảnh có thể kích hoạt hội chứng Megalophobia

Khi nhìn thấy những thứ to lớn, khổng lồ dù là trực tiếp hay thông qua hình ảnh thì những người mắc hội chứng Megalophobia vẫn tỏ ra vô cùng sợ hãi. Dưới đây là ví dụ về một số hình ảnh có thể kích hoạt triệu chứng của hội chứng Megalophobia – nỗi sợ những thứ siêu to, khổng lồ:

Nguyên nhân gây ra hội chứng Megalophobia

Chứng Megalophobia có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng nhiều khả năng sẽ xảy ra ở trẻ em và phụ nữ. Cho đến nay, các chuyên gia vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây ra nỗi sợ những thứ to lớn và khổng lồ. Dù vậy, những giả thuyết về di truyền, yếu tố gia đình, trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ,… nhận được nhiều sự ủng hộ.

Các yếu tố có thể gây ra hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ:

1. Trải nghiệm tiêu cực từ thời thơ ấu

Hầu hết các rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi đều phát triển từ trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ. Khi trải qua sự kiện nào đó gây ra sự sợ hãi và đau khổ, hạch hạnh nhân (cơ quan có vai trò quyết định và đưa ra phản ứng về cảm xúc bao gồm giận dữ, lo lắng, sợ hãi) sẽ ghi nhớ lại cảm xúc trước những tình huống này.

Khi tình huống này lặp lại, hạch hạnh nhân sẽ kích hoạt cảm xúc tương tự để cảnh báo não bộ mối nguy hiểm đang tiềm ẩn. Đây được xem là cơ chế phòng vệ vô thức được hình thành từ những tổn thương tâm lý.

Nếu từng gặp tai nạn liên quan đến những thứ khổng lồ hoặc chứng kiến tai họa thảm khốc có liên quan đến tàu thủy, các tòa nhà cao tầng, các bức tượng to lớn,… một số người có thể phát triển nỗi sợ quá mức về những thứ siêu to, khổng lồ.

2. Di truyền

Hầu hết các vấn đề tâm lý ít nhiều sẽ bị ảnh hưởng bởi di truyền. Người mắc chứng Megalophobia thường có gia đình mắc chứng bệnh này hoặc các vấn đề tâm lý tương tự như rối loạn lo âu lan tỏa, rối loạn hoảng sợ, trầm cảm, các rối loạn ám ảnh sợ khác,…

3. Yếu tố gia đình

Ngoài di truyền, trẻ có thể học phản ứng sợ hãi quá mức trước những thứ to lớn, khổng lồ từ bố mẹ và anh chị em. Vì vậy, ngay cả khi không cùng huyết thống, một số trẻ vẫn có thể mắc phải hội chứng Megalophobia do ảnh hưởng từ gia đình.

Đây cũng là lý do hầu hết trẻ được nuôi dạy bởi người mẹ bị trầm cảm, rối loạn lo âu sẽ có tính cách hay phiền muộn, lo lắng, lòng tự trọng thấp,… Các nghiên cứu đã được thực hiện phần nào có thể khẳng định ảnh hưởng của gia đình luôn có vai trò trong cơ chế bệnh sinh của các rối loạn tâm lý, tâm thần.

4. Có các vấn đề tâm lý, tâm thần

Đa số người có nỗi sợ về những thứ to lớn, khổng lồ đều có các vấn đề tâm lý, tâm thần đi kèm như:

• Trầm cảm
• Rối loạn lo âu (rối loạn hoảng sợ, rối loạn lo âu lan tỏa, rối loạn ám ảnh cưỡng chế,…)
• Có các hội chứng ám ảnh sợ khác như sợ máy bay, sợ đại dương, sợ độ cao,…

5. Thông tin tiêu cực từ báo đài, phim ảnh

Nỗi sợ những thứ to lớn, khổng lồ có thể liên quan đến thông tin tiêu cực từ báo đài, phim ảnh,… Những thông tin như sự xuất hiện của quái vật khổng lồ dưới biển, các vụ tai nạn kỳ lạ,… có thể vô tình “tiêm nhiễm” nỗi sợ quá mức về những thứ to lớn. Đặc biệt, trẻ em và phụ nữ có tính cách yếu đuối, nhạy cảm thường sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi những thông tin này.

Nỗi sợ những thứ to lớn có nguy hiểm không?

Không có thống kê cụ thể về số người mắc hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ. Tuy nhiên, có khoảng 10 – 25% người bị rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi. Điều này cho thấy rất nhiều người có nỗi sợ phi lý và tột độ về những tình huống/ đối tượng không tiềm ẩn mối nguy hiểm.

Hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống – nhất là khi bệnh nhân sinh sống gần biển và ở những thành phố lớn. Sợ hãi quá mức khi nhìn thấy những thứ có kích thước lớn khiến người bệnh dành nhiều thời gian ở nhà và chỉ ra ngoài khi thực sự cần thiết.

Người bệnh thường từ chối gặp gỡ bạn bè, ưu tiên đặt hàng qua mạng và chọn các công việc làm tại nhà để tránh phải nhìn thấy những thứ to lớn như máy bay, tòa nhà, các loại xe tải, xe hơi cỡ lớn,… Về lâu dài, người bệnh sẽ hình thành tâm lý tự cô lập và cách ly xã hội. Các hành vi né tránh này cũng làm gia tăng các vấn đề tâm lý như trầm cảm, rối loạn lo âu lan tỏa và tăng tỷ lệ nghiện rượu bia, chất kích thích.

Ngoài những phiền toái trong cuộc sống, bản thân người mắc chứng Megalophobia cũng phải đối mặt với sợ hãi và đau khổ kéo dài. Bởi bệnh nhân ý thức được nỗi sợ vô lý của bản thân nhưng không thể nào khống chế được. Cảm giác bất lực cùng với suy nghĩ bản thân là người kỳ lạ, lập dị khiến cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần bị suy kiệt, giảm sút.

Hội chứng Megalophobia và cuộc sống ở thành thị

Trên thực tế, con người có rất nhiều nỗi sợ hãi rất lạ lùng về mặt tâm lý. Có người sợ độ cao, sợ biển, sợ tốc độ, sợ đồ vật đối xứng,… Tuy nhiên một trong những nỗi sợ có thể gây ra rất nhiều phiền toái cho những người sống ở thành thị chính là nỗi sợ những thứ siêu to, khổng lồ – Hội chứng Megalophobia.

Ở thành thị, nhất là các siêu đô thị luôn có sự xuất hiện của các tòa nhà cao ốc cũng như các công trình kiến trúc lớn. Hơn nữa, khi ra đường thì các phương tiện to lớn như xe khách, xe container,… cũng xuất hiện rất nhiều. Điều này có thể khiến cho những người mắc hội chứng Megalophobia sợ hãi, thậm chí là hoảng loạn

Nhiều người muốn nhanh chóng thoát khỏi chứng sợ Megalophobia nên đã lựa chọn rời thành phố đến sống ở những vùng quê. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia thì đây hoàn toàn không phải là giải pháp hay. Điều tốt nhất mà người bệnh nên làm là phải chủ động can thiệp điều trị thay vì chạy trốn.

Chẩn đoán hội chứng Megalophobia

Hội chứng Megalophobia chưa được thống kê trong Sổ tay chẩn đoán và Thống kê về các rối loạn tâm thần (DSM-5). Vì vậy, các bác sĩ chuyên khoa Tâm lý, Tâm thần thường sẽ sử dụng tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi.

Chẩn đoán hội chứng sợ hãi những thứ to lớn, khổng lồ chủ yếu dựa vào triệu chứng, tiền sử cá nhân, gia đình và trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ. Ngoài ra, trắc nghiệm tâm lý đôi khi cũng được thực hiện để có thêm dữ liệu.

Nhìn chung, tất cả các rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi đều được chẩn đoán khi đáp ứng đủ 4 tiêu chí sau:

• Nỗi sợ vô lý, bất thường: Con người thường có phản ứng sợ hãi với những thứ tiềm ẩn mối nguy hiểm như đứng trước động vật hoang dã hoặc bị đe dọa, uy hiếp. Tuy nhiên, các chứng ám ảnh sợ hãi lại gây ra nỗi sợ quá mức, không tương xứng với mối nguy hiểm tiềm ẩn của đối tượng/ tình huống mà ở đây là những thứ to lớn như máy bay, tòa nhà, bức tượng khổng lồ,…
• Né tránh: Nỗi sợ quá mức về đối tượng/ tình huống nào đó sẽ khiến người bệnh né tránh những tình huống và đối tượng này.
• Bùng phát cơn hoảng loạn: Khi nhìn thấy những thứ to lớn, bệnh nhân thường gia tăng sự sợ hãi, hoảng loạn, mất kiểm soát và đi kèm với các triệu chứng thể chất như đau đầu, choáng váng, tăng nhịp tim, đau thắt ngực, buồn nôn,…
• Cản trở cuộc sống: Các rối loạn ám ảnh sợ hãi đều gây cản trở trong cuộc sống dù ít hay nhiều. Trong đó, chứng Megalophobia sẽ khiến bệnh nhân tự nhốt mình trong nhà, hiếm khi ra đường và thường lựa chọn các công việc có thể làm tại nhà. Do sợ hãi khi nhìn thấy những thứ to lớn nên bệnh nhân cũng hiếm khi đến siêu thị, các trung tâm thương mại, sân bay, ga tàu, cảng biển,…

Các phương pháp điều trị chứng sợ những thứ to lớn

Nỗi sợ vô lý về những thứ to lớn, khổng lồ ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc tận hưởng và trải nghiệm cuộc sống. Nếu để kéo dài, hội chứng này còn gây ra nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe thể chất và tâm thần.

Mặc dù căn nguyên bệnh chưa được biết rõ nhưng hội chứng Megalophobia có thể được điều trị bằng liệu pháp tâm lý. Phương pháp này mang lại hiệu quả cao, giúp ích rất nhiều trong việc đối phó và kiểm soát nỗi sợ vô lý. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ xem xét một số biện pháp hỗ trợ trong những trường hợp cần thiết.

Dưới đây là các phương pháp thường được áp dụng trong quá trình điều trị hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ:

1. Liệu pháp giải mẫn cảm hệ thống

Liệu pháp giải mẫn cảm hệ thống còn được gọi là liệu pháp tiếp xúc và liệu pháp phơi nhiễm. Hầu hết các rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi đều sẽ được điều trị bằng phương pháp này. Mục đích của liệu pháp tiếp xúc là giảm phản ứng sợ hãi, lo lắng, bất an bằng cách cho bệnh nhân tiếp xúc lặp đi lặp lại với nỗi sợ hãi.

Khi tiếp xúc với nỗi sợ (mà ở đây là những thứ to lớn, khổng lồ), người bệnh sẽ trở nên lo âu, sợ hãi và hoảng loạn. Lúc này, vai trò của chuyên gia là sẽ giúp bệnh nhân kiểm soát cảm xúc và khống chế sự sợ hãi, lo âu. Dần dần, bệnh nhân sẽ thích nghi được với những tình huống gây sợ hãi và không còn các hành vi né tránh.

Liệu pháp tiếp xúc mang lại hiệu quả cao và được đánh giá an toàn. Tuy nhiên, do phải tiếp xúc với những đối tượng/ tình huống gây ra sự sợ hãi nên nhiều bệnh nhân tự ý bỏ điều trị. Vì vậy, liệu pháp này thường chỉ được thực hiện bởi những chuyên gia có kinh nghiệm để không làm tăng mức độ lo âu cho người bệnh.

2. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) được áp dụng trong điều trị nhiều rối loạn tâm lý, tâm thần khác nhau như rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, rối loạn nhân cách,… Đối với người mắc chứng sợ những thứ to lớn, CBT sẽ được xem xét để có thể giảm bớt sự lo lắng và sợ hãi vô lý.

Liệu pháp nhận thức hành vi được thực hiện hoàn toàn bằng hình thức trò chuyện. Chuyên gia sẽ đặt các câu hỏi để đánh giá suy nghĩ, cảm xúc của bệnh nhân. Sau đó, chuyên gia sẽ giúp người bệnh nhìn nhận nỗi sợ theo một góc nhìn khác. Sau khi thay đổi những suy nghĩ tiêu cực về những thứ to lớn, khổng lồ, bệnh nhân có thể giảm bớt sự lo lắng và căng thẳng khi tiếp xúc.

Trong liệu pháp này, chuyên gia cũng sẽ hướng dẫn bệnh nhân kỹ thuật thư giãn để giải tỏa và kiểm soát cảm xúc một cách lành mạnh. Có như vậy, bệnh nhân mới nhận ra những lợi ích của việc điều trị và kiên trì hơn trong quá trình trị liệu. CBT thường được thực hiện song song với liệu pháp tiếp xúc để giảm sự lo âu, sợ hãi cho bệnh nhân.

3. Sử dụng thuốc

Rất ít bệnh nhân mắc hội chứng Megalophobia phải sử dụng thuốc. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể sợ hãi quá mức và hoảng loạn trong quá trình trị liệu. Vì vậy, bác sĩ sẽ xem xét sử dụng một số loại thuốc sau đây:

• Thuốc an thần nhóm benzodiazepine: Nhóm thuốc này được sử dụng để giảm bớt lo lắng, căng thẳng và sợ hãi do hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ. Thuốc an thần mang lại hiệu quả cao nhưng tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ và có thể gây nghiện. Chính vì vậy, nhóm thuốc này thường được sử dụng ngắn hạn.
• Thuốc chẹn beta: Thuốc chẹn beta được sử dụng để làm giảm các triệu chứng thể chất liên quan đến hội chứng Megalophobia như đau thắt ngực, tăng nhịp tim, đau đầu, chóng mặt, choáng váng,…
• Thuốc chống trầm cảm: Thuốc chống trầm cảm ít khi được dùng cho những người mắc hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ. Tuy nhiên, thuốc vẫn sẽ được sử dụng nếu bệnh nhân có biểu hiện phiền muộn và đau khổ. Khác với thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm có hiệu quả khá chậm nên thường sẽ được dùng tron khoảng 6 tháng.

Sử dụng thuốc không phải là lựa chọn chính mà chỉ là biện pháp hỗ trợ. Vì vậy, bệnh nhân nên kiên trì trị liệu để có thể vượt qua nỗi sợ của chính mình.

Chế độ chăm sóc cho người mắc hội chứng Megalophobia

Giống như các rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi khác, chứng Megalophobia cũng khiến cho bệnh nhân rơi vào trạng thái căng thẳng cực độ, luôn bất an và lo âu. Các cảm xúc tiêu cực này ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tinh thần.

Trị liệu tâm lý có thể giúp bệnh nhân kiểm soát cảm xúc tiêu cực và thư giãn tinh thần. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao hơn, bệnh nhân nên có chế độ chăm sóc khoa học nhằm hỗ trợ quá trình điều trị.

Chế độ chăm sóc dành cho bệnh nhân mắc hội chứng sợ những thứ to lớn, kỳ lạ:

• Tập thể dục hằng ngày để thư giãn cơ và giảm căng thẳng. Các bộ môn có cường độ vừa phải sẽ thích hợp với người mắc hội chứng Megalophobia như yoga, đi bộ, bơi lội,…
• Ngồi thiền và tập hít thở sâu để thư giãn đầu óc, giảm căng thẳng, lo âu và sợ hãi. Ngoài ra, các kỹ thuật thư giãn này cũng giúp ích rất nhiều trong việc cải thiện các triệu chứng thể chất có liên quan như đau thắt ngực, đau đầu, mất ngủ, choáng váng, mất ngủ,…
• Có chế độ dinh dưỡng hợp lý, sinh hoạt điều độ, tránh thức khuya và giảm bớt khối lượng công việc.
• Trao đổi với gia đình, bạn bè về tình trạng sức khỏe để được hỗ trợ.
• Có thể nhờ chuyên gia tâm lý liên hệ để có thể tham gia hội nhóm của những người mắc chứng ám ảnh sợ hãi. Do mọi người cùng gặp phải nỗi sợ vô lý, bất thường nên bệnh nhân sẽ dễ dàng chia sẻ và bộc lộ suy nghĩ. Ngoài ra, tham gia vào các hội nhóm cũng sẽ giúp người bệnh hiểu rõ hơn về vấn đề sức khỏe của bản thân và có kinh nghiệm để đối phó với nỗi sợ.

Megalophobia – Hội chứng sợ những thứ to lớn, khổng lồ là một trong những vấn đề tâm lý hiếm gặp. Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh không cao nhưng hội chứng này có thể được điều trị hoàn toàn. Vì vậy, bệnh nhân nên chủ động thăm khám, tránh tâm lý chần chừ khiến cho sức khỏe và cuộc sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Có thể bạn quan tâm:

• Siderodromophobia: Chứng sợ tàu hỏa gây cảm xúc tiêu cực
• Chứng sợ thang máy: Nguyên nhân và cách giúp vượt qua
• 8 Cách giúp bạn vượt qua nỗi sợ hãi của bản thân