Im lặng độc hại (Silent Treatment) là gì? Làm sao để đối phó?

Im lặng đôi khi là một trong những giải pháp cần thiết để giúp bạn kiểm soát tâm trạng, tránh gây ra những xung đột mạnh mẽ trong những lúc nóng giận, bực tức. Tuy nhiên, nếu một người sử dụng sự im lặng như một biện pháp để đe dọa, nhấn chìm người khác thì đó được gọi là sự im lặng độc hại, nó gây ảnh hưởng tiêu cực đối với hầu hết các mối quan hệ. 

Im lặng độc hại (Silent Treatment) là gì?

Im lặng độc hại hay còn được gọi là Silent Treatment muốn đề cập đến hành vi im lặng để cố tình từ chối việc giao tiếp, tương tác bằng lời nói, xem đối phương như một người vô hình và mặc kệ cảm xúc của họ. Tình trạng này có thể xảy ra đối với nhiều mối quan hệ khác nhau và nó chính là “liều thuốc độc” giết chết đi tình cảm của đôi bên.

Trong thực tế thì đối với một mối quan hệ lành mạnh, đôi khi chúng ta cũng cần biết cách giữ im lặng để tránh gây nên những tổn thương cho đối phương, đặc biệt là khi tức giận. Chẳng hạn, trong một mối quan hệ yêu đương, khi xảy ra mâu thuẫn, bất đồng quan điểm, cả hai cũng nên dành ra thời gian để suy nghĩ, cho nhau không gian riêng để bình tĩnh và cùng nhau giải quyết vấn đề.

Tuy nhiên, lại có người sử dụng sự im lặng như một chiến thuật thao túng tâm lý hay còn được gọi là im lặng độc hại. Họ khiến cho đối phương cảm thấy ngột ngạt, bứt rứt, khó chịu và vấn đề mâu thuẫn mãi sẽ không được giải quyết một cách hiệu quả, lành mạnh. Những người này thường được xem là người ái kỷ, có xu hướng muốn thao túng tâm lý của người khác.

Theo chia sẻ của giáo sư tâm lý Joel Cooper thì sự im lặng độc hại chính là một trong những hình thức cướp đi nhu cầu cơ bản nhất của con người – đó chính là khả năng giao tiếp xã hội. Chính sự im lặng này sẽ tạo ra những căng thẳng, áp lực, lo lắng cho đối phương và khiến cho mối quan hệ càng trở nên tồi tệ.

Đối với những người có tính cách nhút nhát thì họ chọn im lặng như một cách để tránh né các tình huống tranh cãi, mâu thuẫn. Ngược lại, với những người có tính cách mạnh mẽ, họ xem sự im lặng như một cách trừng phạt cho đối phương. Tuy nhiên, dù xuất phát từ lý do nào thì nó cũng là một trong các trạng thái “độc hại” cần được kiểm soát và loại bỏ trong tất cả các mối quan hệ lành mạnh.

Cách nhận biết im lặng độc hại

Như đã chia sẻ, sự im lặng nếu được sử dụng đúng cách và phù hợp sẽ mang đến nhiều lợi ích cho các mối quan hệ. Bởi đôi lúc chúng ta cần giữ im lặng để bản thân có thể bình tĩnh hơn, tránh nói ra những lời tổn thương khiến đối phương tổn thương, đặc biệt là trong lúc nóng giận.

Tuy nhiên, bạn cần hiểu và biết cách phân biệt rõ giữa sự im lặng tích cực và im lặng độc hại. Im lặng tích cực là sự im lặng mang tính chất lành mạnh nhằm giúp hạn chế những sự mâu thuẫn đỉnh điểm và sau đó vẫn chấp nhận đối diện vấn đề, cùng nhau đưa ra giải pháp phù hợp cho đôi bên.

Ngược lại, với sự im lặng độc hại thường có chiều hướng muốn thao túng tâm lý và kiểm soát cảm xúc, hành vi của đối phương, thậm chí xem họ như người vô hình. Để nhận biết đúng về sự im lặng độc hại, bạn cần nắm rõ những biểu hiện sau:

• Họ dùng sự im lặng như một “vũ khí” để kìm hãm sự chống đối của đối phương, khiến đối phương trở nên tự ti, nhỏ bé.
• Họ liên tục sử dụng sự im lặng trong các cuộc tranh cãi, đặc biệt là khi họ không có quá nhiều lý lẽ để tự biện minh cho mình hoặc thậm chí họ là người sai.
• Họ bắt đầu cọc cằn, nóng giận, lạnh nhạt trong nhiều ngày, nhiều tuần liên tiếp.
• Họ có xu hướng tránh né các cuộc gặp gỡ, trò chuyện, liên lạc bằng mọi hình thức.
•  Họ cố tình phủi bỏ trách nhiệm của bản thân, từ chối tất cả các cuộc gặp gỡ nhằm mục đích giải quyết vấn đề.
• Họ không bao giờ là người lên tiếng trước, chỉ khi đối phương chấp nhận thua cuộc, xin lỗi thì họ mới tiếp tục cuộc trò chuyện.
• Họ hoàn toàn không nghĩ đến cảm nhận của đối phương, thậm chí họ còn cảm thấy vui sướng và hài lòng khi nhìn thấy người khác khổ sở, căng thẳng.

Theo chia sẻ của các chuyên gia tâm lý thì khi có sự xuất hiện của im lặng độc hại, người đối diện sẽ có xu hướng tìm kiếm giải pháp, chấp nhận khuất phục để giải tỏa sự căng thẳng của đôi bên. Chính điều này khiến cho người sử dụng im lặng độc hại trở nên tự mãn hơn về hành vi tồi tệ của mình, họ cho rằng mình có thể dễ dàng kiểm soát người khác và sẵn sàng làm tổn thương người đối diện trong bất cứ tình huống nào.

Nguyên nhân của Silent Treatment

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến im lặng độc hại. Mỗi người có thể sử dụng sự im lặng với nhiều mục đích khác nhau, tuy nhiên nhìn chung thì sự im lặng độc hại đều mang tính chất tiêu cực và cần được xác định, loại bỏ càng sớm càng tốt.

Theo chia sẻ của các chuyên gia thì Silent Treatment có khả năng liên quan đến những yếu tố sau:

1. Do sự khác biệt về thế giới quan

Mỗi chúng ta là mỗi cá thể riêng biệt với những suy nghĩ, cảm xúc riêng. Bạn khó có thể ép buộc người khác phải có những quan điểm và cách nhìn nhận vấn đề đúng hoàn toàn theo mong muốn của bản thân. Điều này cũng được xem là một trong các yếu tố có khả năng làm gia tăng việc sử dụng im lặng độc hại.

Theo chia sẻ của các chuyên gia, trong công việc, giao tiếp hoặc bất kỳ hình thức tương tác nào, nếu chúng ta không tìm được tiếng nói chung, không có cùng thế giới quan thì sự im lặng độc hại có khả năng sẽ được sử dụng. Lúc này, Silent Treatment được dùng như một cách để tự bảo vệ quan điểm của bản thân, họ cố gắng im lặng để tránh những xung đột.

2. Không muốn chịu trách nhiệm trước lỗi lầm

Nhiều người có xu hướng sử dụng sự im lặng độc hại như một cách để trốn tránh trách nhiệm của bản thân. Khi một cuộc xung đột xảy ra hoặc trong các tình huống phạm lỗi sai, họ thường lựa chọn sự im lặng như một cách lẩn trốn, không dám đối mặt và nhận lỗi.

3. Muốn gây áp lực cho đối phương

Silent Treatment có thể xuất phát từ mục đích muốn tạo áp lực và khiến cho đối phương cảm thấy khó chịu, muốn hạ thấp giá trị của họ trong mối quan hệ. Họ dùng sự im lặng của mình để răn đe và trả đũa đối phương, thậm chí đây là một hình thức dằn vặt tâm lý, khiến cho người khác cảm thấy đau khổ tột cùng.

Đặc biệt là trong một mối quan hệ tình cảm, khi một người im lặng không rõ lý do, người còn lại sẽ luôn suy nghĩ về những hành vi, lời nói của bản thân, họ tự chấn vấn chính mình để tìm ra nguyên nhân khiến đối phương trở nên lạnh nhạt, thờ ơ. Điều này có thể gây nên những tổn thương tâm lý kéo dài khiến cho nhiều người cảm thấy mệt mỏi, tiêu cực.

4. Muốn chấm dứt mối quan hệ

Đôi khi việc sử dụng im lặng độc hại lại xuất phát từ mục đích muốn kết thúc một mối quan hệ. Nhiều người thường không muốn nói ra lời chia tay hoặc giải thích cụ thể về nguyên nhân chấm dứt sự gắn kết với một ai đó, chính vì thế họ chọn cách im lặng, tỏ ra thờ ơ, lạnh nhạt để đối phương cảm thấy chán nản và dần chủ động buông bỏ.

5. Im lặng để tránh tổn thương

Theo các nhà tâm lý học chia sẻ thì việc lựa chọn im lặng đôi khi không xuất phát từ mục đích tiêu cực, mà chính bản thân người sử dụng Silent Treatment cũng đáng là kẻ bị tổn thương. Họ chọn sự im lặng để tránh đi những trận chiến không hồi kết, những lời nói gây sát thương lẫn  nhau và bản thân họ cũng đang cảm thấy bối rối, chưa thể tìm ra cách giải quyết tốt đẹp.

6. Do gặp vấn đề về giao tiếp

Trong thực tế thì không phải ai cũng giỏi về giao tiếp và không phải bất kỳ ai cũng có kỹ năng giải quyết vấn đề, đưa ra lập luận đúng đắn khi xảy ra xung đột, tranh chấp. Có thể, những người thường xuyên im lặng chính là người khó có thể kiểm soát cảm xúc, lời nói và họ không biết cách để giao tiếp trong lúc căng thẳng, nóng giận.

Im lặng độc hại có nguy hiểm không?

Im lặng độc hại được ví như một quả bom nổ chậm, nó có thể tàn phá các mối quan hệ xã hội và gây nên những sự tra tấn mạnh mẽ về mặt tinh thần. Theo đánh giá của các chuyên gia thì Silent Treatment không chỉ gây ra những tác hại nghiêm trọng đối với người chịu đựng mà ngay cả người sử dụng sự im lặng độc hại cũng có thể bị ảnh hưởng đáng kể.

Cụ thể, những hậu quả đáng sợ mà im lặng độc hại có thể gây ra như:

1. Đối với “nạn nhân”

Mặc dù Silent Treatment không gây nên những tổn thương về mặt thể chất nhưng nỗi đau về tinh thần có thể trở thành sự ám ảnh to lớn đối với những người thường xuyên phải đối mặt với im lặng độc hại. Họ có thể bị dằn xé về mặt tâm lý, luôn cảm thấy lo lắng, căng thẳng và hình thành nhiều suy nghĩ tiêu cực về bản thân.

Khi đối phương cứ mãi im lặng và tránh né việc giao tiếp sẽ khiến cho người chịu đựng cảm thấy vô cùng khó chịu, thậm chí là tự trách cứ chính mình. Những dồn nén tâm lý khi không thể giải tỏa sẽ dần làm cho “nạn nhân” trở nên suy kiệt về sức lực, họ khó có thể tập trung vào bất cứ công việc, hoạt động nào khác khi đối phương chưa chịu lên tiếng.

2. Đối với “thủ phạm”

Nhiều người cho rằng, “thủ phạm” của sự im lặng độc hại hoàn toàn không bị ảnh hưởng, thậm chí họ còn cảm thấy thoải mái, hài lòng và vui sướng về điều đó. Tuy nhiên, theo giải thích của các nhà tâm lý học thì “chủ mưu” của sự im lặng độc hại cũng có thể là “nạn nhân” của hành vi tiêu cực mà mình gây ra.

Theo bản năng tự nhiên của mỗi con người, khi vấn đề, mâu thuẫn xã hội xảy ra, chúng ta sẽ có xu hướng muốn giải quyết và khắc phục nó. Tuy nhiên, đối với tâm lý của người im lặng độc hại, họ thường bắt bản thân phải phớt lờ đi điều đó và luôn phải nhắc nhở chính mình về lý do cần phải im lặng.

Điều này khiến cho họ phải đấu tranh tâm lý dữ dội và có nhiều khả năng gây nên những nguồn năng lượng tiêu cực. Đặc biệt, khi sự im lặng độc hại xuất hiện trong mối quan hệ yêu đương thì bản thân “thủ phạm” cũng sẽ cảm thấy bứt rứt vì họ vẫn luôn quan tâm, để ý đến đối phương nhưng hành vi lại đi ngược với tình cảm của mình.

3. Rạn nứt mối quan hệ tốt đẹp

Như đã chia sẻ, sự im lặng độc hại có thể hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau và đôi khi nó không xuất phát từ chủ đích tiêu cực. Tuy nhiên, nếu không thể loại bỏ và đối phó tốt với hành vi sai lệch này thì bạn sẽ phải đối diện với nguy cơ tan vỡ, rạn nứt các mối quan hệ tốt đẹp.

Bất kỳ mối quan hệ nào cũng cần có sự vun đắp, tương tác và giao tiếp song song từ cả hai phía. Có thể bạn không sử dụng những lời nói ngọt ngào, tình cảm nhưng bằng những hình thức tương tác khác nhau mà chúng ta có thể giúp cho đối phương hiểu rõ về tình cảm của mình dành cho họ.

Một mối quan hệ khó có thể duy trì dài lâu nếu nó liên tục xuất hiện những khoảng lặng. Im lặng độc hại khiến cho cả hai càng trở nên xa cách, thậm chí nó còn làm cho vấn đề tranh cãi thêm nghiêm trọng và gay gắt hơn, từ đó gây ra những hiểu lầm và khiến cả hai rời bỏ nhau.

Làm sao để đối phó với im lặng độc hại?

Im lặng độc hại gây nên những ảnh hưởng to lớn đối với tinh thần, mối quan hệ xã hội của nhiều người. Chính vì thế, bạn cần phải biết cách để đối phó tích cực với nó, nhanh chóng tìm cách kiểm soát và thoát khỏi mối quan hệ tồi tệ để tránh làm tổn thương đến bản thân.

Dưới đây là một số gợi ý về các cách hiệu quả giúp bạn đối phó với im lặng độc hại:

1. Tìm hiểu về nguyên nhân

Silent Treatment có thể hình thành từ nhiều nguyên nhân khác nhau nên việc đầu tiên bạn cần làm đó chính là tìm ra nguyên nhân cụ thể tạo nên sự im lặng đáng sợ này. Bạn cần bình tĩnh để xem xét và đánh giá tính tích cực, tiêu cực của hành vi này để có thể tìm ra hướng giải quyết phù hợp, hiệu quả đối với cả hai.

Bạn cần phải phân định rõ ràng giữa sự im lặng vô ý và sự im lặng độc hại. Đôi khi người khác có thể im lặng do họ “quên” hoặc đang bận rộn với một công việc quan trọng nào đó và khi họ hoàn thành xong vẫn sẽ tiếp tục câu chuyện với bạn. Ngược lại, với sự im lặng độc hại, nó có thể kéo dài liên tục từ ngày này sang ngày khác, thậm chí nhằm mục đích đả kích, gây tổn thương tâm lý.

2. Trao đổi trực tiếp

Gặp gỡ và trao đổi thẳng thắn chính là giải pháp hữu hiệu nhất để chấm dứt sự im lặng độc hại. Hãy cố gắng tìm cách để tạo một buổi gặp gỡ hoặc liên hệ với đối phương qua các hình thức như nhắn tin, gọi điện,…Bạn cần chia sẻ với họ về cảm giác mà bạn đang chịu đựng và tỏ thái độ thiện chí để muốn giải quyết vấn đề, tháo gỡ những khúc mắc của đôi bên.

3. Sẵn sàng kết thúc mối quan hệ

Bạn nên hiểu rằng, bất cứ mối quan hệ nào cũng cần có sự tương tác và cố gắng từ cả hai phía. Do đó, nếu đối phương cứ mãi sử dụng sự im lặng, không tôn trọng giá trị của bạn thì bạn cần mạnh mẽ để chủ động cắt đứt mối quan hệ với họ, sẵn sàng cho họ biết rằng bạn không muốn chịu đựng hành vi tiêu cực mà họ đang thực hiện.

4. Tỏ ra không quan tâm

Nếu trong trường hợp bạn không phạm phải sai lầm gì với đối phương nhưng họ vẫn sử dụng sự im lặng độc hại dành cho bạn thì cách tốt nhất bạn nên phớt lờ đi. Cũng bởi nếu bạn cứ mãi tỏ ra lo lắng, sợ hãi, tổn thương thì “kẻ bắt nạt” sẽ càng cảm thấy vui sướng và càng gia tăng hành vi tồi tệ của họ. Chính vì thế, thay vì cứ mãi buồn bã, tìm cách hàn gắn thì bạn hãy dành thời gian chăm sóc tốt cho bản thân hoặc tập trung vào công việc, cuộc sống của mình.

Trên đây là một số thông tin cần thiết để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về im lặng độc hại (Silent Treatment). Nếu bạn đang phải đối diện với hành vi này thì cần nhanh chóng áp dụng các cách để đối phó hiệu quả, giúp tránh khỏi những tổn thương tâm lý nghiêm trọng.

Có thể bạn quan tâm:

• Mối quan hệ độc hại (Toxic Relationship) và cách thoát khỏi nó
• 9 Kỹ năng giao tiếp với người không cùng quan điểm
• Hiệu ứng hào quang có thể tác động lớn đến tâm lý con người
• 7 Kỹ năng xây dựng mối quan hệ bền vững, tốt đẹp