Hội chứng sợ yêu: Nguyên nhân và biện pháp khắc phục

Hội chứng sợ yêu (Philophobia) đặc trưng bởi sự ám ảnh và nỗi sợ quá mức về tình yêu. Hội chứng này được xem là “cơ chế phòng thủ” từ những trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ.

Hội chứng sợ yêu (Philophobia) là gì?

Hội chứng sợ yêu là thuật ngữ đề cập nỗi sợ vô lý, dai dẳng về vấn đề xoay quanh tình yêu. Người bệnh và lo sợ bản thân sẽ phải lòng với một người nào đó.

Tình yêu mang đến đầy đủ những cung bậc cảm xúc, từ hạnh phúc đến đau khổ. Trước sự cám dỗ của tình yêu, nhiều người có xu hướng né tránh vì lo sợ bị lừa dối.

Tuy nhiên tình trạng này không giống với hội chứng sợ yêu (Philophobia). Khác với nỗi sợ về tình yêu thông thường, hội chứng sợ yêu gây ra sự sợ hãi dữ dội và không thể kiểm soát.

Cơ chế và biểu hiện của hội chứng này khá giống với các rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi như hội chứng sợ máu, sợ độ cao, sợ khoảng trống,… thường gặp.

Bệnh nhân bị hội chứng sợ yêu có thể mắc đồng thời các rối loạn lo âu như rối loạn lo âu xã hội. Dù chưa có thống kê chính thức, nhưng các chuyên gia dự đoán, số người mắc Philophobia không hề nhỏ.

Tương tự như các vấn đề tâm lý khác, hội chứng này gây ra những ảnh hưởng sâu sắc đối với chất lượng cuộc sống nên cần được thăm khám và chăm sóc y tế.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng sợ yêu (Philophobia)

Hội chứng sợ yêu gây ra nhiều biểu hiện thể chất và tinh thần nghiêm trọng. Nỗi sợ này dẫn đến nhiều phiền toái và làm cản trở cuộc sống của bệnh nhân.

1. Triệu chứng tinh thần

Các dấu hiệu thường thấy ở người mắc hội chứng sợ yêu (Philophobia) bao gồm:

• Có sự sợ hãi dai dẳng, kéo dài khi nghĩ về tình yêu
• Luôn né tránh và từ chối phát triển các mối quan hệ tình cảm
• Sợ phải lòng một ai đó và lo sợ bản thân rơi vào mối quan hệ yêu đương
• Có xu hướng lảng tránh những người đối xử đặc biệt với mình
• Cố gắng kiểm soát cảm xúc của chính mình vì sợ bản thân sẽ rung động
• Né tránh các cuộc trò chuyện đề cập đến tình yêu
• Tránh đến những nơi có các cặp đôi như rạp phim, bữa lễ kết hôn và những nơi công cộng
• Xa lánh xã hội, sống khép kín và ít giao tiếp do lo lắng phát triển tình cảm với người khác.
• Né tránh và nhanh chóng rời khỏi tình huống gây ra nỗi sợ như cuộc trò chuyện, đám cưới, cầu hôn,…

Trong một số trường hợp cá biệt, bệnh nhân có mối quan hệ mập mờ, không rõ ràng với nhiều người nhưng không muốn tiến đến mối quan hệ chính thức.

2. Triệu chứng thể chất

Khi phải đề cập đến tình yêu hoặc có ai đó ngỏ lời yêu, người bệnh sẽ xuất hiện nỗi sợ dữ dội kèm với các triệu chứng như:

• Đổ mồ hôi
• Buồn nôn
• Khó thở
• Tim đập nhanh
• Đau thắt ngực
• Rối loạn tiêu hóa (đau thắt bụng, khó tiêu, đau dạ dày,…)
• Đôi khi có cảm giác tách rời, tê liệt

Xem thêm: Hội chứng sợ kết hôn (Gamophobia) là gì? Cách vượt qua nỗi sợ

Nguyên nhân gây ra hội chứng sợ yêu (Philophobia)

Hội chứng sợ yêu được xem là kết quả do nhiều yếu tố tác động. Đến nay, các chuyên gia vẫn chưa xác định được nguyên nhân gây ra chứng Philophobia.

Tuy nhiên, một số yếu tố đã được xác định có liên quan trong việc phát triển nỗi sợ vô lý về tình yêu:

• Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ: Các chuyên gia cho rằng, sự ám ảnh được tạo nên từ những tổn thương tâm lý và cảm xúc tiêu cực. Hội chứng sợ yêu thường xảy ra ở những người từng bị bố mẹ bỏ rơi hoặc bị lạm dụng tình cảm. Những trải nghiệm này tạo ra cơ chế phòng thủ trong vô thức.
• Sang chấn tâm lý: Đối mặt với những sự kiện gây sang chấn như bị phản bội, ly hôn và bị từ chối một cách phũ phàng cũng có thể gia tăng nguy cơ phát triển hội chứng sợ yêu. Ngoài ra, người bệnh cũng tăng nguy cơ stress, trầm cảm, và nhiều vấn đề tâm lý khác.
• Ảnh hưởng của nền văn hóa: Trong nhiều nền văn hóa, yêu đương là điều cấm kỵ và việc kết hôn phải được thực hiện theo sự sắp xếp của gia đình.  Vì sợ phạm phải những chuẩn mực đạo đức và xã hội, nhiều người hình thành nỗi sợ về tình yêu, và luôn lo sợ bản thân sẽ phải lòng một ai đó.
• Cách giáo dục của gia đình: Cách giáo dục của gia đình cũng góp phần phát triển hội chứng sợ yêu. Nhiều gia đình vì sợ con cái yêu sớm nêu gieo rắc cho con những suy nghĩ sai lệch. Điều này vô tình khiến trẻ lớn lên bị ám ảnh quá mức về tình yêu. Trẻ không có nhu cầu yêu đương và sợ phát triển một mối tình cảm với ai đó.
• Bất thường trong hoạt động của não bộ: Nhiều chuyên gia cho rằng, hạch hạnh nhân hoạt động quá mức, và sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ có vai trò trong quá trình phát triển hội chứng Philophobia.

Khi thất bại quá nhiều lần trong tình yêu, nhiều người có thể hình thành tâm lý sợ tình yêu. Người bệnh có hành vi né tránh, cô lập xã hội và ít giao tiếp dẫn đến nhiều phiền toái trong cuộc sống.

Hội chứng sợ yêu và những ảnh hưởng nặng nề

Nhìn chung, hội chứng sợ yêu ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt là các mối quan hệ. Ám ảnh quá mức về tình yêu khiến người bệnh né tránh đối tượng có khả năng sẽ dành tình cảm cho mình.

Vì vậy, phạm vi các mối quan hệ của người bệnh thường rất hạn chế. Bệnh nhân hầu như chỉ thân thiết với gia đình và một vài người bạn đã quen thân từ lâu.

Chứng Philophobia ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến chức năng nghề nghiệp và tâm lý xã hội. Bệnh nhân phải đối mặt với các cảm xúc tiêu cực thường xuyên, đặc biệt là khi tiếp xúc với các mối quan hệ.

Tình yêu là một phần của cuộc sống. Người bệnh không thể né tránh hoàn toàn các cuộc nói chuyện, hay tình huống có sự xuất hiện của tình yêu, các cặp đôi,…

Nếu không có giải pháp, nhiều khả năng bệnh nhân sẽ lạm dụng rượu bia, chất kích thích. Họ có thể phát triển các vấn đề tâm lý như rối loạn lo âu, trầm cảm.

Chẩn đoán hội chứng sợ hãi tình yêu (Philophobia)

Philophobia chưa được công nhận là hội chứng tâm lý chính thức trong DSM-5. Vì vậy, hiện không có tiêu chuẩn chẩn đoán cụ thể. Thông thường, bác sĩ đưa ra chẩn đoán dựa trên triệu chứng tổng quát.

Hội chứng Philophobia chỉ được chẩn đoán khi bệnh nhân có nỗi sợ dai dẳng, vô lý về tình yêu. Nỗi sợ hãi phải chi phối tâm trí,  ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày.

Ngoài ra, các triệu chứng phải kéo dài ít nhất 6 tháng. Bác sĩ cũng sẽ yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng để loại trừ các bệnh thể chất, nghiện chất và các rối loạn tâm thần có biểu hiện tương đồng.

Cách vượt qua hội chứng sợ yêu (Philophobia) hiệu quả

Để điều trị hội chứng sợ yêu, bệnh nhân sẽ được xem xét một số phương pháp sau:

1. Can thiệp trị liệu tâm lý

Giải pháp tốt nhất cho hội chứng sợ yêu là trị liệu tâm lý. Phương pháp này cũng là lựa chọn hàng đầu khi điều trị các rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi khác nói chung.

Trị liệu tâm lý được thực hiện bằng hình thức giao tiếp giữa chuyên gia và người bệnh. Chuyên gia sẽ dựa vào tâm lý của từng trường hợp để xác định hướng can thiệp phù hợp.

Đối với hội chứng Philophobia, hai liệu pháp có hiệu quả nhất là liệu pháp giải mẫn cảm có hệ thống, và liệu pháp nhận thức hành vi (CBT).

Mặc dù mang lại hiệu quả cao nhưng tâm lý trị liệu thường mất khá nhiều thời gian. Do đó, đòi hỏi bệnh nhân phải kiên trì trị liệu để đạt được kết quả khả quan.

• Liệu pháp giải mẫn cảm có hệ thống: Chuyên gia sẽ hướng dẫn người bệnh kỹ thuật thư giãn để giảm căng thẳng. Sau đó, bệnh nhân sẽ được tiếp xúc dần dần với tình huống/đối tượng gây nỗi sợ. Bác sĩ sẽ tăng dần mức độ để người bệnh học cách thích nghi, cải thiện nỗi sợ.
• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Liệu pháp này giúp bệnh nhân xác định và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực về tình yêu. Thông qua đó, người bệnh sẽ giảm bớt sự ám ảnh và sợ hãi quá mức. CBT thường được kết hợp với liệu pháp giải mẫn cảm để có kết quả tốt nhất.

Trong quá trình trị liệu, chuyên gia sẽ cố gắng tìm ra nguồn gốc của nỗi sợ. Vượt qua nỗi sợ từ trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ sẽ giúp bệnh nhân kiểm soát nỗi ám ảnh và lo sợ quá mức về tình yêu.

2. Sử dụng thuốc

Thuốc được cân nhắc sử dụng khi bệnh nhân có biểu hiện căng thẳng, lo âu và trầm cảm. Ngoài ra, một số loại thuốc cũng có thể được dùng ngắn hạn để giảm các triệu chứng thể chất.

Các loại thuốc được cân nhắc dùng trong điều trị hội chứng sợ yêu:

• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin
• Thuốc an thần benzodiazepine
• Thuốc chẹn beta

Dùng thuốc chỉ giúp cải thiện tạm thời các triệu chứng thể chất và tâm thần. Để vượt qua hội chứng này, người bệnh bắt buộc phải trị liệu tâm lý.

3. Các biện pháp hỗ trợ

Hội chứng sợ yêu khiến bệnh nhân dễ bị căng thẳng và bi quan. Do đó, bệnh nhân nên thực hiện thêm một số biện pháp hỗ trợ để nâng cao thể trạng, và kiểm soát nỗi sợ tốt hơn.

Các biện pháp hỗ trợ dành cho bệnh nhân bị hội chứng sợ hãi tình yêu:

• Trang bị các biện pháp thư giãn để giảm stress, lo âu như ngồi thiền, tập thở, sử dụng trà thảo mộc, xoa bóp, tập yoga,…
• Tránh xa rượu bia, thuốc lá và chất kích thích
• Xây dựng và duy trì lối sống khoa học với chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng
• Ngủ đủ giấc, nghỉ ngơi điều độ và tập thể dục thường xuyên.
• Hạn chế làm việc quá sức để phòng ngừa stress
• Hạn chế tiếp xúc với những thông tin tiêu cực về tình yêu.
• Dành thời gian cho các hoạt động xã hội và sở thích cá nhân thay vì nhốt mình trong nhà.

Hội chứng sợ yêu (Philophobia) là hội chứng tâm lý không quá hiếm gặp. Nếu nghi ngờ những người xung quanh mắc hội chứng này, nên khuyến khích bệnh nhân thăm khám và điều trị sớm.

Tham khảo thêm:

• Hội chứng sợ bị bỏ rơi: Nguyên nhân và cách vượt qua
• Tìm Hiểu Về Hội Chứng Rối Loạn Tình Yêu Ám Ảnh
• Ngoại Tình Trong Tư Tưởng Là Gì? Ảnh Hưởng Như Thế Nào?
• Phụ thuộc trong tình yêu khiến bạn trở thành nô lệ của cảm xúc