Rối loạn hành vi ở lứa tuổi thanh thiếu niên và cách phòng tránh

Tình trạng rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên đang xuất hiện ngày càng phổ biến trong thời gian gần đây. Đây chính là cơ sở khiến cho các vấn đề bạo lực học đường trở nên đáng báo động. Cần phát hiện và can thiệp sớm để giúp trẻ có định hướng nhận thức đúng đắn, chuẩn mực, tránh các hành vi hung hăng, bạo lực và làm hại người khác.

Rối loạn hành vi ở tuổi thanh thiếu niên là gì?

Rối loạn hành vi (Conduct Disorder – CD) là một trong những dạng rối loạn tâm thần có xu hướng ảnh hưởng đến những người dưới 18 tuổi. Riêng những trường hợp phát triển sau tuổi 18 thì sẽ được chẩn đoán là mắc chứng rối loạn nhân cách chống đối xã hội.

Rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên là chứng rối loạn tâm thần phát triển ở trẻ từ 13 – 18 tuổi. Số liệu thống kê cho thấy, có khoảng hơn 20% thanh thiếu niên hiện nay bị ảnh hưởng bởi chứng rối loạn hành vi và gặp nhiều hệ quả nghiêm trọng.

Đặc trưng của chứng rối loạn hành vi ở lứa tuổi 13 – 18 là có hành vi xâm hại nghiêm trọng tới quyền lợi của người khác. Chẳng hạn như hành hung, lừa dối, gây hấn, phá hủy tài sản,… Căn nguyên của rối loạn này có liên quan đến cả các yếu tố tâm lý – xã hội cùng một số yếu tố sinh học.

Trong những năm gần đây thì tỷ lệ thanh thiếu niên có biểu hiện rối loạn hành vi đang không ngừng tăng lên. So với trẻ nhỏ thì thanh thiếu niên có biểu hiện đa dạng và nghiêm trọng hơn. Trẻ ngoài có hành vi bạo lực học đường, lừa dối thầy cô và cha mẹ, kết quả học tập kém thì còn có xu hướng phạm tội nếu không sớm chăm sóc và điều trị.

Nguyên nhân gây rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên

Các nghiên cứu được thực hiện tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam cho thấy, rối loạn hành vi ở tuổi thanh thiếu niên liên quan đến nhiều yếu tố. Trong đó yếu tố sinh học chỉ chiếm khoảng 25% còn yếu tố tâm lý – xã hội chiếm đến 75%. Điều này cho thấy tác động rất rõ rệt của môi trường giáo dục, gia đình và bạn bè lên hành vi cũng như nhận thức của trẻ.

Một số yếu tố chính làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn hành vi ở lứa tuổi thanh thiếu niên bao gồm:

1. Thay đổi hormone tuổi dậy thì

Tùy theo cơ địa của từng trẻ mà giai đoạn dậy thì có thể bắt đầu từ 10 – 12 tuổi hoặc muộn hơn. Đây chính là giai đoạn mà trẻ có sự thay đổi lớn về mặt tâm sinh lý. Cùng với sự phát triển về hình thể thì ở lứa tuổi thanh thiếu niên trẻ còn có sự thay đổi nhất định về tâm lý mà rất nhiều bậc cha mẹ không chú ý đến.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng, sự thay đổi hormone ở giai đoạn dậy thì khiến trẻ có xu hướng hình thành tính độc lập. Đồng thời luôn có mong muốn thể hiện “cái tôi cá nhân”. Ngoài ra đây còn là giai đoạn mà trẻ thay đổi cũng như tích lũy kỹ năng, nhận thức, kinh nghiệm sống, khả năng tư duy và phân tích.

Do có sự thay đổi quá nhanh nên đôi khi nhận thức của trẻ bị móp méo và thiếu thực tiễn. Cùng với đó là cái tôi lớn và tính độc lập khiến cho trẻ trở nên quá nhạy cảm với cách giáo dục cứng nhắc của cha mẹ và những tác động từ môi trường – xã hội. Đây chính là nguyên nhân khiến cho trẻ ở lứa tuổi thanh thiếu niên dễ phát triển các vấn đề tâm lý, trong đó có chứng rối loạn hành vi.

2. Giáo dục sai cách

Như đã phân tích, trẻ từ khoảng 13 – 18 tuổi có rất nhiều thay đổi về tâm sinh lý. Tuy nhiên ở giai đoạn này thì kỹ năng cũng như kinh nghiệm sống của trẻ còn hạn chế. Do đó trẻ cần nhận được sự hỗ trợ và quan tâm từ cha mẹ, người thân.

Tuy nhiên, việc uốn nắn trẻ dựa trên uy quyền, quá cứng nhắc, quá nuông chiều hay cách giáo dục không đồng nhất, thiếu sự quan tâm cũng có thể làm gia tăng nguy cơ bị rối loạn hành vi ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Bởi ở độ tuổi này trẻ rất nhạy cảm với sự quan tâm cũng như cách giáo dục từ phía gia đình.

Ngoài cách giáo dục từ gia đình thì phương pháp giáo dục không phù hợp từ một số nhà trường cũng ảnh hưởng rất lớn tới tâm sinh lý của thanh thiếu niên. Đặc biệt là khi trẻ bị trách phạt trước đám đông hay bị trừng phạt bằng các hình thức bạo lực.

3. Tác động từ phim ảnh và truyện tranh bạo lực

Trẻ em, nhất là trẻ ở độ tuổi thanh thiếu niên thường dành rất nhiều thời gian cho việc xem phim ảnh và đọc truyện tranh. Nếu cha mẹ không quản lý thì trẻ có thể tiếp cận với các thể loại phim ảnh và truyện tranh bạo lực. Từ đó dẫn tới các hành vi hung hăng, bạo lực và thiếu lương tâm.

Ở độ tuổi thanh thiếu niên, đa phần các trẻ đều có xu hướng tò mò và dành sự quan tâm đến vấn đề tình dục. Nhiều trẻ còn xem các văn hóa phẩm đồi trụy. Điều này sẽ kích thích bản năng tình dục của trẻ. Từ đó khiến trẻ có hành vi cưỡng bức, bắt buộc người khác thực hiện hoạt động tình dục với bản thân.

Ngoài ra, thanh thiếu niên chơi các tựa game bạo lực cũng làm gia tăng các hành vi hung hăng, xâm phạm quyền lợi và thể chất của người khác. Chính vì vậy, gia đình cần có sự quan tâm sát sao trong giai đoạn trẻ bước sang tuổi dậy thì để giúp trẻ phát triển nhận thức đúng đắn và toàn diện.

4. Tác động từ bạn bè

Ở độ tuổi thanh thiếu niên, trẻ có xu hướng bị ảnh hưởng sâu sắc từ suy nghĩ, quan điểm và hành vi của bạn bè. Hầu hết trẻ có dấu hiệu rối loạn hành vi đều chơi trong nhóm bạn xấu. Chúng thường tập trung lại để thực hiện các hành vi bắt nạt, quấy rối và đe dọa những trẻ khác.

Các hành vi này thường chỉ để thỏa mãn bản thân và giải tỏa cơn tức giận, nóng nảy. Tuy nhiên chúng cũng có thể nhằm vào mục đích chiếm đoạt đồ dùng, tiền bạc, thậm chí là ép buộc trẻ khác phải thực hiện hành vi tình dục với chúng.

Khảo sát cho thấy, rối loạn hành vi ở lứa tuổi thanh thiếu niên thường xảy ra trong những trường học có số lượng học sinh đông và học lực kém. Khi chứng kiến bạn bè có những hành vi nổi loạn thì không ít trẻ cũng học theo nhằm khẳng định cái tôi cũng như thể hiện sự chống đối với nội quy của nhà trường.

5. Các yếu tố sinh học

Bên cạnh ảnh hưởng của sự thay đổi hormone tuổi dậy thì và tác động từ môi trường thì rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên còn có khả năng liên quan tới các yếu tố sinh học. Các yếu tố này khiến trẻ nhạy cảm hơn với môi trường. Đồng thời hình thành các hành vi lệch chuẩn.

Một số yếu tố sinh học làm tăng nguy cơ rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên bao gồm:

• Yếu tố di truyền
• Mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh do sự rối loạn hoạt động của một số cơ quan bên trong não bộ
• Tổn thương não bộ hoặc thần kinh trung ương do biến chứng chu sinh
• Trẻ có tính cách ương ngạnh, ích kỷ, cứng đầu,…
• Trẻ có khả năng ngôn ngữ kém, nhất là ngôn ngữ lời nói (thường liên quan đến các rối loạn phát triển thần kinh)

Biểu hiện rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên

Thanh thiếu niên bị rối loạn hành vi thường có các hành vi xâm phạm nghiêm trọng tới quyền lợi của người khác và thậm chí là ngược đãi động vật. Các hành vi của trẻ thường bộc lộ rất rõ tính cách nổi loạn, hung hăng, thiếu lương tâm và bất chấp các quy định của gia đình, nhà trường hay pháp luật.

Các biểu hiện giúp nhận biết chứng rối loạn hành vi ở tuổi thanh thiếu niên bao gồm:

• Trẻ thường xuyên nói dối nhằm thực hiện nhiều mục đích khác nhau. Chẳng hạn như nói dối bố mẹ/ thầy cô để lẩn tránh nghĩa vụ, nói dối để nhận sự quan tâm và hưởng quyền lợi ưu ái hơn người khác hoặc thậm chí lứa gạt để chiếm tài sản của người khác.
• Phá hủy tài sản của chính bản thân mình hoặc của người khác (thường là cố ý phóng hỏa để tiêu hủy tài sản).
• Trộm cắp, có thể có đối đầu hoặc không.
• Thường xuyên trốn học hoặc bỏ nhà qua đêm bất chấp sự ngăn cản của gia đình.
• Có các hành vi hành hạ động vật.
• Có hành vi phá hoại và đập phá đồ đạc (thường đi kèm với phản ứng tức giận và nóng nảy).
• Thường xuyên gây hấn, thậm chí có sử dụng vũ khí để đánh nhau (vũ khí có thể là bất cứ vật nào ở trong tầm mắt của trẻ có khả năng khiến người khác bị tổn hại thể chất, thường là các vật nhọn).
• Ép buộc người khác phải thực hiện hoạt động tình dục với bản thân.
• Hành hạ người khác dưới nhiều hình thức. Chẳng hạn như bạo lực học đường, thường là ép buộc bạn học phải đưa tiền bạc hoặc các đồ vật mà trẻ muốn thông qua vũ lực).
• Thường có các hành vi chống đối cha mẹ và thầy cô trong trường.
• Thanh thiếu niên bị rối loạn hành vi thường có xu hướng chơi cùng những trẻ có các biểu hiện tương tự.

Ngoài những biểu hiện vừa được đề cập thì rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên còn có một số dấu hiệu khác. Chẳng hạn như thiếu tập trung khi học, hay cãi lại thầy cô, chống đối bằng biểu cảm trên khuôn mặt, kết quả học tập kém. Thông thường, trẻ từ 15 – 17 tuổi sẽ có nhiều biểu hiện và mức độ nghiêm trọng hơn so với những trẻ nhỏ hơn.

Trên thực tế, biểu hiện rối loạn hành vi ở lứa tuổi thanh thiếu niên sẽ xảy ra trong ít nhất hai môi trường là gia đình và trường học. Mặc dù trẻ có biểu hiện rất rõ rệt nhưng nhiều bậc cha mẹ vẫn không phát hiện ra. Họ cho rằng biểu hiện của trẻ là do sự nổi loạn ở độ tuổi mới lớn, hoàn toàn không phải bệnh tâm thần.

Do kiến thức về rối loạn hành vi của các bậc phụ huynh còn hạn chế nên nhiều thanh thiếu niên có biểu hiện của bệnh vẫn không được phát hiện, chăm sóc và điều trị sớm. Đây chính là nguyên nhân khiến bệnh tiếp tục phát triển ở tuổi trưởng thành và được chẩn đoán là rối loạn nhân cách chống đối xã hội.

Rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên nguy hiểm không?

Theo đánh giá của các chuyên gia thì thanh thiếu niên chính là giai đoạn quan trọng nhất đối với sự phát triển nhân cách cũng như kinh nghiệm sống của bất cứ đứa trẻ nào. Phần lớn tính cách ở tuổi trưởng thành đều sẽ được hình thành trong giai đoạn trẻ từ 13 – 18 tuổi.

Rối loạn hành vi ở lứa tuổi thanh thiếu niên ảnh hưởng rất lớn tới quá trình học tập cũng như mối quan hệ với gia đình, bạn bè và thầy cô. Đa phần những trẻ mắc chứng bệnh này đều có kết quả học tập kém, chống đối thầy cô, căng thẳng với cha mẹ. Chúng thường không có bạn bè hoặc gia nhập vào những nhóm bạn có hành vi xấu.

Thực tế còn cho thấy, thanh thiếu niên mắc chứng rối loạn hành vi còn có nguy cơ cao phát triển các rối loạn tâm thần khác bên cạnh rối loạn nhân cách chống đối xã hội ở tuổi trưởng thành. Phải kể đến như rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn hoang tưởng hoặc các rối loạn tâm thần do chất gây nghiện.

Phần lớn những đứa trẻ mắc chứng rối loạn hành vi không được can thiệp sớm đều bỏ học giữa chừng. Trẻ có xu hướng sử dụng chất gây nghiện, nghiện rượu bia, bạo dâm và có nhiều mối quan hệ phức tạp.

Do có trình độ học vấn thấp kém nên đến tuổi trưởng thành trẻ sẽ không có khả năng cạnh tranh trong việc tìm kiếm việc làm. Rất nhiều trẻ có biểu hiện rối loạn hành vi ở lứa tuổi thanh thiếu niên có khả năng trở thành tội phạm. Thường là các tội danh như trộm cắp, phá hoại tài sản, hành hung người khác, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, ngược đãi động vật,…

Có thể thấy rằng, rối loạn hành vi ở lứa tuổi thanh thiếu niên gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển nhân cách ở trẻ. Đây là tình trạng nguy hiểm, nếu gia đình và nhà trường không sớm phát hiện thì trẻ sẽ rất dễ sa đà vào các tệ nạn xã hội và phát triển thành tội phạm.

Chẩn đoán rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên

Trên thực tế, không phải thanh thiếu niên nào hư hỏng và quậy phá quá mức cũng do mắc chứng rối loạn hành vi. Tốt nhất phụ huynh nên theo dõi biểu hiện của con mình và sớm đưa trẻ đi thăm khám bác sĩ.

Rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên sẽ được chẩn đoán thông qua các biểu hiện lâm sàng. Tuy nhiên các hành vi của trẻ phải thường xuyên lặp đi lặp lại trong ít nhất 6 tháng. Đồng thời gây ảnh hưởng đáng kể đến việc học tập, chức năng xã hội cũng như các mối quan hệ.

Để đưa ra chẩn đoán xác định, ngoài dựa vào biểu hiện lâm sàng thì bác sĩ còn thực hiện việc kiểm tra tâm lý và thăm khám tổng quát. Ngoài ra cần chẩn đoán phân biệt rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên với một số vấn đề tâm lý khác để tránh nhầm lẫn. Chẳng hạn như:

• Rối loạn tăng động giảm chú ý
• Tâm thần phân liệt
• Trạng thái hưng cảm trong rối loạn khí sắc
• Rối loạn nhân cách

Cách chữa trị rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên

Tùy vào mức độ hành vi, độ tuổi của trẻ và các vấn đề liên quan khác mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau. Trường hợp trẻ có biểu hiện nhẹ thì tình trạng bệnh có xu hướng thuyên giảm dần khi được gia đình cũng như nhà trường quan tâm và giáo dục đúng mực.

Tuy nhiên với những trẻ có biểu hiện rối loạn hành vi nặng thì sẽ có khuynh hướng phát triển mãn tính. Nhiều trường hợp còn dẫn tới rối loạn nhân cách chống đối xã hội ở tuổi trưởng thành. Do đó cần áp dụng các phương pháp điều trị chuyên sâu hơn.

Dưới đây là một số phương pháp chữa trị rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên được áp dụng phổ biến:

1. Thay đổi cách giáo dục

Như đã nói, cách giáo dục của gia đình và nhà trường ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành nhân cách cũng như hành vi của trẻ. Đối với những thanh thiếu niên có biểu hiện rối loạn nhân cách ở mức độ nhẹ thì gia đình vẫn có thể cho trẻ học tại các trường bình thường. Tuy nhiên cần trao đổi với nhà trường để thầy cô quan tâm nhiều hơn và có cách hành xử phù hợp với tâm lý của trẻ.

Để hỗ trợ cho trẻ tối ưu, cha mẹ và người thân nên dành thêm thời gian trò chuyện và quan tâm đến trẻ. Lời nói dành cho trẻ cần thể hiện được sự mềm mỏng, ấm áp nhưng vẫn đủ nghiêm khắc. Tuyệt đối không được la mắng trẻ hoặc chỉ trích quá gay gắt bằng những từ ngữ nặng nề.

Các thành viên trong gia đình, nhất là cha mẹ cần nhất quán cách giáo dục trẻ. Việc đảm bảo tính đồng nhất sẽ giúp trẻ có thể phát triển một cách bình thường. Đồng thời giảm thiểu tối đa các hành vi không phù hợp với chuẩn mực xã hội.

Đối với những thanh thiếu niên có biểu hiện rối loạn hành vi ở mức độ nặng thì gia đình có thể cân nhắc cho trẻ theo học ở một số trung tâm giáo dục đặc biệt. Tại đây, trẻ sẽ được giáo dục bằng các phương pháp phù hợp nhằm tránh hành vi chống đối và vi phạm quy tắc.

Với những trẻ có IQ thấp thì việc theo học ở một môi trường đặc biệt là rất cần thiết. Nhà trường sẽ thường xuyên mở các khóa học lao động thủ động, đào tạo nghề,… nhằm giúp trẻ có được kỹ năng cũng như kiến thức để tìm kiếm việc làm phù hợp khi đến tuổi trưởng thành.

2. Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong điều trị rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên. Liệu pháp này mang lại hiệu quả rất rõ rệt do nhận thức và suy nghĩ của trẻ ở giai đoạn này vẫn dễ thay đổi hơn nhiều so với tuổi trưởng thành.

Các chuyên gia tâm lý sẽ dựa trên kết quả thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng của thanh thiếu niên để lên phác đồ trị liệu cho phù hợp. Một số liệu pháp thường được áp dụng bao gồm:

• Liệu pháp nhận thức: Đây là liệu pháp được thực hiện với mục đích giúp trẻ xác định rõ những quan niệm và nhận thức sai lầm. Từ đó điều chỉnh suy nghĩ của bản thân nhằm hình thành những hành vi đúng đắn hơn. Trường hợp được áp dụng sớm thì liệu pháp nhận thức mang lại hiệu quả rất khả quan.
• Liệu pháp tập tính: Liệu pháp này cũng được áp dụng rất phổ biến cho thanh thiếu niên mắc chứng rối loạn hành vi. Mục tiêu của liệu pháp tập tính là loại bỏ các thói quen và hành vi xấu. Đồng thời thiết lập các tập tính mới có khả năng thích ứng cũng như hòa hợp với xã hội.
• Liệu pháp phục hồi chức năng: Là một trong những liệu pháp quan trọng đối với điều trị rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên. Liệu pháp này sẽ giúp trẻ phục hồi khả năng thích ứng với xã hội thông qua các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao và lao động.
• Liệu pháp nhóm/ gia đình: Đây là liệu pháp giúp giải quyết mâu thuẫn và xung đột giữa người bệnh với những người xung quanh. Đặc biệt liệu pháp gia đình sẽ giúp cho cha mẹ hiểu rõ hơn về tâm lý của trẻ. Từ đó quan tâm, đồng cảm và chia sẻ với con trong suốt quá trình điều trị. Sự nâng đỡ của gia đình cũng là động lực tinh thần giúp cho trẻ phát triển các hành vi tích cực. Đồng thời hạn chế tái phạm các hành vi tiêu cực.

Các bậc phụ huynh cần nhớ rằng, tuyệt đối không bỏ mặc con cái cho các trung tâm tâm lý trị liệu mà không quan tâm đến. Bởi quá trình điều trị của trẻ có thành công hay không phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Trong đó cần có sự kết hợp giữa chuyên gia tâm lý, gia đình và nhà trường.

3. Sử dụng thuốc

Song song với tâm lý trị liệu và thay đổi phương pháp giáo dục trẻ thì liệu pháp hóa dược cũng được bác sĩ cân nhắc áp dụng cho một số thanh thiếu niên mắc chứng rối loạn hành vi. Trẻ thường được chỉ định dùng thuốc khi có các biểu hiện trầm cảm, hưng cảm, lo âu và rối loạn tăng động giảm chú ý.

Các chuyên gia nhận định rằng, việc sử dụng thuốc chỉ là phương pháp hỗ trợ trong các trường hợp thật sự cần thiết. Bởi một số loại thuốc có thể tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho trẻ em. Bất cứ loại thuốc nào cũng cần đảm bảo dùng đúng chỉ định của bác sĩ để hạn chế các vấn đề không mong muốn phát sinh.

4. Vai trò của cha mẹ

Như đã đề cập, gia đình có vai trò rất quan trọng đối với quá trình điều trị rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên. Sự quan tâm và nâng đỡ của cha mẹ sẽ giúp trẻ dễ dàng vượt qua những bất thường về tâm lý ở độ tuổi dậy thì.

Khi trẻ được chẩn đoán rối loạn hành vi ở tuổi thanh thiếu niên thì gia đình cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:

• Cha mẹ cần xem xét môi trường giáo dục của trẻ. Nên cân nhắc cho trẻ chuyển trường nếu thấy cần thiết. Bởi đa phần những trường hợp thanh thiếu niên bị rối loạn hành vi đều có liên quan tới yếu tố trường học.
• Trường hợp nguyên nhân gây rối loạn hành vi ở trẻ là từ gia đình thì cha mẹ cần tạo cho trẻ môi trường sống lành mạnh. Cần có tinh thần tôn trọng lẫn nhau và có trách nhiệm với con cái.
• Dù cuộc sống có bận rộn đến đâu thì hãy dành thời gian ở bên con, lắng nghe chia sẻ và giải đáp các thắc mắc của con. Tuy nhiên không nên nuông chiều trẻ quá mức hoặc giáo dục quá khắc nghiệt.
• Nếu cha mẹ không thể thống nhất được cách giáo dục con thì có thể tìm kiếm sự giúp đỡ của chuyên gia tâm lý. Việc thống nhất phương pháp giáo dục phù hợp rất quan trọng đối với sự phát triển nhận thức và nhân cách của trẻ.
• Cha mẹ nên quan tâm đến bạn bè của con trẻ. Trường hợp biết được trẻ chơi bời cùng nhóm bạn xấu thì nên khuyên răn nhẹ nhàng. Đồng thời đưa trẻ đi tham vấn tâm lý để thay đổi nhận thức theo hướng tích cực. Nếu muốn chuyển trường cho trẻ thì nên tìm lý do hợp lý để tránh phản ứng nổi giận hoặc chống đối.
• Không cho trẻ chơi các trò chơi bạo lực hay tiếp cận với các chế phẩm đồi trụy. Thay vào đó nên cùng trẻ tham gia các hoạt động xã hội, chiến dịch cộng đồng hoặc hoạt động từ thiện.
• Giáo dục giới tính nhằm giúp trẻ biết cách bảo vệ bản thân cũng như tôn trọng thân thể của người khác. Bên cạnh đó cần hướng trẻ đến lối sống lành mạnh và thái độ sống lạc quan, vui vẻ.

Phòng tránh rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên

Sự nâng đỡ và quan tâm của gia đình được xem là chìa khóa giúp con trẻ vượt qua được những bất thường về tâm sinh lý trong giai đoạn thanh thiếu niên. Cha mẹ và người thân không chỉ có vai trò to lớn trong việc điều trị rối loạn hành vi ở con trẻ mà còn giúp phòng tránh tình trạng này cho con.

Một số vấn đề cần lưu ý bao gồm:

• Thay đổi cách nuôi dạy con cái, tuyệt đối không đặt nặng áp lực và thành tích học tập khiến cho con rơi vào trạng thái căng thẳng.
• Tránh dạy con theo hướng cứng nhắc, thường xuyên quát mắng hay bạo lực với con.
• Giữ cho không khí trong gia đình luôn vui vẻ, thoải mái và lạc quan. Cha mẹ nên hạn chế tối đa việc cãi nhau trước mặt con cái.
• Cần có các biện pháp lành mạnh để kiểm soát vấn đề con tìm hiểu về công nghệ hay tham gia mạng xã hội.
• Dành thời gian tâm sự và quan tâm con nhiều hơn, nhất là khi trẻ bước vào giai đoạn dậy thì.
• Luôn tôn trọng sở thích và mong muốn chính đáng của con, tạo điều kiện để con theo đuổi đam mê, ước mơ.
• Tuyệt đối không để trẻ tiếp cận với sách báo, phim ảnh có nội dung bạo lực, đồi trụy. Giúp trẻ tránh xa những người có tư tưởng xấu.
• Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể thao, chăm sóc cây cảnh, thú cưng hoặc hướng trẻ đến với những giá trị nhân văn bằng cách cùng cha mẹ tham gia các hoạt động tình nguyện.

Rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên nếu không sớm phát hiện và can thiệp điều trị có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Khi trẻ bước vào giai đoạn dậy thì, cha mẹ nên quan tâm đến con nhiều hơn. Nếu thấy con có các suy nghĩ và hành vi bất thường thì nên chủ động đưa con đi thăm khám bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.

Tham khảo thêm:

• 7 Nguyên nhân dẫn đến hành vi tự sát ở thanh thiếu niên
• Cách chữa lành tổn thương do thiếu hụt cảm xúc thời thơ ấu
• Thực Trạng Trầm Cảm Ở Trẻ Vị Thành Niên Và Biện Pháp Phòng Tránh