Ailurophobia: Hội chứng sợ mèo và giải pháp khắc phục

Hội chứng sợ mèo (Ailurophobia) là một trong những hội chứng ám ảnh sợ khá ít gặp. Người mắc hội chứng này luôn có cảm giác sợ hãi tột độ, lo lắng và run rẩy khi gặp mèo hoặc nghe tiếng mèo kêu. Nghe có vẻ vô hại nhưng chứng sợ mèo gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống nên đa phần sẽ được chỉ định điều trị.

Hội chứng sợ mèo – Ailurophobia là gì?

Mèo là loài vật nhỏ nhắn, đáng yêu và thường được nuôi để làm thú cưng. Không chỉ có vẻ ngoài dễ thương, nuôi mèo giúp chữa lành tổn thương trong tâm hồn, giảm căng thẳng và hỗ trợ không nhỏ trong việc điều trị các vấn đề tâm lý. Thế nhưng, không ít người sợ hãi, thậm chí bị ám ảnh và kinh hãi khi nhìn thấy mèo hoặc nghe tiếng kêu.

Hội chứng sợ mèo – Ailurophobia là một dạng rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi. Hội chứng này đề cập đến tình trạng ám ảnh, sợ hãi tột độ và dai dẳng về mèo mặc dù loài động vật này gần như không gây nguy hiểm cho con người như động vật hoang dã. Hội chứng sợ mèo còn được biết đến với những thuật ngữ khác như Gatophobia, Galeophobia, Elurophobia, Aelurophobia và Felinephobia. Tuy nhiên, Ailurophobia vẫn là thuật ngữ được sử dụng phổ biến nhất.

Tương tự như các rối loạn ám ảnh sợ khác, người mắc chứng sợ mèo thường né tránh hình ảnh, video clip và những tình huống có thể gặp phải mèo. Bên cạnh chó, mèo là thú nuôi được yêu thích và có thể gặp phải ở bất cứ đâu. Khi gặp phải mèo, người mắc chứng Ailurophobia có thể trở nên hoảng loạn, lo sợ, bất an, tim đập nhanh, buồn nôn,… Việc né tránh loài mèo trong cuộc sống hiện nay là không khả thi. Vì vậy, tất cả những trường hợp mắc hội chứng này đều sẽ phải điều trị.

Nhận biết hội chứng sợ mèo

Hội chứng sợ mèo có biểu hiện giống với các rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi khác – ngoại trừ nguồn gốc gây ra nỗi sợ. Cảm giác sợ hãi là một trong những cảm xúc thông thường của con người. Tuy nhiên, cảm giác này sẽ chỉ xuất hiện khi chứng kiến với những tình huống/ đối tượng tiềm ẩn mối nguy hiểm.

Trong khi đó, những người mắc hội chứng ám ảnh sợ thường sợ hãi vô lý về những đối tượng/ tình huống gần như không tiềm ẩn bất cứ sự đe dọa nào. Người mắc hội chứng sợ mèo luôn sợ hãi trước những tình huống sau:

• Sợ gặp phải mèo và bị mèo tấn công, cào xước da,…
• Sợ chạm vào lông mèo
• Sợ nhìn thấy hình ảnh mèo ở sách báo, video clip, phim ảnh,…
• Sợ nghe thấy tiếng mèo kêu dù là mèo thật hoặc tiếng kêu phát ra từ các video clip, phim ảnh,…

Người mắc hội chứng sợ mèo cảm thấy sợ hãi, bất an ngay cả khi gặp mèo nhà được nuôi dưỡng và huấn luyện từ khi còn nhỏ. Nhiều người mắc hội chứng này chia sẻ, họ luôn có cảm giác sẽ bị mèo tấn công hoặc sợ bị yểm bùa bởi những chú mèo gian ác.

Các dấu hiệu nhận biết hội chứng sợ mèo (Ailurophobia):

• Thường trực cảm giác lo âu, sợ hãi và bất an về việc gặp phải mèo hoặc nghe tiếng mèo kêu
• Né tránh các tình huống có thể gặp phải mèo
• Không bao giờ đề cập đến mèo trong cuộc trò chuyện

Khi nhìn thấy mèo qua sách báo, phim ảnh hoặc đối diện trực tiếp với mèo, bệnh nhân thường xuất hiện các triệu chứng mạnh mẽ như:

• Chóng mặt
• Choáng váng
• Đổ mồ hôi nhiều
• Hoảng loạn
• Căng thẳng, sợ hãi
• Tim đập nhanh
• Khó thở, thở nông
• Có cảm giác choáng ngợp
• Căng cơ
• Run rẩy
• Muốn thoát khỏi tình huống hiện tại ngay lập tức

Trong cuộc sống hằng ngày, người mắc chứng sợ mèo thường rất thận trọng vì sợ sẽ phải đối mặt với loài động vật này. Người bệnh thường đóng kín cửa sổ và cửa chính để tránh tình trạng mèo hoang vào nhà và để không nghe được tiếng mèo kêu vào ban đêm.

Nguyên nhân gây hội chứng sợ mèo

Hội chứng sợ mèo có thể xuất hiện độc lập hoặc cũng có thể xảy ra đồng thời với chứng sợ động vật (Zoophobia) hoặc chứng sợ động vật hoang dã (Agrizoophobia). Ngoài ra, hội chứng này có thể đi kèm với các vấn đề tâm lý khác như rối loạn hoảng sợ, rối loạn ám ảnh cưỡng chế,…

Hội chứng sợ mèo có thể gặp ở người lớn và trẻ em với tỷ lệ cao hơn ở nữ giới. Các chuyên gia vẫn chưa thể xác định được nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng này. Tuy nhiên, một số yếu tố đã được xác định có vai trò trong cơ chế bệnh sinh bao gồm:

• Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ: Những người từng bị mèo tấn công hoặc nhiễm bệnh từ mèo sẽ có nguy cơ cao mắc chứng Ailurophobia.Trải nghiệm tiêu cực sẽ khiến cho não bộ “ghi nhớ” những cảm xúc như sợ hãi, lo lắng, bất an và đau khổ. Khi rơi vào tình huống tương tự, não sẽ phát ra “tín hiệu” bằng cách gây ra cảm giác sợ hãi và hoảng loạn. Đây là cơ chế phòng vệ vô thức được hình thành từ những trải nghiệm trong cuộc sống.
• Tiền sử gia đình: Nếu gia đình có tiền sử bị hội chứng sợ mèo, nguy cơ mắc phải hội chứng này sẽ lên đáng kể. Ngoài ra, khả năng phát triển chứng Ailurophobia cũng tăng lên nếu gia đình bị rối loạn hoảng sợ, rối loạn lo âu lan tỏa hoặc mắc các rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi khác.
• Các câu chuyện thần bí về mèo: Trong một số nền văn hóa, mèo được xem là con vật gian ác, đại diện cho tà ma và phù thủy. Những câu chuyện này vô tình gieo rắc nỗi sợ quá mức về mèo cho một số người.
• Do ảnh hưởng của các hội chứng ám ảnh sợ khác: Một số người có thể phát triển chứng sợ mèo do bị hội chứng sợ động vật và động vật hoang dã. Người bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế cũng có thể sợ hãi quá mức về mèo vì lo sợ loài động vật này sẽ khiến bản thân bị lây nhiễm nấm và vi khuẩn.

Biến chứng của hội chứng sợ mèo (Ailurophobia)

Hội chứng sợ mèo không đơn thuần là cảm giác không thích động vật mà là nỗi sợ hãi tột độ, lo lắng và bất an khi nhìn thấy mèo. Hội chứng này ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống và có thể gia tăng các vấn đề liên quan đến sức khỏe thể chất, tinh thần.

Những người sợ hãi quá mức về mèo thường chỉ ra đường khi cần thiết và ít khi đi bộ vì lo sợ sẽ gặp phải mèo. Mèo là thú cưng được yêu thích nên hội chứng này cũng sẽ khiến bệnh nhân né tránh đến các quán cà phê và nhà riêng của người thân, bạn bè. Dần dần người bệnh sẽ có xu hướng cô lập, ít giao tiếp và khó có thể duy trì các mối quan hệ thân thiết.

Khi nhìn thấy mèo, bệnh nhân sẽ trở nên hoảng loạn, căng thẳng, lo lắng kèm theo các triệu chứng thể chất như đau đầu, tức ngực, buồn nôn,… ngay ở những nơi công cộng. Tình trạng này càng làm gia tăng sự lo lắng, bất an và khiến người bệnh có xu hướng nhốt mình trong nhà. Nhiều người thậm chí lựa chọn các công việc làm tại nhà và đặt mua đồ ăn, thức uống qua các ứng dụng để hạn chế tối đa việc ra đường.

Tương tự như các hội chứng ám ảnh sợ khác, hội chứng sợ mèo sẽ làm gia tăng nguy cơ bị trầm cảm và rối loạn lo âu. Ngoài ra, cảm giác sợ hãi, bất an và căng thẳng kéo dài cũng có liên quan đến việc gia tăng các bệnh lý thể chất như mất ngủ, tiểu đường type 2, tăng huyết áp, đau vai gáy, đau đầu mãn tính,…

Chẩn đoán hội chứng sợ mèo

Nếu cảm thấy bản thân lo lắng và sợ hãi dai dẳng về mèo, bệnh nhân nên chủ động thăm khám để được hỗ trợ. Chẩn đoán hội chứng này chủ yếu dựa vào biểu hiện lâm sàng và ảnh hưởng của nỗi sợ mèo đối với chất lượng cuộc sống.

Hội chứng sợ mèo sẽ được chẩn đoán khi đáp ứng đủ những tiêu chuẩn sau:

• Lo lắng, sợ hãi quá mức và dai dẳng khi nhìn hoặc nghe thấy âm thanh mèo kêu
• Khi nhìn thấy mèo, nỗi sợ phải tăng lên kèm theo hoảng loạn và các triệu chứng thể chất. Nỗi sợ chi phối khiến người bệnh bỏ chạy với mục đích tránh xa khỏi mèo.
• Nỗi sợ vô lý về mèo dẫn đến những hành động né tránh như không xem sách, báo, phim ảnh có hình mèo và không đến nhà riêng, quán cà phê có mèo,…
• Nỗi sợ về mèo không tương xứng với mức độ nguy hiểm (sợ hãi ngay cả khi đó là mèo con hoặc mèo được chăm sóc chu đáo, không bị nhiễm bệnh,…)
• Các triệu chứng phải kéo dài ít nhất 6 tháng

Các phương pháp điều trị hội chứng sợ mèo

Mèo là loài động vật gần gũi với con người nên rất khó có thể né tránh hoàn toàn. Đây cũng là lý do khiến cho người mắc hội chứng sợ mèo có xu hướng nhốt mình trong nhà và rất sợ phải đi ra đường do nỗi sợ chi phối.

Để có thể vượt qua nỗi sợ, bệnh nhân sẽ được cân nhắc một số phương pháp điều trị sau:

1. Liệu pháp phơi nhiễm

Liệu pháp phơi nhiễm là lựa chọn ưu tiên khi điều trị rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi bao gồm cả chứng sợ mèo (Ailurophobia). Liệu pháp này được thực hiện với mục đích loại bỏ nỗi sợ vô lý về mèo, giảm căng thẳng, lo lắng và cải thiện các hành vi né tránh.

Như tên gọi, bệnh nhân sẽ “phơi nhiễm” với nỗi sợ theo mức độ tăng dần. Ban đầu, người bệnh sẽ xem hình ảnh, nghe âm thanh mèo kêu,… Trước tình huống này, bệnh nhân sẽ trở nên sợ hãi và hoảng loạn. Chuyên gia sẽ hướng dẫn các kỹ thuật đối phó và cách kiểm soát nỗi sợ của bản thân. Với sự hỗ trợ của chuyên gia, bệnh nhân có thể khống chế cảm giác sợ hãi trong những tình huống này.

Sau đó, bệnh nhân sẽ tiếp xúc với nỗi sợ thông qua các tình huống khác như xem video clip, ôm một con mèo đồ chơi và cuối cùng là chạm vào mèo thật. Suốt quá trình trị liệu sẽ có sự đồng hành của chuyên gia. Chuyên gia sẽ hướng dẫn để người bệnh có thể vượt qua những tình huống này và dần dần thích nghi với nỗi sợ.

2. Liệu pháp nhận thức hành vi

Liệu pháp nhận thức hành vi được xem xét trong nhiều trường hợp bị hội chứng sợ mèo. Liệu pháp này được phát triển dựa trên quan niệm suy nghĩ (nhận thức), hành vi và cảm xúc là ba yếu tố có tác động qua lại. Bằng cách thay đổi những suy nghĩ tiêu cực về mèo, bệnh nhân có thể giảm bớt sự sợ hãi và lo lắng về việc gặp phải loài động vật này.

Liệu pháp nhận thức hành vi cũng sẽ giúp người bệnh thay đổi các hành vi né tránh, từ đó thoải mái hơn và có thể trải nghiệm cuộc sống một cách trọn vẹn.

3. Liệu pháp thôi miên

Liệu pháp thôi miên thường được thực hiện để tìm ra nguyên nhân sâu xa khiến bệnh nhân sợ hãi quá mức về mèo. Trong liệu pháp này, chuyên gia có thể xác định được những sự kiện tiêu cực xảy ra trong quá khứ và chữa lành tổn thương để bệnh nhân có thể giảm bớt sự sợ hãi quá mức về loài động vật vô hại này.

Liệu pháp thôi miên sẽ đưa bệnh nhân vào trạng thái dễ ám thị. Thông qua trạng thái này, chuyên gia có thể điều chỉnh thay đổi tiêu cực và giúp người bệnh cởi mở tiếp nhận những thông tin khách quan, đúng đắn về loài mèo. Khi những suy nghĩ tiêu cực như sợ bị mèo nhiễm bệnh, cào cấu hoặc sợ bị mèo yểm bùa,… được loại bỏ, cảm giác sợ hãi vô lý và bất thường về loài mèo sẽ được cải thiện rõ rệt.

4. Các biện pháp hỗ trợ

Liệu pháp tâm lý là phương pháp chính trong điều trị các rối loạn lo âu ám ảnh sợ. Tuy nhiên, phương pháp này có hạn chế là mất nhiều thời gian. Chính vì vậy, các bác sĩ khuyến khích bệnh nhân nên thực hiện các biện pháp hỗ trợ để cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần.

Các biện pháp hỗ trợ không thể loại bỏ nỗi sợ vô lý về loại mèo. Tuy nhiên, các biện pháp này sẽ giúp giảm phần nào trạng thái căng thẳng, lo lắng, phiền muộn do hội chứng sợ mèo gây ra. Đồng thời giúp ích rất nhiều trong việc nâng đỡ tinh thần trong quá trình trị liệu.

Các biện pháp hỗ trợ dành cho bệnh nhân mắc hội chứng sợ mèo:

• Nếu bệnh nhân có biểu hiện lo âu, mất ngủ, tăng huyết áp,… bác sĩ có thể chỉ định dùng một số loại thuốc điều trị như thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần và thuốc chẹn beta. Thuốc chỉ giúp giảm các triệu chứng nên chủ yếu được dùng ngắn hạn hoặc được sử dụng song song với trị liệu tâm lý để nâng đỡ tinh thần.
• Nỗi sợ về mèo sẽ khiến bệnh nhân luôn trong trạng thái căng thẳng và bất an. Chính vì vậy, nên thực hiện các biện pháp thư giãn như ngồi thiền, tập yoga, massage, liệu pháp mùi hương, âm nhạc trị liệu,… mỗi ngày.
• Học cách chia sẻ với mọi người để được thấu hiểu và đồng cảm. Ngoài ra, có thể tham gia các hội nhóm của những người bị rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi để có thêm kinh nghiệm quản lý nỗi sợ của bản thân.
• Thay vì dành nhiều thời gian để nghĩ đến nỗi sợ, hãy tập trung phát triển bản thân và thực hiện các hoạt động mà bản thân yêu thích như vẽ tranh, đan len, học ngoại ngữ, nấu nướng,…

Hội chứng sợ mèo (Ailurophobia) có thể được điều trị bằng liệu pháp tâm lý. Chính vì vậy, nếu nghi ngờ mắc hội chứng này, bệnh nhân nên tìm gặp bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn điều trị. Can thiệp trị liệu sớm sẽ giúp người bệnh vượt qua nỗi sợ và nhanh chóng ổn định lại cuộc sống thay vì phải trốn tránh, sợ hãi dai dẳng.

Tham khảo thêm:

• 8 Cách vượt qua nỗi sợ hãi của bản thân
• Hội chứng sợ chú hề (Coulrophobia): Biểu hiện và cách cải thiện
• Hội chứng Stockholm là gì? Căn bệnh tâm lý diễn ra phức tạp